Του Απόστολου Τομαρά
Εξήντα δυο χρόνια από την ανεξαρτησία, η μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης αποτελεί έναν από τους φιλόδοξους στόχους που έθεσε η παρούσα κυβέρνηση ο οποίος δεν σχετίζεται μόνο με τον εκσυγχρονισμό του δικαστικού συστήματος της χώρας. Η οικονομική κρίση του 2013 ανέδειξε και σωρεία προβλημάτων που απορρέουν από το δικαστικό μοντέλο, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις έβαζε και συνεχίζει να βάζει φρένο στις προσπάθειες προσέλκυσης επενδύσεων. Οι πολύχρονες καθυστερήσεις, κυρίως σε αστικές υποθέσεις, αποδεδειγμένα λειτουργεί ανασταλτικά. Όπως και με τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι προσπάθειες να ετοιμασθεί ένα μοντέρνο νομοθετικό πλαίσιο για την Δικαιοσύνη χρονολογούνται από το 2016 και μετά. Τα νομοσχέδια που κατά γενική ομολογία επιχειρούν μια βαθιά τομή στο δικαστικό σύστημα της χώρας έχουν περάσει από συμπληγάδες πέτρες. Συνολικά τρεις Υπουργοί Δικαιοσύνης προσπάθησαν να ολοκληρώσουν το έργο που έχει παραχθεί, ωστόσο όταν έφθαναν στο διά ταύτα, τα κόμματα της Βουλής άνοιγαν έναν νέο κύκλο συζητήσεων. Σε μια τέτοια φάση βρίσκεται και πάλι το πακέτο των κυβερνητικών νομοσχεδίων το οποίο έχει αποσταλεί στη Βουλή για ψήφιση και που υπό κανονικές συνθήκες το πρώτο μέρος του έργου της Ολομέλειας θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί την περασμένη Πέμπτη. Ωστόσο, τα νομοσχέδια δεν παρουσιάσθηκαν για ψήφιση, μετά από πρόταση του Δημοκρατικού κόμματος για αναβολή μια εβδομάδας. Το ΔΗΚΟ στο παρά πέντε έβαλε στο τραπέζι την επέκταση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας σε δυο τομείς που έμειναν εκτός. Των επαρχιακών Δικαστηρίων και των Διοικητικών Δικαστηρίων.
Όλα δύσκολα
Εκτός από τα κόμματα τα οποία επιμήκυναν το χρόνο της προπαρασκευαστικής μελέτης και επεξεργασίας των νομοσχεδίων, η προτεινόμενη από την κυβέρνηση μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης συνάντησε σθεναρές αντιστάσεις και μέσα από το δικαστικό σύστημα. Αρχικά έντονες ήταν οι αντιδράσεις ανωτάτων δικαστικών λειτουργών στις αλλαγές που προνοεί η μεταρρύθμιση στον δεύτερο και τρίτο βαθμό Δικαιοσύνης. Ο διαχωρισμός του σημερινού Ανωτάτου Δικαστηρίου με τη σύσταση του Συνταγματικού Δικαστηρίου και Εφετείου αρχικά αντιμετώπισε σφοδρές αντιδράσεις εκ των έσω, οι οποίες τελικά ξεπεράσθηκαν. Το σκηνικό του πολέμου της μεταρρύθμισης συμπλήρωσαν οι διαφωνίες μερίδας μεγαλοδικηγόρων που, στο προσκήνιο ή το παρασκήνιο, φαίνεται να πριόνιζαν τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις. Ακόμα και σήμερα δεν είναι βέβαιο ποια θα είναι η τελική μορφή της μεταρρύθμισης που θα περάσει από τη Βουλή. Επίσης δεν είναι βέβαιο αν η μεταρρύθμιση πάει ενώπιον της Βουλής πριν το κλείσιμο για τις καλοκαιρινές διακοπές (τελευταία Ολομέλεια 14 Ιουλίου 2022) ή μετά το καλοκαίρι. Όλα θα κριθούν σήμερα Τετάρτη και την Πέμπτη όταν τα κόμματα θα ανακοινώσουν τις τελικές τους αποφάσεις.
