Του Παύλου Νεοφύτου
Οι σημερινές προκλήσεις για την Κύπρο και την Ευρώπη, συγκεκριμένα το Ουκρανικό και η κρίση στη Μέση Ανατολή, με αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία, οι μεταρρυθμίσεις που έχει θέσει ως προτεραιότητα η κυβέρνηση, αλλά και το Κυπριακό, συμπεριλήφθηκαν στην ομιλία του Προέδρου Χριστοδουλίδη στο 19ο συνέδριο του Economist στη Λευκωσία (7 και 8 Νομεβρίου), το οποίο έχει θέμα «Ο νέος οδικός χάρτης και η στρατηγική της Κύπρου για βιώσιμη ισορροπία». Ενώπιον σημαντικών προσωπικοτήτων, διεθνούς βεληνεκούς, επικαλέστηκε τη ρήση του Βενιαμίν Φραγκλίνου «αποτυγχάνοντας να προετοιμαστείτε, προετοιμάζεστε να αποτύχετε», για να τονίσει ότι ο νέος οδικός χάρτης της Κύπρου για βιώσιμη ανάπτυξη, απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό, στρατηγική προνοητικότητα και συλλογική δέσμευση για συνεχείς μεταρρυθμίσεις.
Αναφερόμενος στο σημερινό περίπλοκο και συνεχώς μεταβαλλόμενο παγκόσμιο περιβάλλον, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε ότι η επίτευξη μίας βιώσιμης ισορροπίας απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση. Τονίζοντας ότι η κυβέρνηση έχει ένα σαφές όραμα και μια καλά μελετημένη στρατηγική για ένα τέτοιο στόχο, είπε ότι ταυτόχρονα, σε ένα ταχέως εξελισσόμενο περιβάλλον, δεν αρκεί να βασιζόμαστε αποκλειστικά σε στατικά σχέδια. «Τα τελευταία χρόνια έχουν καταδείξει τη σημασία της ενίσχυσης της ευελιξίας και της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων προκλήσεων και διαταραχών που θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα. Καθώς αναγνωρίζουμε τη διασυνδεδεμένη φύση του σημερινού κόσμου, η εστίασή μας θα πρέπει να επεκταθεί πέρα από τα εθνικά μας σύνορα και να επεκταθεί στην ευρύτερη περιοχή μας. Καλλιεργώντας τον διάλογο, τη συνεργασία και ένα συλλογικό όραμα για ένα καλύτερο μέλλον, μπορούμε να προσαρμοστούμε καλύτερα στην αλλαγή, να προωθήσουμε την ειρήνη και να διασφαλίσουμε την ευημερία για όλους», ανάφερε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης. Αναφερόμενος στις σημερινές προκλήσεις της Ευρώπης, σημείωσε ότι, «ενώ τα χειρότερα της πανδημίας φαίνεται να είναι πίσω μας, έχουν προκύψει νέες προκλήσεις: η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τις τελευταίες εβδομάδες η σύγκρουση στην άμεση γειτονιά της Κύπρου, τη Μέση Ανατολή – και οι δύο με εκτεταμένες επιπτώσεις στην Ευρώπη και τον κόσμο. Ενώ εργαζόμαστε για την αποκλιμάκωση της κρίσης, την πρόληψη της περιφερειοποίησης και την αντιμετώπιση της δεινής ανθρωπιστικής κατάστασης στη Γάζα, καλούμαστε επίσης να αντιμετωπίσουμε τον αντίκτυπο αυτών των γεωπολιτικών εξελίξεων στην παγκόσμια οικονομία».
