Του Αντρέα Κημήτρη
«Ο πρόεδρος χειρίστηκε σωστά το θέμα του ανασχηματισμού», τονίζει σε συνέντευξή της στην «Κ» η υπουργός Παιδείας Αθηνά Μιχαηλίδου, παρά την έντονη κριτική που ασκήθηκε για τον χειρισμό που έγινε. «Ουδείς αναντικατάστατος» επισημαίνει η κ. Μιχαηλίδου και αναφέρει ότι από τη στιγμή που αποδέχθηκε να είναι υπουργός, αποδέχθηκε να είναι και ανά πάσα στιγμή στη διάθεση του προέδρου. Ερωτηθείσα τι θα ήθελε να αφήσει πίσω της φεύγοντας από το υπουργείο Παιδείας, απαντά ότι στόχος της είναι να αλλάξει την «καρδιά» του προβλήματος, δηλαδή το τι διδάσκεται στο σχολείο. Ως εκ τούτου, λέει, ομάδες εργασίας επεξεργάζονται το θέμα, ώστε τον Μάιο να προταθούν, σε πρώτη φάση, επικαιροποιημένα και πιο σύγχρονα αναλυτικά προγράμματα. Πολιτικά, τοποθετεί τον εαυτό της στον χώρο της Κεντροδεξιάς, σημειώνοντας ότι δεν είναι κομματικοποιημένο άτομο.
–Συμπληρώνετε έντεκα μήνες στο πηδάλιο του υπουργείου Παιδείας. Πώς σας φάνηκε η μετάβαση από τη θέση του τεχνοκράτη στην πολιτική;
–Ήταν ξαφνική και απρόσμενη αλλαγή, όμως, μου δόθηκε η ευκαιρία να σχεδιάσω και να υλοποιήσω μέτρα και πολιτικές που τα προηγούμενα χρόνια, ως τεχνοκράτης, μπορούσα μόνο να εισηγηθώ.
–Είπατε ήταν ξαφνική η αλλαγή. Πώς βρεθήκατε στο Υπουργικό; Ήσασταν προσωπική επιλογή του προέδρου ή προταθήκατε από κάποιο κόμμα;
–Η αξιοποίησή μου στο κυβερνητικό σχήμα ήταν προσωπική επιλογή του προέδρου. Μου είχαν γίνει ξανά προτάσεις για υπουργοποίηση στο παρελθόν, τις οποίες αρνήθηκα για καθαρά προσωπικούς λόγους.
–Πολιτικά, πού τοποθετείτε τον εαυτό σας; Με ποιο κόμμα είστε πιο κοντά;
–Δεν υπήρξα ποτέ κομματικοποιημένο άτομο, όμως πολιτικά ανήκω στον ευρύτερο χώρο της Κεντροδεξιάς. Έχω πολιτικές θέσεις με τις οποίες πορεύομαι και τις οποίες εκφράζω, αν χρειαστεί. Όμως, από την 1η Μαρτίου 2023 μέχρι την ημέρα που ο πρόεδρος θα αποφασίσει να με αντικαταστήσει, θα υπηρετώ το Πρόγραμμα Διακυβέρνησης.
–Ασκήθηκε κριτική στον πρόεδρο της Δημοκρατίας για τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε το θέμα του ανασχηματισμού. Τι πιστεύετε εσείς;
–Κρίνω ότι ο πρόεδρος χειρίστηκε σωστά το θέμα του ανασχηματισμού. Είναι, εξάλλου, συνταγματικό του δικαίωμα να επιλέξει τους στενότερούς του συνεργάτες για να μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα το κυβερνητικό σχήμα. Άρα, ανά πάσα στιγμή, ο πρόεδρος μπορεί να κάνει διορθωτικές κινήσεις. Πολλά από όσα έχω διαβάσει, μου φάνηκαν υπερβολικά.
–Η κριτική έχει να κάνει κυρίως με τον χειρισμό που έγινε. Πώς μπορεί να λειτουργήσει ένας υπουργός, όταν αιωρείται το ενδεχόμενο ανασχηματισμού;
–Είναι σημαντικό, από τη μία, ως υπουργοί να εργαζόμαστε στοχοπροσηλωμένοι στο έργο μας και, από την άλλη, να σκεφτόμαστε ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να αντικατασταθούμε, για οποιοδήποτε λόγο κρίνει ο πρόεδρος. Άρα για ποιο λόγο να μας τρομάζει ένα σενάριο ανασχηματισμού;
–Θεωρείτε, λέτε, υπερβολικά κάποια στοιχεία της κριτικής που ασκήθηκε. Ο πρόεδρος πάντως σάς κάλεσε να κλείσετε τα αφτιά στις σειρήνες και την αβασάνιστη κριτική.
