Του Αντρέα Κημήτρη
«Η προσπάθεια του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ δεν έχει τερματιστεί και το σημείο αναφοράς πλέον είναι η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού» δηλώνει σε συνέντευξη στην «Κ» ο υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κόμπος, σχολιάζοντας τις τελευταίες εξελίξεις στο Κυπριακό. Απαντώντας στις επικρίσεις κατά του προέδρου Χριστοδουλίδη για τον χειρισμό που έκανε σχετικά με την πρόσφατη βολιδοσκόπηση από μέρους των Ηνωμένων Εθνών για πραγματοποίηση τριμερούς συνάντησης, ο κ. Κόμπος επισημαίνει ότι σταθερός αρνητής στον διάλογο είναι η άλλη πλευρά, σημειώνοντας ότι δεν πρέπει να αναζητούμε άλλοθι για την τουρκική άρνηση. Σχετικά με την πρόσκληση στον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν να συμμετάσχει αυτή τη βδομάδα στο άτυπο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε., αναφέρει ότι η Λευκωσία έλαβε υπόψη και την προσπάθεια των Ηνωμένων Εθνών για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό. Ο υπουργός Εξωτερικών στέλνει μήνυμα στην τουρκοκυπριακή κοινότητα ότι η θέση Τατάρ και Άγκυρας για δύο κράτη στρέφεται ενάντια στα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων, διότι κάτι τέτοιο σημαίνει ότι χάνουν αυτομάτως την ευρωπαϊκή ιθαγένεια και τα πολλαπλά οφέλη που τη συνοδεύουν.
–Την Πέμπτη θα πραγματοποιηθεί το άτυπο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων με τη συμμετοχή του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών. Ασκείται κριτική στην κυβέρνηση, επειδή συναίνεσε στην παρουσία του κ. Φιντάν. Η κυβέρνηση απαντά ότι πρόκειται για στρατηγική κίνηση υψηλής πολιτικής σημασίας. Τι κερδίσαμε με αυτή την κίνηση;
–Καταρχάς δεν είναι ένα θέμα που προέκυψε τώρα. Η Τουρκία ως κράτος υποψήφιο για ένταξη στην Ε.Ε. από το 1999 συμμετείχε σε σχηματισμούς τύπου Gymnich μέχρι τον Φεβρουάριο του 2019. Η προσπάθεια να προσκληθεί η Τουρκία ήταν κάτι που βλέπαμε να εντείνεται όλο το προηγούμενο διάστημα και τέθηκε επιτακτικά τον Φεβρουάριο, με τη δική μας πλευρά να μη συναινεί για ένα πολύ βασικό λόγο. Εκείνη τη χρονική στιγμή δεν υπήρχε διαδικασία για τα ευρωτουρκικά και εκκρεμούσε η συζήτηση της έκθεσης Μπορέλ που έγινε τον Απρίλιο, οπότε και είχαμε τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τα οποία δρομολόγησαν τον τρόπο υλοποίησης της έκθεσης Μπορέλ. Συνεπώς, τώρα η παρουσία του κ. Φιντάν θα είναι στο πλαίσιο που έχει τεθεί από τα συμπεράσματα. Τον Φεβρουάριο, όμως, η πρόσκληση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα είχε ως αποτέλεσμα την προδιάθεση ως προς την έκθεση και επί τούτου ζητήσαμε κάποια ανταλλάγματα και θέσαμε συγκεκριμένα ζητήματα.
–Τι είχαμε ζητήσει τότε;
–Τον Φεβρουάριο θέσαμε κάποια συγκεκριμένα θέματα που δεν ικανοποιήθηκαν, εξού και δεν προέκυψε η πρόσκληση. Δεν αφορούσαν όλα αποκλειστικά ή και άμεσα την Τουρκία. Σε κάποιες περιπτώσεις αφορούσαν και την Ε.Ε.
–Τι άλλαξε από τον Φεβρουάριο και τώρα αποδεχθήκατε την παρουσία του κ. Φιντάν;
–Ένα βασικό στοιχείο είναι τα συμπεράσματα Απριλίου. Είναι όμως και θέμα χρονισμού. Δεδομένης της συγκεκριμένης συγκυρίας και προσπάθειας επανέναρξης των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό και γνωρίζοντας ότι ο γ.γ. του ΟΗΕ είχε προβεί σε βολιδοσκόπηση για τριμερή συνάντηση εντός Αυγούστου, ποιο λόγο θα είχε η δική μας πλευρά να αρνηθεί τον διάλογο στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Υποθέσεων; Αυτό εννοώ λέγοντας ότι τον Φεβρουάριο δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή από άποψη χρονισμού. Και να μην ξεχνάμε ότι αυτή είναι μια πρόσκληση που απευθύνεται γι’ αυτή τη συγκεκριμένη περίπτωση.
