Του Γιάννη Ιωάννου
Η κάθοδος Νετανιάχου στη Κύπρο, για την Τριμερή με την Ελλάδα, στις αρχές της περασμένης εβδομάδας ήταν σημειολογική για πολλούς λόγους. Όχι μόνο για την ανάρτηση του στο Τwitter πριν αφιχθή στη Κύπρο την περασμένη Κυριακή, όπου αναφέρθηκε στο ότι έρχεται να συζητήσει για την ενεργειακή διασύνδεση των τριών χωρών αλλά και γιατί -την ίδια στιγμή- ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ, Ισραέλ Kατζ, ανακοίνωνε ότι μόλις είχε κλείσει το τηλέφωνο με τον Τούρκο ομόλογό του, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ. Η σημειολογία δεν πρέπει να εκπλήσσει μιας και ο χρονισμός επίσκεψης του Ισραηλινού πρωθυπουργού στη Κύπρο ήρθε λίγες μέρες αφότου ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου απέρριψε για σκοπούς επαναδιαπραγμάτευσης το πλάνο ανάπτυξης (FDP) της κοινοπραξίας (σ.σ. Chevron, New Med Energy και Shell) του τεμαχίου 12 («Αφροδίτη»), το τρίτο ουσιαστικά μετά από δύο αντίστοιχα πλάνα που κατατέθηκαν το 2015 και το 2019 -για ένα κοίτασμα που μετά την ανακάλυψή του το 2011, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν κατόρθωσε να αναπτύξει για σκοπούς αξιοποίησης των αποδεδειγμένα υπαρκτών 4.5 tcf φυσικού αερίου.
Η μεγάλη εικόνα
Οι επιλογές, στον άξονα της στρατηγικής συνεργασίας Κύπρου-Ισραήλ, εξακολουθούν να κινούνται σε τρεις βασικούς άξονες που μπορεί σε πολιτικό επίπεδο να προτάσσονται δημοσίως ή σε αναλύσεις αλλά που εξακολουθούν να υπόκεινται και στο επίπεδο της απόφασης των εμπλεκομένων εταιρειών για σκοπούς εμπορικής και οικονομικής βιωσιμότητας:
- O ΕastMed, που εξακολουθεί να προτάσσεται από τον Νετανιάχου και ελληνικούς κύκλους, που ωστόσο πλέον έχει μετατοπιστεί από το concept της κατασκευής ενός αγωγού και παραμένει περισσότερο μια επιλογή όδευσης για άλλες επιλογές εξαγωγής φυσικού αερίου
- Η επιλογή της σύνδεσης της Κύπρου με το κοίτασμα «Λεβιάθαν» μέσω αγωγού, επιλογή που -ανά διαστήματα- επανέρχεται ή αποσύρεται. Ακούστηκε κατά την διάρκεια επίσκεψης Χριστοδουλίδη στο Ισραήλ αλλά αγνοήθηκε όταν ο Νετανιάχου επέστρεψε την επίσημη επίσκεψη -η επιλογή προϋποθέτει φυσικά την δημιουργία τερματικού υγροποίησης επί κυπριακού εδάφους
- Η επιλογή της εξαγωγής του φυσικού αερίου της «Αφροδίτης» στην Αίγυπτο δεδομένης τόσο της αύξησης των εξαγωγών του «Λεβιάθαν» προς τα αιγυπτιακά τερματικά όσο και λόγω της δέσμευσης της κοινοπραξίας του «Αφροδίτη» με επικεφαλής της Chevron με την κυπριακή κυβέρνηση, το 2019
- Μια επιλογή εξαγωγής -ως επιλογή όδευσης ανεξαρτήτως τεχνικής επιλογής- κοιτασμάτων του «Λεβιάθαν» προς την Τουρκία -που επανέρχεται στη δημόσια συζήτηση εντός Ισραήλ και Τουρκίας μετά την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Τελ Αβίβ και Άγκυρας
Φυσικά μέσα σε αυτό το, πραγματικό, περιβάλλον της μεγάλης εικόνας του ενεργειακού παζλ της περιοχής Κύπρος και Ισραήλ παραμένουν, από το 2015, σε διάσταση ως προς την συμφωνία συνεκμετάλλευσης του «Αφροδίτη-Ισάι», ζητήματος που πέρασε από διάφορε φάσεις διαπραγμάτευσης σε επίπεδο εταιρειών και διμερές Λευκωσίας-Ισραήλ και που όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η «Κ» ακόμη δεν έχει καταλήξει ως προς τις επιλογές επιδιαιτησίας ή πρότασης εξαγοράς του «Ισάι» από την κοινοπραξία του «12» -με τις δύο αυτές επιλογές να παραμένουν κυρίαρχες αλλά να εμποδίζουν, παράλληλα, την ανάπτυξη του κοιτάσματος μέχρι νεοτέρας.