–Ο πρόεδρος προφανώς εννοούσε την κακόπιστη κριτική. Προσωπικά, όχι μόνο αποδέχομαι και λαμβάνω υπόψη την καλόπιστη κριτική, αλλά την επιζητώ. Τι σημαίνει καλόπιστη κριτική; Να επισημαίνεις αυτά που χρειάζονται διόρθωση, όχι με κακεντρέχεια, χαιρεκακία και ρεβανσισμό, αλλά γιατί θέλεις να βοηθήσεις να πάει ο τόπος σου μπροστά. Ο ίδιος ο πρόεδρος εργάζεται με γνώμονα τις απόψεις του απλού πολίτη, σε ένα ανθρωποκεντρικό τρόπο διακυβέρνησης.
–Θεωρείστε από τα καλά γρανάζια της κυβέρνησης, ωστόσο, δόθηκε η εντύπωση ότι οι υπουργοί είναι αναλώσιμοι. Σας προβληματίζει αυτό;
–Από τη στιγμή που αποδέχθηκα να είμαι υπουργός, αποδέχθηκα να είμαι και ανά πάσα στιγμή στη διάθεση του προέδρου της Δημοκρατίας να αποφασίσει αν παραμένω ή όχι στο κυβερνητικό σχήμα. Ουδείς αναντικατάστατος.
–Πώς βλέπετε να ασκείται η πολιτική στον τόπο μέσα και από την επαφή σας με τα κόμματα στα θέματα της παιδείας;
–Πιστεύω ότι η πολιτική χάνει την αξιοπιστία της, ειδικά μεταξύ των νέων, γι’ αυτό και απαιτείται σε βάθος μελέτη των θεμάτων και στήριξη σε δεδομένα και όχι σε προσωπικές αντιλήψεις. Ζητούμενο πρέπει να είναι η γνησιότητα αντί η προσποίηση. Ίσως έτσι οι πολίτες εμπιστευτούν περισσότερο τους πολιτικούς.
–Σε ποιο σημείο εντοπίσατε αυτά τα κενά;
–Στις διαβουλεύσεις που κάνουμε με πάρα πολλούς φορείς και οργανωμένα σύνολα. Ενώ όλοι έχουν άποψη, αρκετές φορές η παρουσίαση θεμάτων γίνεται πρόχειρα ή ακόμη και οι θέσεις που εκφράζονται δεν εδράζονται σε επιστημονικά κριτήρια.
–Όταν πάτε στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας συναντάτε σοβαρότητα και αγωνία για το μέλλον της παιδείας του τόπου ή μικροπολιτικές σκοπιμότητες;
–Από αρκετούς ανθρώπους συναντώ σοβαρότητα, όμως υπάρχει και η άλλη πλευρά των πραγμάτων. Θα ήθελα να κυριαρχούν τρία χαρακτηριστικά στην πολιτική: ειλικρίνεια, εντιμότητα και μελέτη για παραγωγή πολιτικής που είναι στηριγμένη σε δεδομένα και ταυτόχρονα αφουγκράζεται τις ανάγκες των πολιτών. Κάποιοι άνθρωποι τα συγκεντρώνουν αυτά και μπορώ να δουλέψω πολύ καλύτερα μαζί τους, ανεξαρτήτως του πολιτικού χώρου από τον οποίο προέρχονται.
–Πώς είναι η συνεργασία με τα κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση και τα κόμματα της αντιπολίτευσης;
–Είναι πιο κοντά μας πολιτικά τα κόμματα της συγκυβέρνησης αλλά, προφανώς, με τα υπόλοιπα κόμματα γίνεται διαβούλευση. Όταν όμως στα ζητήματα της παιδείας προτάσσονται παιδαγωγικά κριτήρια, όπως ακριβώς γίνεται αυτή την περίοδο, είναι δύσκολο να διαφωνήσει κάποιος, ανεξαρτήτως κομματικής προέλευσης.
Τριτοβάθμια εκπαίδευση
–Πώς επηρεάζει την Κύπρο η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα;
–Θα μας επηρεάσει, διότι δημιουργεί ανταγωνισμό. Φοιτητές που περιμένουμε από την Ελλάδα, ενδεχομένως να επιλέξουν να παραμείνουν εκεί. Έγινε σύσκεψη για την τριτοβάθμια εκπαίδευση πρόσφατα στο Προεδρικό. Στόχος είναι η ποιοτική αναβάθμιση της ανώτερης εκπαίδευσης και των σπουδών που προσφέρουμε, όπως προβλέπεται και στο πρόγραμμα διακυβέρνησης. Θα έχουμε και απόφαση Υπουργικού προς αυτή την κατεύθυνση εντός των επόμενων εβδομάδων. Βάζουμε κριτήρια και πάμε στη Βουλή για να τροποποιήσουμε τη νομοθεσία. Πρέπει να πληρούνται πολύ συγκεκριμένα κριτήρια για να λειτουργήσουν πανεπιστήμια και προγράμματα σε πανεπιστήμια. Παράδειγμα οι ιατρικές σχολές. Δεν γίνεται να λειτουργήσει Ιατρική Σχολή χωρίς προηγουμένως να διασφαλιστούν οι φοιτητικές εστίες, όπως και το θέμα του πανεπιστημιακού νοσοκομείου. Έμφαση θα δοθεί και στο branding, στην προώθηση δηλαδή της κυπριακής ανώτερης εκπαίδευσης στο εξωτερικό, για να προσελκύσουμε και άλλους ξένους φοιτητές. Στοχεύουμε και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και χώρες της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.