–Άρα αυτό που λέτε είναι ότι αυτή τη φορά δεν μπορούσαμε να αρνηθούμε λόγω της προσπάθειας που γίνεται για επανέναρξη των συνομιλιών στο Κυπριακό;
–Δείχνουμε και μέσω αυτής της κίνησης ότι έχουμε όλη την ειλικρινή πρόθεση να προχωρήσει ο διάλογος στο Κυπριακό. Λαμβάνουμε υπόψη την εν εξελίξει προσπάθεια του γ.γ. για κοινή συνάντηση με τους δύο ηγέτες στη Νέα Υόρκη.
–Ζητήσαμε κάτι συγκεκριμένο για να δώσουμε την έγκρισή μας;
–Θέσαμε στο ανώτατο επίπεδο ζητήματα που αφορούσαν τη διαδικασία, τη χωρογραφία και την προσέγγιση της Ε.Ε. μέσω των θεσμικών οργάνων πάνω στη βάση ότι οποιοσδήποτε τρίτος προσκαλείται δεν προσκαλείται με τη λογική ότι η όλη δομή είναι ελαστική για να ικανοποιεί το τι μπορεί να θέλει ο προσκεκλημένος.
–Ποιο θα θέλαμε να είναι το αποτέλεσμα από αυτό το άτυπο ΣΕΥ;
–Η ατζέντα είναι εστιασμένη σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Σε αυτό περιλαμβάνονται περιφερειακές εξελίξεις, πάντα μέσα από τον φακό των ευρωτουρκικών και με το Κυπριακό ως μέρος τους. Αναμένουμε να επαναβεβαιωθούν οι θέσεις της Ε.Ε. όπως αυτές έχουν επαναδιατυπωθεί επανειλημμένα σε συμπεράσματα στο ανώτατο επίπεδο. Μέρος αυτών των θέσεων είναι και η απαραίτητη θετική προσέγγιση της Τουρκίας για τις διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό, και είναι ζητήματα που αφορούν τον συσχετισμό προόδου στα θέματα που ενδιαφέρουν την Τουρκία με τις κυπρογενείς και τις άλλες ευρωπαϊκές της υποχρεώσεις. Ευρύτερα, εμείς λέμε τα ευρωτουρκικά να συζητηθούν σε όλη τους τη λεπτομέρεια με βάση τα συμπεράσματα και την έκθεση Μπορέλ – εφόσον υπάρχουν και οι απαραίτητες προϋποθέσεις.
–Υπήρξαν πάντως επικρίσεις και από κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση.
–Είναι σεβαστές οι επικρίσεις, όπως σεβαστή πρέπει να είναι και η δική μας διαφωνία με βάση την επιχειρηματολογία που έχω παραθέσει.
–Σχετικά με τη βολιδοσκόπηση από τα Ηνωμένα Έθνη για τριμερή συνάντηση τον Αύγουστο στην οποία αναφερθήκατε, ασκήθηκε κριτική στον Πρόεδρο για τη σχετική αποκάλυψη. Υπήρχε λόγος να το κάνει;
–Ορθά έγινε η αναφορά από τον Πρόεδρο τη δεδομένη χρονική στιγμή. Έγινε η βολιδοσκόπηση πέραν της μιας φοράς. Η πλευρά που αμέσως και επανειλημμένα ήταν θετική είναι η δική μας πλευρά. Η πλευρά που όπως αποδείχθηκε ήταν αρνητική, ήταν η τουρκική. Θεωρεί κάποιος ότι η δήλωση του προέδρου επηρέασε τη στάση της άλλης πλευράς; Ας μην αναζητούμε άλλοθι για την τουρκική άρνηση.
–Δεν θα έπρεπε να αφήσουμε τα Ηνωμένα Έθνη, που είχαν την πρωτοβουλία των κινήσεων, να προβούν στις σχετικές ανακοινώσεις;
–Το θέμα είναι αν θα έμπαιναν τα Ηνωμένα Έθνη στη διαδικασία να ανακοινώσουν ότι αυτό δεν έγινε δεκτό από την τάδε πλευρά.
