Του Απόστολου Κουρουπάκη
Στο Πολιτιστικό Εργαστήρι Αγίων Ομολογητών έχει ξεκινήσει μία πολύ ενδιαφέρουσα κινηματογραφική δράση, το «Χώρα, σε βλέπω – Ο εικοστός αιώνας του Ελληνικού σινεμά». Η δράση διοργανώνεται από το Πολιτιστικό Εργαστήρι σε συνεργασία με την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου και το Εθνικό Κέντρο Κινηματογράφου, με τη στήριξη των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του υφυπουργείου Πολιτισμού της Κύπρου. Το «Χώρα, σε βλέπω» είναι ένα πρόγραμμα διάσωσης, αποκατάστασης και προβολής ταινιών από την πλούσια κληρονομιά του ελληνικού κινηματογράφου του 20ού αιώνα, στο πλαίσιο της επετείου των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση. Για το «Χώρα, σε βλέπω» μιλήσαμε με το Δώρο Δημητρίου, υπεύθυνο των κινηματογραφικών δράσεων και ιστορικό κινηματογράφου, και τον σκηνοθέτη Λογγίνο Παναγή. Στη δράση θα προβληθούν οκτώ ταινίες (ήδη έγινε η πρώτη προβολή, σήμερα Τετάρτη 5/10 η δεύτερη προβολή) και πριν από την προβολή της κάθε ταινίας οι δρ Όλγα Κουρέλου (ιστορικός κινηματογράφου), Λογγίνος Παναγή (σκηνοθέτης) και Δώρος Δημητρίου (ιστορικός κινηματογράφου) θα τις προλογίζουν.
–Δώρο, έχουν ξεκινήσει ήδη οι προβολές της δράσης «Χώρα, σε βλέπω – Ο εικοστός αιώνας του Ελληνικού σινεμά», πώς ήλθε αυτή η συνεργασία και ποιος είναι ο στόχος της;
–Δώρος Δημητρίου (Δ.Δ.): Το «ΧΩΡΑ, ΣΕ ΒΛΕΠΩ» είναι ένα πρόγραμμα διάσωσης, αποκατάστασης και προβολής ταινιών από την πλούσια κληρονομιά του ελληνικού κινηματογράφου του 20ού αιώνα, στο πλαίσιο της επετείου των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση. Στην Κύπρο, συνεργάτης του προγράμματος αυτού είναι το Πολιτιστικό Εργαστήρι Αγίων Ομολογητών. Η συνεργασία προέκυψε από μια πρόταση από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου και συγκεκριμένα τη διευθύντρια Φαίδρα Βόκαλη, την οποία είχαμε γνωρίσει στο περσινό Φεστιβάλ Ολυμπίας. Νομίζω καταφέραμε να κάνουμε μια δυνατή επιλογή από τις διαθέσιμες ταινίες και είμαστε περήφανοι που ως Πολιτιστικό Εργαστήρι Αγίων Ομολογητών «εκπροσωπούμε» αυτή τη δράση στην Κύπρο. Ένας από τους στόχους της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας είναι να επιμορφώσουμε το κοινό σε σχέση με το σινεμά. Φυσικά, άλλος στόχος μας είναι να προσφέρουμε στο κοινό ψυχαγωγικές, ποιοτικές και ταυτόχρονα προσιτές εκδηλώσεις. Χαιρόμαστε που καταφέρνουμε να το κάνουμε αυτό με συνέπεια και διαχρονικά, και μάλιστα με ελεύθερη είσοδο! Στο «Χώρα, σε βλέπω», εκτός από εμένα που έχω και τη γενική επιμέλεια όλων των κινηματογραφικών δράσεων του Πολιτιστικού Εργαστηρίου, έχουμε μαζί μας και δύο συν-επιμελητές οι οποίοι βοήθησαν στην επιλογή των ταινιών, αλλά και θα μας δίνουν «τα φώτα τους» πριν από κάθε προβολή: Τη δρα Όλγα Κουρέλου, ιστορικό κινηματογράφου, και τον Λογγίνο Παναγή, σκηνοθέτη.
