Του Γιάννη Ιωάννου
Τα όσα συμβαίνουν με το Ισραήλ και την Χαμάς με φόντο την Γάζα αλλά και το τρομοκρατικό χτύπημα της 7ης Οκτωβρίου δημιουργούν ένα ενδιαφέρον πεδίο μετασχηματισμών για την στάση της Άγκυρας στην περιοχή αλλά και την ίδια την ρητορική Ερντογάν -σε μια συγκυρία που Λευκωσία και Αθήνα αναμένουν εξελίξεις σε Κυπριακό και ελληνοτουρκικό διάλογο. Ο Τούρκος Πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν, προχώρησε την περασμένη Τετάρτη με μια ρητορική που έρχεται από την περίοδο 2019-2022, λαμβάνοντας ξεκάθαρα θέση υπέρ της Χαμάς για την οποία κατέρριψε τον χαρακτηρισμό που της αποδίδεται ως τρομοκρατικής οργάνωσης, υποστηρίζοντας μάλιστα πως οι μαχητές της είναι «μουτζαχίντ» (δηλαδή νομιμοποιημένοι ιεροί μαχητές). Ο Ερντογάν πήγε ακόμη ένα βήμα παραπέρα αναφέροντας πως διακόπτει τις σχέσεις με το Ισραήλ -με το οποίο η Άγκυρα επένδυσε σημαντικό διπλωματικό κεφάλαιο μετά το 2022 για την αποκατάσταση των παγωμένων διμερών σχέσεων- για όσο θα διαρκεί ο πόλεμος. Κι όλα αυτά σε λιγότερο από 48 ώρες αφού ο Ερντογάν, σε μια μάλλον αμιγώς πολιτικού σινιάλου προς την Δύση κίνηση, προχώρησε με την επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ παραπέμποντας προς την Τουρκική Εθνοσυνέλευση ένα ακόμη ακανθώδες κεφάλαιο στις σχέσεις του με την Δύση.
Εικοσαήμερη πίεση
Τρία ενδιαφέροντα στοιχεία προκύπτουν μετά από ένα σχεδόν εικοσαήμερο από την τρομοκρατική δράση της Χαμάς, στις 7 Οκτωβρίου, εντός της επικράτειας του Ισραήλ που οδήγησε σε ένα σπιράλ κλιμάκωσης στην Μέση Ανατολή και το οποίο επηρέασε καταλυτικά την στάση Ερντογάν:
- H σύγκλιση εθνικιστικών κύκλων του MHP με ισλαμιστές υποστηρικτές του Ερντογάν, εντός κι εκτός AKP, που δεν αφήνουν περιθώριο στον Τούρκο Πρόεδρο να κινηθεί παρελκυστικά προκειμένου να τηρήσει αποστάσεις από την Χαμάς -με την οποία διατηρεί, εξ’ ορισμού, οργανικές σχέσεις για αρκετά χρόνια -με ιδεολογικές και πολιτικές συγγένειες όπως και την φιλοξενία μελών της πολιτικής της πτέρυγας στην Τουρκία
- Η αντίδραση του αραβομουσουλμανικού κόσμου στην εκστρατεία βομβαρδισμών της ισραηλινής αεροπορίας στη Λωρίδα της Γάζας που προκαλεί αντιδράσεις λόγω του θανάτου αμάχων. Μια χερσαία επιχείρηση στη Γάζα, όποτε κι αν συμβεί από το Ισραήλ, δεν αφήνει περιθώριο στην Τουρκία του Ερντογάν να διαφοροποιηθεί από την κυρίαρχη αντίδραση χωρών της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου και
- Η αντίδραση στις ΗΠΑ δεδομένου ότι η ανάπτυξη Carrier Strike Groups στην ανατολική Μεσόγειο, με επικεφαλής αεροπλανοφόρα, για σκοπούς αποτροπής μιας περιφερειακής σύγκρουσης στην περιοχή δεν χρησιμοποιεί καθόλου για σκοπούς ανεφοδιασμού το λογιστικό δίκτυο υποστήριξης του ΝΑΤΟ στη Τουρκία («Διεύθυνση Προμηθειών Καυσίμων και Διαχείρισης Εγκαταστάσεων NATO POL» ή ANT) αλλά την αμερικανική βάση στη Σούδα
Τι να αναμένουμε
Η στάση του Ερντογάν δείχνει να επαναφέρει σημάδια ρήξης με την Δύση και την ΕΕ σε μια περίοδο που έχουν δρομολογηθεί εξελίξεις τόσο στον ελληνοτουρκικό διάλογο (Ανώτατο Συμβούλιο των δύο χωρών στη Θεσσαλονίκη στις αρχές Δεκεμβρίου) όσο και κάποια κινητικότητα στο Κυπριακό μετά το breakthrough στη Πύλα και σε αναμονή του διορισμού ειδικού απεσταλμένου για το Κυπριακό από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ.
Η κρίση στην Μέση Ανατολή συνεπώς και η προοπτική μιας παρατεταμένης σύγκρουσης στον άξονα Ισραήλ-Χαμάς δημιουργεί ενδιαφέροντες μετασχηματισμούς από τους οποίους θα διαφανεί αν η Τουρκία του Ερντογάν θα κινηθεί σε μια πορεία περαιτέρω τριβής κι απομάκρυνσης με την Δύση, με επαναπροσεγγίσεις στο διπλωματικό πεδίο της ανατολικής Μεσογείου και των χωρών ΜΕΝΑ ή σε μια διαδικασία διαμερισματοποίησης των σχέσεων της όπου θα διεκδικήσει ρόλο και λόγο για την επόμενη ημέρα του Μεσανατολικού. Ως προς το τελευταίο αυτό που μέχρι στιγμής έχει σχηματοποιήσει η τουρκική εξωτερική πολιτική περιλαμβάνει τρία στοιχεία: α. Την υποστήριξη της σε μια διεθνή διάσκεψη για το Παλαιστινιακό, θέση που μοιράζονται και άλλα κράτη της περιοχής β. Την προσφορά της ως «εγγυήτριας» στη προοπτική δημιουργίας ενός παλαιστινιακού κράτους και γ. την διεκδίκηση ρόλου στο ζήτημα των ομήρων της Χαμάς προκειμένου να αναζητήσει (σ.σ. δεν το έχει επιτύχει μέχρι στιγμής) πρωταγωνιστική θέση διαμεσολαβητή.