–Την ώρα που μίλησε ο Πρόεδρος είχε ενημερωθεί από τα Η.Ε. ότι ο Τατάρ αρνήθηκε και άρα ναυάγησε το ενδεχόμενο συνάντησης, ή ήταν ακόμη σε εξέλιξη η προσπάθεια;
–Αν δείτε τις ημερομηνίες, μετά τη δήλωση του προέδρου δημοσιεύθηκε συνέντευξη του κ. Τατάρ που απέρριπτε το ενδεχόμενο συνάντησης και η οποία είχε δοθεί πριν ο Πρόεδρος κάνει τη σχετική δήλωση. Πρέπει κάποτε να σταματήσουμε να φοβόμαστε να πούμε την αλήθεια. Ο Πρόεδρος μίλησε για τη θετική ανταπόκριση της δικής μας πλευράς στη σχετική βολιδοσκόπηση του γ.γ. Έπρεπε να κρύψει την πραγματικότητα;
–Έγινε η ερμηνεία ότι με αυτό τον τρόπο ο Πρόεδρος ουσιαστικά τορπιλίζει την προσπάθεια.
–Προκύπτει εκ των πραγμάτων ότι τουλάχιστον τον τελευταίο χρόνο είναι η άλλη πλευρά που τορπιλίζει τις προσπάθειες. Αυτός που είναι ο σταθερός αρνητής στον διάλογο δεν είναι η δική μας πλευρά, και δεν μπορώ να αντιληφθώ για ποιο λόγο δεν πρέπει να αναφέρεται αυτό το γεγονός.
–Γίναμε δέκτες κάποιας δυσαρέσκειας από τα Η.Ε.;
–Στο επίπεδο του προέδρου και στο δικό μου δεν είχαμε οτιδήποτε. Αυτό που θέλω να θέσω ως προβληματισμό είναι ότι για να φτάνει ο γ.γ. στο σημείο να προσεγγίζει τις δύο πλευρές με συγκεκριμένες ημερομηνίες μετά από όλα όσα είχαν προηγηθεί το προηγούμενο διάστημα, σημαίνει ότι είχε τις απαραίτητες ενδείξεις ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είχε θετική κατάληξη. Δεν πιστεύω ότι ο γ.γ. μπήκε στη διαδικασία να σκεφτεί πως προχωρούμε παρακάτω και η τουρκική πλευρά να μην του είχε δώσει κάποιο μήνυμα για τον χώρο εντός του οποίου θα προχωρούσε.
–Άρα θεωρείτε ότι είχε την έγκριση της τουρκικής πλευράς; Τι μπορεί να μεσολάβησε και ναυάγησε η προσπάθεια;
–Ο γ.γ. αξιολογώντας τα δεδομένα που είχε ενώπιόν του, έκρινε ότι μπορούσε να προχωρήσει σε αυτό το βήμα και για να μπαίνει στη διαδικασία να προετοιμάζει μια τέτοια συνάντηση σημαίνει ότι έχει καταλήξει και στον τρόπο μετάβασης στο επόμενο βήμα. Εμείς δηλώσαμε έτοιμοι να συνεργαστούμε προς αυτή την κατεύθυνση. Η άλλη πλευρά αρνείται. Και σαφώς δεν μπορεί κάποιος να διαχωρίσει την τουρκοκυπριακή ηγεσία από την Τουρκία.
–Συνεπώς, πώς προχωράμε τώρα στο Κυπριακό;
–Η προσπάθεια του γ.γ. δεν έχει τερματιστεί και η δική μας πλευρά παραμένει θετική. Το σημείο αναφοράς πλέον είναι η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Μέσα σε αυτό το χρονικό περιθώριο, από τώρα μέχρι τη Γ.Σ., ενδεχομένως ο γ.γ. να επανέλθει επί του ζητήματος τούτου. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και πέρυσι είχαμε παρόμοια προσπάθεια από τον γ.γ. στη Γ.Σ. του ΟΗΕ την οποία δεν έκανε αποδεκτή –πάλι– η άλλη πλευρά.
–Η δική μας πλευρά λέει ότι είμαστε έτοιμοι να αρχίσουν οι συνομιλίες ακόμη και αύριο. Πείτε ότι αυτό συμβαίνει. Από πού θα αρχίσουμε; Τι θα συζητήσουμε; Τι θα είναι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων; Ποια διαδικασία θα ακολουθηθεί; Τι μας λένε από τα Η.Ε.;
–Αυτά θα ήταν ενδεχομένως κάποια από τα ζητήματα που η συνάντηση με τον γ.γ. και τους δύο ηγέτες θα μπορούσε να ξεκαθαρίσει.