–Ποιο είναι το αποτύπωμα γενικά που έχουν αφήσει οι οκτώ ταινίες που θα προβληθούν; Τι είναι αυτό που κάνει αυτές τις ταινίες σημαντικές για τον ελληνικό κινηματογράφο;
–Λογγίνος Παναγή (Λ.Π.): Οι ταινίες που θα προβληθούν έχουν αφήσει το δικό τους αποτύπωμα στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου. Καλύπτουν διαφορετικά κινηματογραφικά είδη αλλά και ιστορικές περιόδους, σε μια χρονική διαδρομή τριών δεκαετιών. Αποτυπώνουν ετερόκλιτες καλλιτεχνικές τάσεις και ταυτόχρονα καθρεφτίζουν την εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας με όρους, κυρίως πολιτικούς. Οι συγκεκριμένες ταινίες είναι σημαντικές για δύο βασικούς λόγους. Ο πρώτος, είναι το αποτύπωμα που έχουν αφήσει στο κοινό της εποχής, αλλάζοντας την οπτική γωνία με την οποία αντιμετώπιζε την πραγματικότητα. Σε κάθε ταινία αυτό συντελείται εντελώς διαφορετικά: άλλοτε μέσα από την πρόκληση, την κριτική, την αντίδραση και άλλοτε με τον σαρκασμό, ακόμα και την αδιαφορία. Ο δεύτερος λόγος, είναι η πρωτοτυπία των καλλιτεχνικών τους μέσων. Έτσι, έχουμε τη χαρά να προβάλλουμε ταινίες-σταθμούς για τον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο όπως το «Προξενιό της Άννας» του Παντελή Βούλγαρη, ή την μυθική «Ευδοκία» του Αλέξη Δαμιανού που θεωρείται ως η καλύτερη ταινία όλων των εποχών από την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών.
–Από τους αλληγορικούς, λοιπόν, «Τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας», στο νοσταλγικό «Δέντρο που πληγώναμε» μέχρι το πολιτικό «Ζ» του Γαβρά... μέχρι και το επίκαιρο «Ιωάννης ο Βίαιος». Ποια διαδρομή καλλιτεχνικά καλύπτουν αυτές οι ταινίες;
–Λ.Π.: Αυτές οι ταινίες καλύπτουν μια καλλιτεχνική διαδρομή αλλά και μια ιστορική πορεία. Η περίοδος της χούντας γέννησε έναν άλλο κινηματογράφο, ως αντίδραση ενάντια στο καθεστώς. Έτσι, είχαμε ταινίες πιο πολιτικές, πιο επαναστατικές, όχι μόνο στα μηνύματα, αλλά και στην κινηματογραφική γλώσσα και τους συμβολισμούς. Αυτές οι ταινίες στέκονται απέναντι στον λεγόμενο εμπορικό κινηματογράφο, ενώ καθρεφτίζουν τις τάσεις του ευρωπαϊκού σινεμά εκείνης της εποχής. Η ανελέητη κριτική του πολιτικού και κοινωνικού κατεστημένου πραγματοποιείται με αμεσότητα στο οσκαρικό «Ζ» του Κώστα Γαβρά και στον «Ιωάννη τον Βίαιο», το εντυπωσιακό σκηνοθετικό ντεμπούτο της Τώνιας Μαρκετάκη. Στην περίοδο της μεταπολίτευσης έχουμε φιλμ πιο αφαιρετικά, συμβολικά και ειρωνικά, όπως τους «Τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας» του Νίκου Παναγιωτόπουλου που αποκαλύπτουν τα αδιέξοδα και την παρακμή της αστικής κοινωνίας. Έπειτα εμφανίζονται οι ταινίες της νοσταλγίας όπως το «Δέντρο που πληγώναμε» του Αβδελιώδη, μια ταινία αφαιρετική και βαθιά ποιητική. Υπάρχει και η επιτυχημένη «Λούφα και παραλλαγή» του Περάκη, που συνδυάζει εύστοχα την κριτική, τη σάτιρα, αλλά και τη νοσταλγία. Τέλος, το «Από την άκρη της πόλης» του Γιάνναρη, με θεματικές όπως η μετανάστευση, η βία και ο ρατσισμός, αποτελεί ένα προοίμιο των νεότερων τάσεων στο ελληνικό σινεμά.