Παζάρι με Chevron
Τον περασμένο Μάιο η Chevron προχώρησε με το αναθεωρημένο πλάνο εμπορικής και οικονομικής ανάπτυξης του «Αφροδίτη» το οποίο κατέθεσε προς τις αρχές της ΚΔ. Στις 25 Αυγούστου, το υπουργείο Ενέργειας -δια επιστολής του αρμόδιου υπουργού κ. Γιώργου Παπαναστασίου- απέρριψε το αναθεωρημένο πλάνο δίνοντας προς την Chevron μια περίοδο 30 ημερών -την οποία διανύουμε- προκειμένου να επανέλθει με βελτιωτική πρόταση. Οι λόγοι απόρριψης δεν έγιναν δημοσίως γνωστοί πέραν της είδησης που μετέδωσε το διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο “Bloomberg”. Σύμφωνα με καλά ενημερωμένες πηγές της «Κ», το σκεπτικό απόρριψης εκ μέρους της Λευκωσίας (η οποία δεσμεύεται από την συμφωνία του 2019 με την κοινοπραξία του «Αφροδίτη» για την μεταφορά του φυσικού αερίου προς την Αίγυπτο) συνδέεται με τεχνικοοικονομικούς λόγους: α. σε σχέση με το ποσοστό των κρατικών εσόδων από την ανάπτυξη του τεμαχίου 12 β. και την διασφάλιση της βιωσιμότητας του ταμιευτήρα σε συνδυασμό με την αειφόρο supply security. Aξίζει σε αυτό το σημείο να τονιστεί πως η πρόταση της Chevron, όπως είναι σε θέση να αντιληφθεί η «Κ», συνάδει με την πολιτική της εταιρείας για μείωση των κόστων της αλλά και κι αποτελεί ένα αντικείμενο διαπραγμάτευσης το οποίο δεν αναμένεται να επιλυθεί άμεσα δεδομένων όχι μόνο των επιδιώξεων της ΚΔ για καλύτερη «ποζισιόν» στην περιοχή (μέσω αναβαθμισμένου ρόλου) αλλά και λόγω της εκκρεμότητας με το «Ισάι» καθώς και της δέσμευσης όλων των μερών να εξαχθεί μέρος του «Αφροδίτη» στο αιγυπτιακό τερματικό στο Ίντκου -με την όδευση εκεί να υπαγορεύει συγκεκριμένες λύσεις όπως πχ η αξιοποίηση από την Shell (σ.σ. μέρος της κοινοπραξίας του «Αφροδίτη») των offshore εγκαταστάσεων της στο WDDM (West Delta Deep Marine).
Όπως πληροφορείται η «Κ», μέχρι στιγμής, έχουν υπάρξει δύο γύροι συνομιλιών ΚΔ-Chevron, μετά την 1η Σεπτεμβρίου, σε Λευκωσία και στο περιθώριο του συνεδρίου Gastech που έλαβε χώρα στη Σιγκαπούρη χωρίς να καταλήξουν οι δύο πλευρές. Η διαπραγμάτευση θα συνεχιστεί για το 30ημερο που έχει οριστεί (έως τις 25 Σεπτεμβρίου) με πιθανό αδιέξοδο να εντάσσει το FDP της «Αφροδίτης» σε αχαρτογράφητα νερά.