Προσέγγιση τριών πυλώνων
Στο δεύτερο μέρος της ομιλίας του, ο ΠτΔ εστίασε στις μεταρρυθμίσεις που έχει θέσει ως προτεραιότητα η κυβέρνηση. Αρχικά τόνισε ότι η κυβέρνηση ακολουθεί μία προσέγγιση τριών πυλώνων, που θα βελτιώσει, κατά την εκτίμησή του, στη συνέχεια την ανταγωνιστική θέση της Κύπρου: Πρώτον, δημοσιονομική πειθαρχία μέσω των πλεονασμάτων του κρατικού προϋπολογισμού, για να μπορέσει να στηρίξει όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Δεύτερον, σταθερός και υγιής χρηματοπιστωτικός τομέας και τρίτον, συνεχείς διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Σύμφωνα με τον ΠτΔ, το πρόγραμμα της κυβέρνησης, που διαμορφώθηκε από κοινού με την κοινωνία των πολιτών, επικεντρώνεται σε πέντε προτεραιότητες: τοποθέτηση των πολιτών στο επίκεντρο της χάραξης πολιτικής, διασφάλιση βιώσιμης και ανθεκτικής οικονομίας, σύγχρονη, δίκαιη, συμμετοχική και διαφανής διακυβέρνηση, ενίσχυση των συστημάτων εκπαίδευσης και υγείας και προώθηση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης. Σε αυτό το σημείο ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην πρόσφατη αναβάθμιση της Κύπρου από τον οίκο Moody's, για να εξηγήσει ότι το κυβερνητικό σχέδιο βασίζεται στις βελτιωμένες επιδόσεις της κυπριακής οικονομίας. «Με βάση το μακροοικονομικό μας σενάριο, η κυπριακή οικονομία αναμένεται να συνεχίσει να έχει καλές επιδόσεις μεσοπρόθεσμα, παρά το υψηλό επίπεδο αβεβαιότητας. Ο προβλεπόμενος ρυθμός ανάπτυξης για το 2024, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι πρόσφατες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, είναι περίπου 2,9%, που είναι χαμηλότερος από τα προηγούμενα έτη, αλλά εξακολουθεί να είναι σημαντικά υψηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ. Αναμένεται αύξηση του ΑΕΠ της τάξης του 3% για τα έτη 2025 και 2026, υποδηλώνοντας θετικές προοπτικές για την κυπριακή οικονομία», πρόσθεσε.
Οι πέντε προτεραιότητες
Επιστρέφοντας στις προτεραιότητες της κυβέρνησης, είπε ότι η πρώτη προτεραιότητα είναι η ταχεία και αποτελεσματική επίλυση μακροχρόνιων ζητημάτων που επηρεάζουν τους πολίτες, όπως η οικονομική στέγαση, η κυκλοφοριακή συμφόρηση και η μετανάστευση.
«Δεύτερον, ενέργειες για την οικοδόμηση μιας ισχυρής και ανθεκτικής οικονομίας ευθυγραμμισμένες με τη μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή μας στρατηγική, ‘‘Όραμα 2035’’, που θα διαφοροποιήσουν περαιτέρω το αναπτυξιακό μοντέλο της οικονομίας μέσω της ανάπτυξης νέων τομέων υψηλής ανάπτυξης και της ενίσχυσης παραδοσιακά σημαντικών τομέων της οικονομίας», σημείωσε.
Τρίτον, η κυβέρνηση δεσμεύεται να δημιουργήσει ένα σύγχρονο κράτος, όπου τα μακροχρόνια ζητήματα επιλύονται αποτελεσματικά. «Για να διασφαλίσουμε ότι οι πολιτικές μας έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο και εφαρμόζονται έγκαιρα, δημιουργήσαμε, ακολουθώντας καλές πρακτικές από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, τη Γραμματεία συντονισμού και υποστήριξης του Κυβερνητικού Προγράμματος υπό την υφυπουργό παρά τω Προέδρω. Μια άλλη ουσιαστική οριζόντια μεταρρύθμιση που αξίζει να αναφερθεί είναι ο εκσυγχρονισμός του δημόσιου τομέα και η σύσταση του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου για τον διορισμό μελών στα Διοικητικά Συμβούλια των κρατικών επιχειρήσεων. Η ταχύτητα στην απόδοση δικαιοσύνης, η διαμεσολάβηση ως θεσμός που επιταχύνει την επίλυση διαφορών και η διαφάνεια στην πολιτική, κοινωνική και επιχειρηματική ζωή αποτελούν θεμελιώδεις πυλώνες για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και την καθιέρωση της Κύπρου ως Διεθνούς Επιχειρηματικού Κέντρου. Έχουμε ξεκινήσει κρίσιμες αλλαγές για την επιδίωξη αυτού του στόχου, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς το 2022 και της συνεχιζόμενης δικαστικής μεταρρύθμισης. Η κοινωνία ζητά την αντιμετώπιση της διαφθοράς και την προώθηση της αξιοκρατίας και θα ανταποκριθούμε σε αυτό το κάλεσμα», ανάφερε.