–Ποιες κατά την άποψή σας πρέπει να είναι οι σχέσεις υπουργείου – Εκκλησίας; Αν πρέπει να υπάρχουν. Ο αρχιεπίσκοπος σάς ζήτησε κάτι συγκεκριμένο;
–Είναι θετική αυτή η συνεργασία. Καμία παρέμβαση της Εκκλησίας. Οι ρόλοι είναι διακριτοί. Η Εκκλησία διαχρονικά είναι συνεργάτης της εκπαίδευσης, διότι διαχρονικά στήριξε την παιδεία του τόπου. Είμαστε ανοικτοί σε συνεργασίες.
–Πώς θα περιγράφατε τη διαφορά μεταξύ εκπαίδευσης και παιδείας;
–Η παιδεία είναι ευρύτερος όρος και περιλαμβάνει την αγωγή και τη μόρφωση του ανθρώπου, χωρίς να περιορίζεται στο σχολείο. Περιλαμβάνει όσα έχουν να κάνουν με την καλλιέργεια του ανθρώπου. Ενώ η εκπαίδευση είναι πιο περιορισμένος όρος και είναι αυτό που προσφέρει κυρίως το σχολείο, η καλλιέργεια δεξιοτήτων και γνώσεων. Παιδεία είναι η στάση ζωής κάποιου, η όλη του προσέγγιση σε ανθρωπιστικά ζητήματα, η αγάπη για το περιβάλλον, ο σεβασμός σε άλλους ανθρώπους. Αυτά είναι θέματα που δεν εξαρτούνται από ένα σχολείο και από το τι έχει διδαχθεί κάποιος.
Η «καρδιά» του προβλήματος είναι το τι διδάσκεται στο σχολείο
Παιδεία είναι η στάση ζωής και περιλαμβάνει όσα έχουν να κάνουν με την καλλιέργεια του ανθρώπου. Αυτά δεν εξαρτούνται από το τι έχει διδαχθεί κάποιος.
–Για ποιο πράγμα θα θέλατε να σας θυμούνται, φεύγοντας από το υπουργείο Παιδείας;
–Πρακτικά, αν θα ήθελα να αφήσω κάτι πίσω μου, είναι να αλλάξω την «καρδιά» του προβλήματος, δηλαδή το τι διδάσκεται στο σχολείο, γιατί πολλά άλλα ζητήματα στηρίζονται σε αυτό. Γι’ αυτό αρχίσαμε από την πρώτη στιγμή να δουλεύουμε πάνω σε αυτό το θέμα. Τα αναλυτικά προγράμματα επικαιροποιούνται από ομάδες ανθρώπων με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Περιλαμβάνουν εκπαιδευτικούς πρώτης γραμμής, ακαδημαϊκούς και επιθεωρητές, για να υπάρχει ισορροπία. Αυτή τη στιγμή δουλεύουν ομάδες εργασίας, ώστε τον Μάιο να προτείνουν, σε πρώτη φάση, επικαιροποιημένα και πιο σύγχρονα αναλυτικά προγράμματα.
–Δώστε μας ένα παράδειγμα για το τι εννοείτε.
–Η ύλη των μαθημάτων επικαιροποιείται στη βάση επιστημονικών και παιδαγωγικών δεδομένων. Σε όλα τα μαθήματα όλων των βαθμίδων, από την προσχολική εκπαίδευση μέχρι την τρίτη λυκείου, ζητήθηκε να ξεκαθαριστεί το τι διδάσκεται, τι είναι περιττό, τι είναι πιο χρήσιμο για τα παιδιά και να δοθούν ιδέες παιδαγωγικής προσέγγισης, δηλαδή πώς διδάσκεται το καθετί στην τάξη.
