Του Απόστολου Κουρουπάκη
Χωρισμένη σε τέσσερα μέρη, με 503 σελίδες, η επετειακή έκδοση του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου και του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών «Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου 1971-2021 | Μισός Αιώνας Θέατρο – Ένας Κόσμος Ολόκληρος» είναι πραγματικά μία έκδοση που ο αυριανός μελετητής του κυπριακού θεάτρου θα πρέπει να αναζητήσει, αλλά και ο σημερινός θεατρόφιλος θα θελήσει να περιδιαβεί στις σελίδες του. Πενήντα χρόνια ιστορίας είναι πολλά για να καταγραφούν τα πάντα, ωστόσο φαίνεται ότι η ομάδα που συστάθηκε για να καταγράψει την ιστορία του ΘΟΚ δεν πελάγωσε και ευθύς εξ αρχής έθεσε τους άξονες έρευνας και τεκμηρίωσης, πάνω στους οποίους θα προχωρούσε. Πολύ ορθά επισήμανε ο επιστημονικός επιμελητής της έκδοσης, δρ Αντώνης Πετρίδης, κατά την επίσημη παρουσίαση του τόμου ότι ο ΘΟΚ επέδρασε καταλυτικά και ως καλλιτεχνικός και ως αναπτυξιακός παράγοντας. Ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου έφερε έναν άλλο αέρα στα καλλιτεχνικά πράγματα της Κύπρου, ελλείψεις, προβλήματα και άλλους είδους δυστοκίες πείσμωναν και γινόντουσαν συν τω χρόνω μαθήματα για ένα πιο δημιουργικό αύριο, οι επιτυχίες γέμιζαν αισιοδοξία και έδιναν θάρρος στους ανθρώπους του ΘΟΚ. Τα γεγονότα του 1974 φέρνουν την παράσταση του Νίκου Χαραλάμπους «Ικέτιδες» και το «Μάνα κουράγιο» του Heinz-Uwe Haus και η πανδημία του 2020-2021 γίνεται αφορμή για επαγρύπνηση και ετοιμότητα, οικονομική στήριξη, ψηφιοποίηση, προσαρμογές παραστάσεων κ.ά.
Τέσσερα μέρη
Το πρώτο μέρος, μετά τους χαιρετισμούς, είναι αφιερωμένο στην ιστορία του ΘΟΚ, με πολύ ενδιαφέροντα κείμενα, όπως είναι η μελέτη της Άντρης Χ. Κωνσταντίνου, με τίτλο «ΘΟΚ: Μία πανοραμική όψη», της Ελλάδας Ευαγγέλου, «Ίδρυση και πρώτη παράσταση» και «Ο ΘΟΚ και τα γεγονότα του 1974». Ακολουθούν σύντομες μελέτες για σημαντικές παραστάσεις που ανέβασε ο Οργανισμός, όπως «Ο καυκασιανός κύκλος με την κιμωλία» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, η «Σαμία» του Μενάνδρου, οι «Επτά επί Θήβας» και «Πέρσες» του Αισχύλου, το «Τρίτο Στεφάνι» του Ταχτσή και ο «Μεγάλος περίπατος του Πέτρου» της Άλκης Ζέη. Το πρώτο μέρος συμπληρώνουν σημειώματα που αφορούν τη διαδρομή του ΘΟΚ, όπως η δημιουργία της Πειραματικής Σκηνής, η ίδρυση της Δεύτερης Σκηνής και της Νέας Σκηνής του ΘΟΚ, και η ίδρυση του αναπτυξιακού τομέα. Ακολουθούν σημειώματα για σημαντικές στιγμές του ΘΟΚ, όπως είναι η ανέγερση του ιδιόκτητου κτηρίου του Οργανισμού, η κατάργηση του θιάσου και η δημιουργία θέσης καλλιτεχνικού διευθυντή, η εξέλιξη της Παιδικής Σκηνής και της Σκηνής 018 αλλά και η συμμετοχή του ΘΟΚ στη Σύνοδο των Θεάτρων της Ευρώπης και ο Θεσμός των Βραβείων.
Εξαιρετικά χρήσιμα και τα τέσσερα Παραρτήματα του τόμου, τόσο για τη μακροϊστορία του ΘΟΚ, αλλά και για τη μικροϊστορία του.
