Της Μαρίνας Οικονομίδου
Αν το 2003, ο Τάσσος Παπαδόπουλος κατάφερε να εκλεγεί πανηγυρικά από την πρώτη Κυριακή αυτό δεν οφειλόταν αποκλειστικά στη διάσπαση του Δημοκρατικού Συναγερμού με τις παράλληλες υποψηφιότητες των Κληρίδη και Μαρκίδη. Είχε στηθεί από νωρίς ένα αρραγές μέτωπο στην αντιπολίτευση, με συμμαχίες εντός της Βουλής, συνεργασίες για την εκλογή δημάρχων στους μεγάλους δήμους, ενώ η εκλογή του Δημήτρη Χριστόφια στην προεδρία της Βουλής υπήρξε καταλυτική στο να οδηγηθούν τα τρία κόμματα συσπειρωμένα στις προεδρικές εκλογές. Αν λοιπόν τότε ΑΚΕΛ - ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ κατάφεραν να παραμερίσουν τις διαφωνίες του παρελθόντος, για ποιο λόγο σήμερα παρουσιάζονται ως μια διαλυμένη παρέλαση; Οι λόγοι σίγουρα ποικίλουν. Άλλη η κυπριακή κοινωνία του 2003, άλλη η σημερινή, άλλοι οι δεσμοί ψηφοφόρων με τα κόμματα και σίγουρα άλλα τα διακυβεύματα. Το βασικό όμως είναι πως τότε τα κόμματα είχαν αντιληφθεί ότι ο μόνος δρόμος για την εξουσία περνούσε μέσα από το κτίσιμο ενός δυνατού αντιπολιτευτικού μπλοκ. Ένα μπλοκ που κτίστηκε προσεκτικά, προϋπέθετε σίγουρα υπερβάσεις και είχε ως κύριο στόχο την αλλαγή της εξουσίας. Σήμερα τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν επαναλάβει πολλές φορές το σύνθημα της αλλαγής, όμως το πόσο το εννοούν αμφισβητείται από πολλούς. Η ήττα έφερε εσωστρέφεια στα δύο κόμματα, η σύσταση μετώπου άργησε πολύ, το μπάχαλο στη διαδικασία εκλογής προέδρου της Βουλής ενίσχυσε την καχυποψία, ενώ η απόφαση για αναβολή των δημοτικών εκλογών τείνει να καταστεί καταστροφική για το εσωτερικό των δύο κομμάτων. Οι μέχρι τώρα κινήσεις, τα ονόματα που δίνουν, παίρνουν και καίγονται καταδεικνύουν τις δυσκολίες, τις διαφωνίες και το ενδεχόμενο ναυάγιο να βρίσκεται προ των πυλών.
Ένας πρόεδρος υπό ομηρία
«Το ΔΗΚΟ έχει εναλλακτική, αν ναυαγήσει η συνεργασία με το ΑΚΕΛ», λένε στελέχη, δείχνοντας προς την υποψηφιότητα Νίκου Χριστοδουλίδη. Μία υποψηφιότητα που όπως σημειώνουν θα βοηθήσει:
- Στη συνοχή του κόμματος.
- Στο να κρυφτούν πίσω από την υποψηφιότητά του τα κουτσουρεμένα ποσοστά του κόμματος και
- στην πολύ πιθανή νίκη.
Κομματική συνοχή, καθώς όπως είχε αποκαλύψει η «Κ» μία σειρά στελεχών έχει ήδη εκφράσει δημοσίως την ανάγκη στήριξης του Νίκου Χριστοδουλίδη. Κάποιοι εξ αυτών βρίσκονται σε συχνή ή ακόμα και καθημερινή επικοινωνία μαζί του. Τον στηρίζουν ανεπίσημα το οργανωτικό του ΔΗΚΟ, οι βουλευτές, Σενέκκης, Κουλίας, Μυλωνάς, Σαββίδης, όμως το πιο ενδιαφέρον είναι η σχέση που έχει ήδη κτίσει με τον στενό συνεργάτη του Νικόλα Παπαδόπουλου και γ.γ. του ΔΗΚΟ Άθω Αντωνιάδη. Όπως υποστηρίζουν, ο Νίκος Χριστοδουλίδης είναι πλήρως αποδεκτός στο ΔΗΚΟϊκό ακροατήριο και αυτό επιβεβαιώνεται άλλωστε από τη δημοσκόπηση της «Κ» που δημοσιοποιήθηκε την περασμένη Κυριακή. Με αυτό τον τρόπο όπως λένε θα αποφευχθούν και οι ανταρσίες στελεχών που βρίσκονται με το ένα πόδι εκτός –όπως η περίπτωση Μυλωνά– αλλά και η πιθανότητα μιας ακόμη ήττας.