–Λέμε πάντοτε ότι πρέπει τα παιδιά να αποκτήσουν κριτική σκέψη. Πώς μπορεί να γίνει αυτό;
–Τα παιδιά συνήθισαν να αποστηθίζουν για να πάνε στην εξέταση και ο άριστος μαθητής στο εκπαιδευτικό μας σύστημα μπορεί τελικά να είναι αυτός που έχει την ικανότητα να αποστηθίζει καλά και να τα ξεχνά σε λίγες μέρες. Ενώ ο κάθε μαθητής θα πρέπει να καλλιεργήσει και τη σκέψη του. Αντί να του διδάσκουμε στείρα γνώση, θα πρέπει να του διδάσκουμε δεξιότητες και πώς να απαντά σε πιο δύσκολα ερωτήματα που θα τον βοηθήσουν να σκεφτεί. Γιατί το έκανε αυτό ο «χ» άνθρωπος; Τι επιπτώσεις είχε η πράξη του; Πώς θα λειτουργούσες εσύ αν ήσουν στη θέση του; Άρα βάζω το παιδί μπροστά σε δύσκολες καταστάσεις για να αποκτήσει δεξιότητες ζωής, αντί να μάθει απλώς να αποστηθίζει. Αυτός είναι ο στόχος μας μέσα από τα επικαιροποιημένα αναλυτικά προγράμματα.
–Μιλήσατε για αλλαγές στα βιβλία της ιστορίας. Πού βρίσκεται αυτή η προσπάθεια και τι περιλαμβάνει;
–Δεν πάμε να ξαναγράψουμε την ιστορία. Το δεδομένο είναι ότι τα παιδιά στερούνται βασικής γνώσης, κυρίως σε ό,τι αφορά τη σύγχρονη ιστορία του τόπου μας. Πάνε να σπουδάσουν, επιστρέφουν, και δεν γνωρίζουν τι έγινε στον τόπο τους. Θέλουμε γνώση των γεγονότων αποφορτισμένη από πολιτικές και ιδεολογικές σκοπιμότητες, ώστε τα παιδιά, μέσω της κριτικής σκέψης, να μπορέσουν ακολούθως να διαμορφώσουν άποψη. Άρα πάμε με παιδαγωγικά κριτήρια να αγγίξουμε την ιστορία και όχι με πολιτικά ή ιδεολογικά. Έγινε μια πρώτη συζήτηση με τους ενδιαφερόμενους και είμαστε σε διαδικασία, μέσα στη σχολική χρονιά, να έχουμε κάποιες πρώτες ανακοινώσεις.
–Θα ολοκληρωθεί κάποια στιγμή η προσπάθεια για ένα σύγχρονο σύστημα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών;
–Συμμετείχα σε όλες τις επιτροπές που κατά καιρούς πρότειναν συστήματα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, επομένως γνωρίζω καλά το θέμα. Υπάρχει αρκετό υλικό. Είναι ώριμο το θέμα για να προχωρήσει. Η παραδοχή ότι το σύστημα νοσεί έχει γίνει από όλους τους εμπλεκόμενους. Περάσαμε ήδη, σαν πρώτο βήμα, και θεσμοθετήσαμε την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας. Προχωρούμε σύντομα στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.
–Ποιο είναι το σχέδιό σας για το ολοήμερο σχολείο;
–Το μεγάλο μας στοίχημα είναι η αναβάθμιση και η επέκταση του ολοήμερου σχολείου, μέσα από το οποίο ό,τι διδάσκεται δεν θα είναι απλώς απασχόληση παιδιών. Θα γίνει διασύνδεση με το πρωινό σχολείο και θα έχουμε διδασκαλία μαθημάτων κανονικά, που θα πιστοποιούνται. Δηλαδή, αν τα παιδιά κάνουν αγγλικά ή υπολογιστές, θα μπορούν να παρακαθίσουν σε εξετάσεις και να παίρνουν τη σχετική πιστοποίηση. Τα σχολεία δεν θα λειτουργούν απλώς ως χώρος φύλαξης των παιδιών. Τα μισά σχολεία σήμερα στη Δημοτική Εκπαίδευση είναι ολοήμερα. Λειτουργούν μέχρι τις 15:00 ή μέχρι τις 16:00. Αναβαθμίζοντας τον θεσμό, θα πάμε εξελικτικά στην επέκταση του ολοήμερου σχολείου.
–Αναφορικά με την εγκατάσταση κλιματιστικών στα σχολεία, ο πρόεδρος είχε πει ότι τα πρώτα θα έμπαιναν πριν από το τέλος του 2023. Τι έγινε τελικά;
–Πρόκειται για ένα χρόνιο ζήτημα που απασχολεί παιδιά και εκπαιδευτικούς. Βγήκαμε σε προσφορές, μέσω συμφωνίας-πλαίσιο, πριν από το τέλος του 2023. Οι Σχολικές Εφορείες θα τα εγκαταστήσουν. Δεν έχει γίνει ακόμη εγκατάσταση.