–Αυτές οι ταινίες μπορούν να σταθούν απέναντι από τις αντίστοιχές τους του ευρωπαϊκού κινηματογράφου ή του ανεξάρτητου αμερικανικού;
–Δ.Δ.: Ασφαλώς. Ο ελληνικός κινηματογράφος έχει ένα ιδιαίτερο δικό του χαρακτήρα και ύφος – όπως άλλωστε πολλοί εθνικοί κινηματογράφοι, ιδίως εκείνης της περιόδου, αφού μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε άνθηση του σινεμά σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Οι συγκεκριμένες ταινίες είναι ανάμεσα στις καλύτερες ελληνικές κινηματογραφικές δημιουργίες του 20ού αιώνα και σίγουρα είναι αντάξιες των ευρωπαϊκών ή και διεθνών παραγωγών της αντίστοιχης περιόδου. Αυτό διαπιστώνεται από την εμφανή διαχρονικότητά τους, από το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα αποτελούν σημεία αναφοράς στον ελληνικό και όχι μόνο χώρο, ακόμα και από τα βραβεία που απέσπασαν όταν πρωτοπροβλήθηκαν. Πιστεύω ότι η θέαση των ταινιών αυτών θα είναι μια ξεχωριστή εμπειρία, μια εξαιρετική ευκαιρία να γνωρίσουμε τις σημαντικές αυτές ταινίες, αλλά και για όσους έχουν ήδη δει κάποιες από αυτές, να τις ξαναθυμηθούν και να τις ξαναγνωρίσουν, αφού προβάλλονται σε ψηφιακά αποκατεστημένες κόπιες.
–Θα έβλεπες μια παρόμοια δράση ή έστω συναφούς και για τον κυπριακό κινηματογράφο;
–Δ.Δ.: Οπωσδήποτε δράσεις που φέρνουν στην επιφάνεια και στις οθόνες ταινίες παλιότερων εποχών είναι πάντοτε χρήσιμες και θεωρώ ευπρόσδεκτες από το κοινό. Σίγουρα η κυπριακή κινηματογραφική παραγωγή δεν είναι τόσο μεγάλη όσο η ελλαδική, αλλά έχουν γίνει και στη χώρα μας σημαντικές ταινίες που θα άξιζε να αποκατασταθούν και να επαναπροβληθούν στις αίθουσες. Εννοείται, βέβαια, ότι για να γίνει αυτό χρειάζονται τα ανάλογα κονδύλια και, όπως έγινε στην περίπτωση του «Χώρα, σε βλέπω», η οργάνωση και η συνεργασία ειδικών και φορέων. Καταλήγοντας θα πω αυτό που λέω πάντα: πρέπει να γνωρίζουμε καλά το παρελθόν και την ιστορία μας για να προχωρούμε μπροστά.
Πρόγραμμα προβολών
5 Οκτωβρίου, 7:30μμ ΕΥΔΟΚΙΑ – ΑΛΕΞΗΣ ΔΑΜΙΑΝΟΣ, 1971
17 Οκτωβρίου, 5:30μμ ΟΙ ΤΕΜΠΕΛΗΔΕΣ ΤΗΣ ΕΥΦΟΡΗΣ ΚΟΙΛΑΔΑΣ – ΝΙΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, 1978
19 Οκτωβρίου, 7:30μμ ΤΟ ΠΡΟΞΕΝΙΟ ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ – ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ, 1972
26 Οκτωβρίου, 7:30μμ ΛΟΥΦΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ – ΝΙΚΟΣ ΠΕΡΑΚΗΣ, 1984
2 Νοεμβρίου, 7:30μμ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ – ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΗΣ, 1998
9 Νοεμβρίου, 5:30μμ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΒΙΑΙΟΣ – ΤΩΝΙΑ ΜΑΡΚΕΤΑΚΗ, 1973
16 Νοεμβρίου, 5:30μμ Z – ΚΩΣΤΑΣ ΓΑΒΡΑΣ, 1969
Πληροφορίες
Οι προβολές θα διαρκέσουν μέχρι τις 16 Νοεμβρίου και πραγματοποιούνται στο RIO Premier Cinemas στο Nicosia Mall.
Οι ταινίες είναι κατάλληλες για άτομα άνω των 18.
Είσοδος ελεύθερη.