Πόσο όμως λογικό είναι στελέχη να μιλούν απευθείας με υποψήφιο για την προεδρία, ο οποίος δηλώνει συναγερμικός, την ίδια στιγμή που ο πρόεδρος του κόμματος επιχειρεί να καταλήξει σε κοινή υποψηφιότητα με την αντιπολίτευση; Αυτή η παραφωνία εντός ΔΗΚΟ, που για πολλούς θεωρείται και το εκβιαστικό χαρτί, στέλνει παράλληλα στο ΑΚΕΛ το μήνυμα πως δεν είναι αξιόπιστος συνομιλητής. Καταδεικνύει και τη δυσκολία του Νικόλα Παπαδόπουλου, καθώς δεν έχει ακριβώς το πάνω χέρι στην υπόθεση, αλλά τείνει να συρθεί στην υποψηφιότητα του τέως υπουργού Εξωτερικών.
Και λέμε να συρθεί δεδομένου ότι ο ίδιος δεν είναι ένθερμος υποστηρικτής του, καθώς η παρουσία του στο πολιτικό σκηνικό ενδέχεται να διεμβολίσει και το κόμμα του, αλλά και να τον καταστήσει ηγέτη του ενδιάμεσου χώρου, που πάντα επεδίωκε να γίνει ο Νικόλας Παπαδόπουλος. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης έχει άλλωστε πολύ υψηλά ποσοστά αποδοχής σε όλα τα κόμματα του χώρου και αυτό δημιουργεί νέα δεδομένα. Η εκτίμηση του στενού περιβάλλοντος του Νικόλα είναι πως το ΔΗΚΟ μπορεί να σωθεί την επομένη των εκλογών, αλλά θα έχει ζητήματα επιβίωσης μακροπρόθεσμα. Το ίδιο θα ισχύσει και προσωπικά για το μέλλον του Νικόλα Παπαδόπουλου, αν ο Νίκος Χριστοδουλίδης εκλεγεί με τη στήριξή του.
Σε ένα περιβάλλον που πλέον δεν ελέγχει ο Νικόλας Παπαδόπουλος, λόγω των συνεχόμενων ηττών, των κακών οικονομικών του κόμματος αλλά και των διαφορετικών προσωπικών ατζεντών, έθεσε το χαρτί της Χριστιάνας Ερωτοκρίτου. Η ίδια άλλωστε πίεσε ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα να μπει στο τραπέζι το όνομά της, ενώ είχε εκφράσει και τη δυσαρέσκειά της όταν δεν προτάθηκε από το κόμμα της για την προεδρία της Βουλής. Για τον Νικόλα Παπαδόπουλο ήταν μία επιλογή που θα μπορούσε να οδηγήσει στη συνοχή του κόμματος, καθώς το δικό του όνομα και λιγότερο αυτό της Χριστιάνας Ερωτοκρίτου θα μπορούσε να κρατήσει στελέχη κοντά. Οι διαφωνίες φάνηκαν εντός της Γραμματείας, όταν αποκάλυψε η «Κ» την είδηση και κάποιοι εξέφρασαν έντονο προβληματισμό κατά πόσο είναι εκλέξιμη.
Σε αυτό ακριβώς το κλίμα, επανέρχεται πλέον η ιδέα του Νικόλα Παπαδόπουλου ως το τελευταίο χαρτί για μία κοινή υποψηφιότητα της αντιπολίτευσης. Ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ αντιλαμβάνεται τη δυσκολία του ΑΚΕΛ, ωστόσο οι εκτιμήσεις που τίθενται από το περιβάλλον του είναι ότι μόνο ο ίδιος περνά στον β΄ γύρο. Και αν δεν συσπειρώσει πλήρως το ΑΚΕΛ από τον πρώτο γύρο θα το κάνει όπως λένε στον δεύτερο μπροστά σε μία πιθανή υποψηφιότητα Αβέρωφ Νεοφύτου. Σε αυτό το πλαίσιο έχει κληθεί και ο Μαρίνος Σιζόπουλος, ο οποίος στο παρασκήνιο έχει πει πως στηρίζει την υποψηφιότητα Νικόλα, όχι όμως και της Χριστιάνας, να ξεκαθαρίσει και δημοσίως τη θέση του ούτως ώστε να επανεξετάσει το θέμα το ΑΚΕΛ. Το πόσο θα το κάνει τελικώς είναι ακόμα ανοικτό καθώς πολλά λέγονται για τη σχέση που έχει κτίσει με τον Αβέρωφ Νεοφύτου.