Η τέταρτη προτεραιότητα αφορά την εκπαίδευση και την υγεία. «Πιστεύω ότι το τρέχον εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να μεταρρυθμιστεί για να εξοπλίσει τόσο τους σημερινούς όσο και τους μελλοντικούς μαθητές με τις δεξιότητες που χρειάζονται στην αγορά εργασίας του μέλλοντος. Θεωρώ εξίσου σημαντική τη διαφύλαξη του συστήματος υγείας. Η λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας, ΓεΣΥ, αποτελεί αναμφίβολα μια από τις σημαντικότερες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις της Κύπρου τα τελευταία χρόνια. Θα διαφυλάξουμε αυτό το πολύτιμο επίτευγμα και θα βελτιώσουμε τις προκλήσεις που έχουν εντοπιστεί τα πρώτα χρόνια της εφαρμογής του. Αξιοποιώντας την τεχνογνωσία της ιατρικής κοινότητας και των επαγγελματιών υγείας, εργαζόμαστε για να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες των πολιτών για υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης υψηλής ποιότητας, ενισχύοντας παράλληλα τα νοσοκομεία, διασφαλίζοντας ίση πρόσβαση σε θεραπείες και προωθώντας προληπτικά μέτρα. Στόχος μας είναι η απρόσκοπτη πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης για όλους, ανεξάρτητα από την τοποθεσία τους, και η υιοθέτηση καινοτόμων θεραπειών και φαρμάκων», τόνισε.
Η πέμπτη προτεραιότητα της κυβέρνησης είναι η επιτάχυνση των πράσινων και ψηφιακών μεταβάσεων. «Ο κύριος στόχος είναι η επίτευξη των φιλόδοξων πράσινων στόχων της ΕΕ μέσω της εφαρμογής των απαραίτητων μέτρων, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, μεγάλου αριθμού προγραμμάτων επιχορήγησης και κανονιστικών προσαρμογών για την επίσπευση της υιοθέτησης λύσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δράσεων για την προώθηση της κυκλικής οικονομίας, καθώς και την εφαρμογή της πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης. Η ψηφιακή μετάβαση είναι ένας εξίσου σημαντικός καταλύτης για τη μεταρρύθμιση της οικονομίας και της κοινωνίας μας. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε ένα πλήρως ψηφιοποιημένο σύγχρονο κράτος που προσφέρει ποιοτικές υπηρεσίες σε πολίτες και επιχειρήσεις. Θα διευκολύνει επίσης την ανάπτυξη νέων τομέων έντασης γνώσης, επιτρέποντας τη διαφοροποίηση της οικονομίας», σημείωσε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης.
