Του Γιώργου Κακούρη
Στις δηλώσεις του κατά την άφιξή του στην άτυπη σύνοδο των ΥΠΕΞ της ΕΕ το πρωί της Πέμπτης, ο Ύπατος Εκπρόσωπος Ζοζέπ Μπορέλ παραλίγο να ξεχάσει να αναφερθεί στη συζήτηση που θα γινόταν στο γεύμα με τον Τούρκο ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν για τις ευρωτουρκικές σχέσεις, και χρειάστηκε να υπενθυμιστεί από τους δημοσιογράφους, αφού είχε αναφερθεί εκτεταμένα σε μόλις δύο από τα τρία κύρια θέματα της ατζέντας - την Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή.
Το βράδυ, μετά την ολοκλήρωση της συνόδου, ο κ. Μπορέλ έλεγε στους δημοσιογράφους πως οι εργασίες της συνόδου καθυστέρησαν ειδικά λόγω της μακράς συζήτησης που έγινε για τα ευρωτουρκικά και το Κυπριακό. Αν και αυτό δεν σημαίνει πως επήλθε η απόλυτη διασύνδεση των δύο ζητημάτων, το Κυπριακό πράγματι αυτή τη φορά, απασχόλησε τις Βρυξέλλες και έγινε ευκαιρία να σκιαγραφηθούν ενώπιον όλων οι αποκλίσεις μεταξύ των θέσεων της Τουρκίας και της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και μεταξύ της Τουρκίας και των θεσμών της ΕΕ και της πλειοψηφίας των κρατών μελών.
Το ερώτημα της επόμενης ημέρας είναι πώς και αν θα τετραγωνιστεί ο κύκλος μεταξύ της πρόθεσης της Τουρκίας να έρθει ξανά κοντά στην ΕΕ, με την απροθυμία της να αναλάβει τις ευθύνες που της αναλογούν στο Κυπριακό είτε μέσω εποικοδομητικής στάσης σε πιθανές συνομιλίες είτε μέσω εφαρμογής των κυπρογενών υποχρεώσεων.
Η προοπτική της συζήτησης που έγινε την Πέμπτη είναι να φέρει ξανά στην ατζέντα της ΕΕ το Κυπριακό, ως ζήτημα που επηρεάζει άμεσα τις σχέσεις με την Τουρκία, ακόμα και αν δεν υπάρχει διασύνδεση επί όλων των πτυχών. Διπλωματικές κυπριακές πηγές ήταν ευχαριστημένες για αυτόν ακριβώς τον λόγο, επισημαίνοντας πως οι εταίροι ευχαρίστησαν την Κύπρο για το ότι δεν έφερε πλέον αντιρρήσεις στην παρουσία Φιντάν.
Ωστόσο, αυτό είναι μόνο το πρώτο βήμα, και μάλιστα ένα βήμα που γίνεται σε μια συγκεκριμένη πολιτική συγκυρία, πριν την έναρξη του νέου θεσμικού κύκλου της ΕΕ, όπου τα κράτη μέλη δεν έχουν λόγο να μη προβάλλουν μια σχετικά ενιαία γραμμή σε ένα ρητορικά εύκολο ζήτημα. Κι αυτό επειδή η βάση λύσης του Κυπριακού είναι ένα από τα λίγα θέματα εξωτερικής πολιτικής που δεν αποτελεί αμφιλεγόμενο ζήτημα μεταξύ των κρατών μελών.
Το δεύτερο βήμα, όπου θα αρχίσουν να εμφανίζονται ξανά οι αποκλίσεις στις προσεγγίσεις των 27, θα είναι το πώς και με ποια ταχύτητα μπορεί να προχωρήσει η αναβίωση των ευρωτουρκικών σχέσεων, εφόσον δεν υπάρχει αναβίωση του Κυπριακού. Οι διαδικασίες που κατατίθενται ως εισηγήσεις στην έκθεση Μπορέλ (μεταξύ άλλων για αναβίωση των συζητήσεων για την Τελωνειακή Ένωση και την φιλελευθεροποίηση της βίας) είναι αυτή τη στιγμή στο στάδιο της τεχνοκρατικής επεξεργασίας, όμως θα έρθει η ώρα που η Κύπρος θα πρέπει να διεκδικήσει την διασύνδεση ευρωτουρκικών - Κυπριακού στην πράξη.
Σε αυτό το στάδιο θα έρθουν ξανά μπροστά μας τα δύσκολα ερωτήματα. Η ΕΕ και η διεθνής κοινότητα βλέπουν - χάρη στα όρια στα οποία τραβά τα περιθώρια που έχει η τουρκική πλευρά και χάρη στις αδέξιες δηλώσεις Τατάρ - πως Τουρκία και Τ/Κ πρέπει να κάνουν συγκεκριμένες κινήσεις. Όμως ταυτόχρονα, ξέρουν πως και η ε/κ πλευρά πρέπει στο Κυπριακό να δώσει συγκεκριμένες ενδείξεις, για τις οποίες μίλησε η Μαρία Άνχελα Ολγκίν στον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη.
Εκεί είναι που η ρητορική της ε/κ πλευράς για διασύνδεση της πορείας του Κυπριακού με την πορεία των ευρωτουρκικών θα πρέπει να επεκταθεί και να εμβαθυνθεί σε κάτι πέρα από επικεφαλίδες, ώστε να μπορεί να συζητηθεί επί της ουσίας. Την Πέμπτη στην άτυπη σύνοδο δεν έγινε η διασύνδεση των δύο θεμάτων με τον απτό τρόπο που επιδιώκει η Λευκωσία, καθώς αυτό που έγινε ήταν μια πολιτική και άτυπη συζήτηση και διερεύνηση προθέσεων. Όμως στήθηκε το σκηνικό που θα την επιτρέψει, αν κινηθούμε με σοβαρότητα και συνέπεια.