Το ρίσκο
Μία κομματική υποψηφιότητα θεωρείται πως θα λύσει τα χέρια του Νικόλα Παπαδόπουλου. Ο ΔΗΚΟϊκός πρόεδρος έχει ήδη αντιληφθεί πως η κατάσταση εντός του κόμματος έχει ξεφύγει από τον έλεγχό του. Αντιλαμβάνεται, όπως σημειώνουν κύκλοι του περιβάλλοντός του, τη δυσκολία στο σενάριο στήριξης Νίκου Χριστοδουλίδη. Δυσκολία δεδομένου ότι μέχρι χθες μιλούσε για την «πιο διεφθαρμένη κυβέρνηση» ενώ πλέον προτίθεται να στηρίξει ένα μέλος της κυβέρνησης αυτής. Αυτό θα τον αφοπλίσει από την όποια κριτική, τόσο σε ό,τι αφορά τη διακυβέρνηση, όσο και για το Κυπριακό.
Χωρίς ελπίδα και σχέδιο β'
Τη θέση πως το ΑΚΕΛ έχει εναλλακτική, αν τελικά δεν καρποφορήσει η προσπάθεια με την αντιπολίτευση, εξέφρασε σε συνέντευξή του στην «Κ» ο Στέφανος Στεφάνου. Η αλήθεια βεβαίως είναι πως οι επιλογές όχι μόνο είναι περιορισμένες για το κόμμα, αλλά στην ουσία βρίσκεται σε αδιέξοδο.
Ο Στέφανος Στεφάνου υπήρξε από την αρχή συναινετικός με τον Νικόλα Παπαδόπουλο, όταν δεν τον απέκλεισε αμέσως από το τραπέζι των συζητήσεων, ωστόσο η δημόσια παρέμβασή του την επομένη της Κεντρικής Επιτροπής ότι εξαιρείται ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ, σε συνδυασμό με τα λανθασμένα δημοσιεύματα, ότι κλείδωσε στην ίδια συνεδρία η υποψηφιότητα Παμπορίδη, προκάλεσε ρήγμα στις σχέσεις των δύο κομμάτων. Ο Στέφανος Στεφάνου, όπως είχε αποκαλύψει η «Κ», ξεκαθάρισε στον ΔΗΚΟϊκό πρόεδρο πόσο δύσκολο είναι να περάσει από τη βάση του, καθώς όσα ακούγονται στις κομματικές ομάδες βάσης δεν είναι κολακευτικά για τον ίδιο.
Βεβαίως ούτε η περίπτωση της Χριστιάνας Ερωτοκρίτου αντιμετωπίστηκε με θέρμη στον σκληρό πυρήνα, καθώς δεν θεωρείται επιλογή νίκης. Καθόλου τυχαία η αναφορά Στεφάνου στην «Κ» περί παράδοξου, να αποκλείονται οι αρχηγοί και να περιλαμβάνονται ηγετικά στελέχη. Στο πολιτικό γραφείο της προηγούμενης βδομάδας είχε συζητηθεί κατά κόρον το ενδεχόμενο Ερωτοκρίτου και το πώς θα μπορούσε το ΑΚΕΛ να διαφύγει, χωρίς να κηρύξει αδιέξοδο. Η ελπίδα για το ΑΚΕΛ θα ήταν μία υποψηφιότητα όπως αυτή του Μάρκου Κυπριανού, ο οποίος ωστόσο δεν επιθυμεί επί του παρόντος να επιστρέψει στη μάχιμη πολιτική. Πρόσωπο το οποίο προτάθηκε από τρίτους ήταν ο Χρίστος Πατσαλίδης. Ο κ. Πατσαλίδης απορρίφθηκε από τα συλλογικά όργανα του ΑΚΕΛ, καθώς δεν έχει και την καλύτερη σχέση με την υφιστάμενη ηγεσία του ΔΗΚΟ, λόγω των δημόσιων επικρίσεων αλλά και της πιθανής αποχώρησής του και σύμπλευσης με τη ΔΗΠΑ.