Στο δεύτερο μέρος περιλαμβάνονται πέντε ουσιαστικές μελέτες που αφορούν το ρεπερτόριο του ΘΟΚ τα πενήντα αυτά χρόνια. Οι μελέτες κατηγοριοποιούνται στο Αρχαίο Δράμα, της Κυριακής Α. Ιωαννίδου, στο Ξένο Ρεπερτόριο, της Μαρίας Χαμάλη-Πατέρα, στο Νεοελληνικό Θεατρικό Έργο, της Κυριακής Αργυρού, στην Κυπριακή Δραματουργία, του Λεωνίδα Γαλάζη, και στο Παιδικό και Εφηβικό Θέατρο, της Στέλιας Δημητρίου. Στο τρίτο μέρος υπάρχουν δέκα σύντομα σημειώματα για τη θεατρική ανάπτυξη και πώς ο ΘΟΚ συνέβαλε σε αυτή. Σημαντικοί σταθμοί είναι οι θεατρικές επιχορηγήσεις, η ανάπτυξη του κυπριακού θεατρικού έργου, πρόγραμμα PLAY, τα θεατρικά εργαστήρια και η επιμόρφωση, η ανάπτυξη και στήριξη του ερασιτεχνικού θεάτρου, η δημιουργία του Θεατρικού Μουσείου, καθώς και πώς ο Οργανισμός συμπεριφέρθηκε την περίοδο του κορωνοϊού.
Το τέταρτο μέρος είναι αφιερωμένο σε τέσσερα πολύ χρήσιμα για τον μελετητή της ιστορίας του κυπριακού θεάτρου, μιας και συγκεντρώνουν πολύτιμες πληροφορίες για την παραστασιογραφία, για την ενίσχυση της θεατρικής δημιουργίας, πλήρη στοιχεία για τα Βραβεία Θεάτρου και το παράρτημα που είναι αφιερωμένο στους ανθρώπους πίσω από τη σκηνή, οι οποίοι συχνά πέφτουν θύματα της ιστορικής λήθης, ενώ είχαν σημαντικό μερίδιο σε όλες τις παραγωγές. Εξαιρετικά χρήσιμα και τα τέσσερα τόσο για τη μακροϊστορία του ΘΟΚ, αλλά και για τη μικροϊστορία του.
Το Παράρτημα της παραστασιογραφίας, ειδικότερα, που επιμελήθηκε η Κυριακή Αργυρού, όπως δηλώνεται είναι κατά το δυνατόν πλήρες. Καταγράφονται 495 θεατρικές παραγωγές από την έναρξη της χειμερινής περιόδου του 1971 έως το τέλος της θερινής του 2021. Η καταγραφή κάθε παράστασης περιλαμβάνει τα ονοματεπώνυμα των συγγραφέων, τον τίτλο της παράστασης, την ομάδα των συντελεστών και η πρώτη διανομή. Πρώτη παράσταση είναι ο «Αγαμέμνων» του Αισχύλου που ανέβηκε στην Κεντρική Σκηνή, στο Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας, στις 18 Νοεμβρίου 1971, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζίσκου.
Εμβληματικές μορφές
Οι σελίδες 96-141 αφιερώνονται σε σαράντα έξι ανθρώπους του ΘΟΚ, οι οποίοι συνέδεσαν το σύνολο ή το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας τους με τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου. Στον κατάλογο περιλαμβάνονται σκηνοθέτες, ηθοποιοί, σκηνογράφοι, ενδυματολόγοι, μουσικοί και μεταφραστές, με τον καθένα και την καθεμιά να έχει αφήσει το δικό του/της αποτύπωμα στην ιστορία του ΘΟΚ. Τα πορτρέτα των σαράντα έξι θεατράνθρωπων συνέταξαν ο δημοσιογράφος Γιώργος Σαββινίδης, η θεατρολόγος Κυριακή Α. Ιωαννίδου και ο αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου και επιστημονικός επιμελητής της έκδοσης Αντώνης Κ. Πετρίδης.
Η παρουσίαση της επετειακής έκδοσης του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου και του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών «Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου 1971-2021 | Μισός Αιώνας Θέατρο - Ένας Κόσμος Ολόκληρος» πραγματοποιήθηκε, την Τρίτη 18 Οκτωβρίου, στην Κεντρική Σκηνή του ΘΟΚ.