Η πρόταση του ΔΗΚΟ
Η στάση του Δημοκρατικού Κόμματος απέναντι στη μεταρρύθμιση θα καθορίσει το μέλλον της στην Ολομέλεια. Το ΔΗΚΟ, με επιστολή που υπογράφει ο βουλευτής του κόμματος Πανίκος Λεωνίδου, βάζει το πλαίσιο και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες το κόμμα θα πει ναι στην Ολομέλεια. Το ΔΗΚΟ βάζει στο τραπέζι την επέκταση των αλλαγών και στο πρώτο βαθμό Δικαιοσύνης, ο οποίος μένει εκτός. Το σκεπτικό του ΔΗΚΟ έχει να κάνει με τις πολύχρονες καθυστερήσεις υποθέσεων ενώπιον των πρωτόδικων δικαστηρίων.
Επικαλούμενο την εύρυθμη λειτουργία των Επαρχιακών Δικαστηρίων, το ΔΗΚΟ προτείνει:
-Σύσταση Δικαστηρίου Επίλυσης μικροδιαφορών (Small Claims).
-Καθιέρωση και Ενίσχυση του θεσμού του Διαμεσολαβητή.
-Σειρά από υποθέσεις θα πρέπει να ανατίθενται σε διαιτητή, μετά από απόφαση του αρμόδιου Δικαστηρίου για επίλυση των διαφορών.
-Διαδικτυακές ακροάσεις για ορισμένου τύπου υποθέσεις.
-AD Hoc διορισμοί για ορισμένη χρονική διάρκεια συνταξιούχων Δικαστών και Δικηγόρων, για ορισμένου τύπου υποθέσεις.
-Ενίσχυση, βελτίωση και αναβάθμιση των υλικοτεχνικών υποδομών όλων των δικαστηρίων.
Το ΔΗΚΟ προτείνει, επίσης, την επέκταση της δικαιοδοσίας των Διοικητικών Δικαστηρίων και σε άλλα είδη διοικητικών διαφορών ουσίας, πέραν του ακυρωτικού ελέγχου και των διαφορών ουσίας σε σχέση με φορολογικά ζητήματα και διαφορές επί θεμάτων διεθνούς προστασίας. Ειδικότερα, με την απονομή της δικαιοσύνης στα Διοικητικά Δικαστήρια, το κόμμα θεωρεί ότι η διεύρυνση της δικαιοδοσίας τους, ώστε να εκδικάζουν υποθέσεις που αφορούν διαφορές ουσίας, θα συμβάλει στην εύρυθμη λειτουργία, στην άρση των καθυστερήσεων και στην επιτάχυνση όλων των διαδικασιών.
Παρέμβαση Ιωνά Νικολάου προς κόμματα
Στο σημείο που έχει φθάσει η μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης καθώς και οι φόβοι που εκφράζονται για την τύχη της, ενδεικτική είναι η παρέμβαση του Ιωνά Νικολάου, επί υπουργίας του οποίου ξεκίνησε η προετοιμασία των νομοθετικών αλλαγών. Ο κ. Νικολάου, με επιστολή του προς τον πρόεδρο και τα μέλη της Επιτροπής Νομικών, τονίζει την αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων αλλά και την κρισιμότητα να περάσουν από τη Βουλή. Ο κ. Νικολάου στην επιστολή του, εστιάζει στις ενστάσεις που είχαν εκφραστεί για τον διαχωρισμό του Ανωτάτου Δικαστηρίου. «Ο τρίτος βαθμός δικαιοδοσίας και η σύσταση του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου και του Ανωτάτου Δικαστηρίου που θα λειτουργούν ως ίσα και ανεξάρτητα δικαστήρια, καθώς και η σύσταση του Εφετείου προσθέτουν ποιοτική αναβάθμιση στο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης, εξισορροπούν την λειτουργία του και επαυξάνουν την εμπιστοσύνη του πολίτη στο θεσμό, αλλά και στη δημοκρατική άσκηση της δικαστικής εξουσίας». Το άλλο σημείο της παρέμβασης Νικολάου αφορά τα κατώτερα δικαστήρια τονίζοντας ότι και εκεί ουσιαστικές θα πρέπει να είναι οι αλλαγές, οι οποίες θα πρέπει να γίνουν στη βάση των προτάσεων των Ιρλανδών εμπειρογνωμόνων.