Στο Πολιτικό Γραφείο πάντως τέθηκε το ζήτημα της επόμενης μέρας και η απουσία εναλλακτικών, με ΑΚΕΛικά στελέχη να σημειώνουν την ανάγκη συνεργασίας με το ΔΗΚΟ, έστω και αν αυτό συνεπάγεται με τη Χριστιάνα Ερωτοκρίτου. Ήδη πάντως ο Στέφανος Στεφάνου έχει καταθέσει επισήμως τα ονόματα των Μαρκουλλή, Χριστοφίδη και Αχιλλέα Δημητριάδη. Αυτά τα ονόματα θεωρούνται ως επιλογές ασφαλείας για το ΑΚΕΛ, ιδιαίτερα σε ό,τι έχει να κάνει με τη συνοχή του κόμματος. Από την άλλη στο ΔΗΚΟ έχουν απορρίψει και τις τρεις επιλογές. Αν λοιπόν ναυαγήσει η συνεργασία, στο ΑΚΕΛ βλέπουν ως πιθανή μία υποψηφιότητα εκ των τριών, με τη συνεργασία κοινωνικών ομάδων και ίσως των Οικολόγων. Ήδη ο Τάσος Χριστοφίδης είχε προταθεί και είχε συζητήσει αυτό το ενδεχόμενο με τον Άντρο Κυπριανού πριν από τις βουλευτικές εκλογές. Ο σοβαρός προβληματισμός βεβαίως εντός του ΑΚΕΛ είναι η μη αναγνωρισιμότητά του από τον κόσμο και η δυσκολία του να γίνει γνωστός μέσα στους λίγους μήνες που απομένουν. Θετικά βλέπουν την Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή, κάποιοι και τον Αχιλλέα Δημητριάδη, όμως πλέον οι πλείστοι παραδέχονται πως δεν είναι επιλογές νίκης για το κόμμα. Το να βρεθεί μία νέα υποψηφιότητα θεωρείται για πολλούς απίθανο, όπως επίσης και το ενδεχόμενο μιας υποψηφιότητας Στέφανου Στεφάνου. Υπάρχουν βεβαίως στελέχη που υπογραμμίζουν ακόμα πως η δυνατότερη επιλογή για το ΑΚΕΛ θα ήταν η υποψηφιότητα Παμπορίδη, ωστόσο αυτή δεν έτυχε του σωστού χειρισμού, ούτως ώστε να γίνει αποδεκτή από τη βάση. Σε αυτό, όπως λένε, κύριο ρόλο έπαιξε και η στάση που τήρησε δημοσίως η Ειρήνη Χαραλαμπίδου. Βεβαίως στο ΑΚΕΛ θα πρέπει να τύχουν χειρισμού διαφορετικές ομάδες. Υπάρχει η πλειοψηφία της κοινοβουλευτικής ομάδας που θεωρεί ως μοναδική λύση τη σύμπλευση με το ΔΗΚΟ, για να αποφευχθούν τα χειρότερα, υπάρχουν ομάδες, κυρίως από τη νεαρότερη γενιά, που στηρίζουν μία πιο καθαρή λύση στο Κυπριακό, με τη σύμπλευση κοινωνικών ομάδων. Υπάρχει και η παλαιότερη στρατιά των Κυπριανού - Κυρίτση ακόμα και Τουμάζου Τσελεπή που θέλουν να διασφαλιστεί η καθαρότητα του κόμματος σε ό,τι αφορά τις θέσεις στο Κυπριακό.
Ο κίνδυνος του αποκλεισμού
Το ζήτημα είναι τι γίνεται στο ενδεχόμενο ναυαγίου και ποια θα είναι η επόμενη μέρα για το ΑΚΕΛ. Το χειρότερο σενάριο για την Εζεκία Παπαϊωάννου είναι να βρεθεί σε ένα δίλημμα Αβέρωφ - Χριστοδουλίδη. Ο κίνδυνος αποκλεισμού από τον β΄ γύρο υπήρξε τόσο το 2013 όσο και το 2018 με τον Σταύρο Μαλά. Σήμερα ωστόσο τα ποσοστά του κόμματος είναι σε πολύ χειρότερη κατάσταση από εκείνα του 2016 και αυτό το αντιλαμβάνεται η ηγεσία στις επιλογές της. Η Εζεκία Παπαϊωάννου θα έχει να διαχειριστεί τη δυσφορία της βάσης για το γεγονός ότι δεν κατάφερε με τις κινήσεις της να διώξει τον ΔΗΣΥ από την κυβέρνηση ή να πετύχει με κάποιο τρόπο να βρίσκεται στην εξέδρα του νικητή. Δεν αποκλείεται να δρομολογηθούν νέες εξελίξεις εντός του κόμματος, ακόμα και η επιλογή νέας ηγεσίας από τη νεαρότερη γενιά.