Η πρόταση της Κύπρου για τη δημιουργία θαλάσσιου διαδρόμου
Αναφερόμενος στο περιφερειακό μέτωπο, είπε ότι από την πρώτη στιγμή η Κύπρος καταδίκασε απερίφραστα την αποτρόπαια τρομοκρατική επίθεση εναντίον αμάχων. Η τρομοκρατία δεν δικαιολογείται ποτέ και δεν μπορεί ποτέ να συσχετιστεί με τα συμφραζόμενα, είπε. Ταυτόχρονα, η προστασία όλων των αμάχων και η τήρηση του διεθνούς δικαίου και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου είναι κρίσιμης σημασίας, σημείωσε. «Επικεντρώνουμε τις προσπάθειές μας στην πρόληψη της περιφερειοποίησης της κρίσης, καθώς και στην αντιμετώπιση της δεινής ανθρωπιστικής κατάστασης στη Γάζα. Σε αυτό το πλαίσιο, η Κύπρος, ως χώρα της περιοχής και το πλησιέστερο κράτος μέλος της ΕΕ που έχει άριστες σχέσεις με τους γείτονές της, υπέβαλε πρωτοβουλία για τη δημιουργία θαλάσσιου διαδρόμου για τη συνεχή, ασφαλή και μεγάλης ποσότητας ροή ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη Γάζα, άμεσα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Συνεργαζόμαστε με τις χώρες της περιοχής - το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Ιορδανία, την Παλαιστίνη - με τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την ΕΕ και τον ΟΗΕ για την υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας». είπε. Επιπλέον, η Κύπρος, πρόσθεσε, «αναλαμβάνει πλήρως το ρόλο της όσον αφορά την εκκένωση Ευρωπαίων, Αμερικανών και άλλων πολιτών από την περιοχή των συγκρούσεων προς την ασφάλεια». Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης υπογράμμισε τη σημασία της ουσιαστικής συνεργασίας της ΕΕ με τις χώρες της περιοχής, διότι η περιοχή της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής είναι και η γειτονιά της ΕΕ. «Η μεταναστευτική κρίση - η οποία επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την Κύπρο και για την αντιμετώπιση της οποίας εργάζεται η Κυβέρνηση - έχει αποδείξει ότι αν δεν αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια των κρίσεων, πολλά από τα οποία προέρχονται από αυτή την περιοχή, δεν μπορεί να επιτευχθεί βιώσιμη λύση», σημείωσε.
Οι εξελίξεις στο Κυπριακό
Σε σχέση με το Κυπριακό, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε ότι η κυβέρνησή του εργάζεται ακούραστα για να άρση του αδιεξόδου στις διαπραγματεύσεις για μια συνολική διευθέτηση, σύμφωνα με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το δίκαιο της ΕΕ και τις αξίες και τις αρχές της. Δεσμεύτηκε ότι αυτή είναι η ύψιστη προτεραιότητά του, προσθέτοντας ότι δεν υπάρχει υποκατάστατο του διαλόγου και της ειρήνης.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης δήλωσε ότι το σημερινό στάτους κβο στην Κύπρο δεν είναι βιώσιμο και ότι μέσω της επανένωσης η Κύπρος μπορεί να βρεθεί σε μια επιταχυνόμενη πορεία ανάπτυξης και ευημερίας. Είπε ότι το κυπριακό ζήτημα είναι ευρωπαϊκό και απαιτεί ευρωπαϊκές απαντήσεις. Πιστεύω ακράδαντα, είπε, ότι η ΕΕ, με ένα σχέδιο ειρήνης, «μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την ειρήνη σε ένα από τα κράτη μέλη της, αναλαμβάνοντας πιο ενεργό ρόλο σε όλα τα στάδια των προσπαθειών επανένωσης της Κύπρου. Και πιστεύω ότι μέσω μιας αποτελεσματικής, αμοιβαία επωφελούς διαδικασίας, η οποία θα περιλαμβάνει το Κυπριακό και τις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας, μπορούμε να επιτευχθεί πρόοδος». Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ανάφερε ότι ενόψει της αναμενόμενης συζήτησης για τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας τον Δεκέμβριο, «αναμένεται πρόοδος στο Κυπριακό και αυτό ξεκινά με τον διορισμό απεσταλμένου του ΟΗΕ. Από την πλευρά μας δώσαμε το πράσινο φως στον ΓΓ του ΟΗΕ και ελπίζουμε πολύ ότι η τουρκική πλευρά θα ανταποκριθεί στο κάλεσμα του ΓΓ του ΟΗΕ».