–Δεν έχουμε ενδείξεις από τις επαφές με την κα Ολγκίν για το πώς θα προχωρήσουμε, αν επαναρχίσει ο διάλογος;
–Σημασία έχει τι θα αποφασίσει ο γ.γ. ότι είναι το επόμενο βήμα. Εμείς ήμασταν έτοιμοι να πάμε να ακούσουμε και να συζητήσουμε για το πώς όντως μπορούμε να προχωρήσουμε παρακάτω.
–Θα θέλατε να στείλετε κάποιο μήνυμα στους Τουρκοκυπρίους;
–Θεωρούμε ότι αυτό που θα είναι ιδιαίτερα επωφελές για όλους τους Κύπριους είναι να καταλήξουμε σε μια συμφωνημένη λύση στο πλαίσιο που θέτει το Σ.Α. ΟΗΕ. Η προσέγγιση για δύο κράτη είναι καταστροφική με ολέθρια αποτελέσματα για όλους μας, περιλαμβανομένων των Τουρκοκυπρίων, διότι κάτι τέτοιο σημαίνει ότι χάνουν αυτομάτως την ευρωπαϊκή ιθαγένεια και τα πολλαπλά οφέλη που τη συνοδεύουν.
–Βλέπετε να επικρατούν πλέον οι αποσχιστικές φωνές εντός τουρκοκυπριακής κοινότητας;
–Υπάρχει μια ψευδαίσθηση ότι ακόμη και σε αυτή την περίπτωση δεν θα χάσουν την ευρωπαϊκή ιθαγένεια, καθώς πιστεύουν ότι μπορεί να γίνουν κράτος-μέλος της Ε.Ε. Η θέση Τατάρ και Άγκυρας για δύο κράτη στρέφεται ουσιαστικά κατά των ίδιων των Τουρκοκυπρίων. Στηρίζουν κάτι που στο επίπεδο του απλού κόσμου θα έχει σοβαρό αντίκτυπο.
–Τις τελευταίες μέρες υπάρχουν έντονες αντιδράσεις στα κατεχόμενα σχετικά με τον ρόλο της Κυπριακής Δημοκρατίας στην απόφαση της τουριστικής εταιρείας TUI να σταματήσει τις μονοήμερες εκδρομές στα κατεχόμενα.
–Υπάρχει μια αντίφαση στο να επιχειρείς να ενισχύσεις και να προωθήσεις το τουριστικό σου προϊόν, ενώ ταυτόχρονα να υποβοηθάς εμμέσως την υπόσκαψή του. Κατά τα λοιπά δεν χρειάζεται περαιτέρω σχόλιο.
–Σχετικά με το πακέτο μέτρων που είχατε εξαγγείλει για αντιμετώπιση του σφετερισμού κατεχόμενων ελληνοκυπριακών περιουσιών πού βρισκόμαστε;
–Εμείς έχουμε την πολιτική βούληση να εφαρμοστεί αυτό που προβλέπει το νομικό μας σύστημα. Γι’ αυτό γίνονται διώξεις μερών της αλυσίδας σφετερισμού. Δεν υπάρχει χώρος για ανοχή στο συγκεκριμένο ζήτημα, χωρίς βέβαια να έχουμε ψευδαισθήσεις ότι αυτή είναι η απάντηση. Η απάντηση είναι η επίλυση του Κυπριακού, όμως δεν μπορεί ταυτόχρονα ως κράτος να είμαστε παρατηρητές αυτού του στρατηγικού πλέον σχεδιασμού για σφετερισμό κατεχόμενων ελληνοκυπριακών περιουσιών.
–Υπάρχουν κι άλλα πεδία στα οποία λαμβάνει μέτρα η Κυπριακή Δημοκρατία;
–Υπάρχουν κι άλλα που θα θέλαμε να κάνουμε και προσπαθούμε βήμα-βήμα. Όσες δυνατότητες έχει το κράτος σε συγκεκριμένα πεδία τις χρησιμοποιεί.
–Οι σχέσεις με τον Κόλιν Στιούαρτ σε ποιο επίπεδο βρίσκονται;
–Οι σχέσεις με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ είναι παραδοσιακά στενές και είμαστε σε καθημερινή επαφή. Το τελευταίο διάστημα είχαμε θέματα διαφωνίας και μέσα από τον διάλογο προσπαθούμε να βρούμε κάποιες λύσεις. Η έκφραση ακόμη και έντονης διαφωνίας είτε αφορά εκθέσεις, είτε καταγραφή, είτε μεθοδολογία δεν συνιστά έλλειψη βούλησης συνεννόησης με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ ή με τον όποιον επικεφαλής της.
