Του Παύλου Ξανθούλη
Εναλλακτικά σενάρια, με πρώτο στη λίστα το ενδεχόμενο στήριξης του Λιβάνου με ποσά που κυμαίνονται «σε πρώτη φάση πέριξ των 400 εκατομμυρίων ευρώ», επεξεργάζεται, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η Κομισιόν, ενόψει της επίσκεψης της Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν στη χώρα, στις 2 Μαΐου, και με επίκεντρο τη συγκράτηση των μεταναστευτικών ροών, κάτι που τείνει να ικανοποιήσει το αίτημα και τους στόχους της Λευκωσίας.
Κοινοτική πηγή που μίλησε στην «Κ» υπό την προϋπόθεση τήρησης της ανωνυμίας της, ενώ γράφονταν αυτές οι γραμμές την περασμένη Παρασκευή, επεσήμανε ότι το εν λόγω ποσό «αποτελεί επί του παρόντος το επικρατέστερο σενάριο», αφήνοντας πάντως ανοικτό το ενδεχόμενο να γίνουν τελικά άλλες επιλογές. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, στόχος της Ε.Ε. είναι να εξαγγείλει ένα σημαντικό ποσό για τη στήριξη του Λιβάνου, πιθανότατα κοντά στα 400 εκατομμύρια ευρώ, το οποίο θα μπορούσε να πολλαπλασιαστεί μελλοντικά και να προσεγγίσει ποσά μέχρι και περίπου 3 δισεκατομμυρίων ευρώ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Υπό τις σαφείς όμως προϋποθέσεις ότι τα κοινοτικά κονδύλια θα διατίθενται σταδιακά, θα τυγχάνουν ορθής διαχείρισης, μακριά από φαινόμενα κακοδιαχείρισης και διαφθοράς, και ότι θα κατευθυνθούν σε τρεις κυρίως στόχους:
1) Στη συγκράτηση των μεταναστευτικών ροών, στην καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων και των διακινητών.
2) Στην ενίσχυση των αρχών ασφαλείας, δηλαδή του στρατού του Λιβάνου, ώστε να είναι σε θέση να επιβάλει την πιο πάνω δέσμευση/υποχρέωση.
3) Στην ενίσχυση βασικών υποδομών στη χώρα, από τις οποίες θα επωφεληθούν τόσο οι Λιβάνιοι όσο και οι Σύροι πρόσφυγες που φιλοξενούνται στη χώρα.
Τις απαιτήσεις των Βρυξελλών δεν έκρυψε ο επίτροπος Γειτονίας και Διεύρυνσης, Olivér Várhelyi, ο οποίος επισκέφθηκε πριν από λίγες μέρες τον Λίβανο, προκειμένου να προετοιμάσει το έδαφος της επίσκεψης Φον ντερ Λάιεν.
Τις απαιτήσεις των Βρυξελλών δεν έκρυψε ο επίτροπος Γειτονίας και Διεύρυνσης, Olivér Várhelyi, ο οποίος επισκέφθηκε πριν από λίγες μέρες τον Λίβανο, προκειμένου να προετοιμάσει το έδαφος της επίσκεψης Φον ντερ Λάιεν. Ο Ούγγρος επίτροπος υπέδειξε ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όχι μόνο κατέστησε σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να συνεχίσει να υποστηρίζει τους Σύρους πρόσφυγες στον Λίβανο, την Ιορδανία και την Τουρκία, αλλά επίσης το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατέστησε πολύ σαφές ότι τώρα πρέπει να διπλασιάσουμε τις προσπάθειες για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και του λαθρεμπορίου και την ανάγκη επιβολής της προστασίας των συνόρων και επίσης για τον περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης».
Δεν είναι προφανώς τυχαίο ότι ο Olivér Várhelyi επέλεξε να συναντηθεί όχι μόνο με την πολιτική ηγεσία της χώρας, υπό τον πρωθυπουργό Najib Mikati, αλλά και με τη στρατιωτική ηγεσία του Λιβάνου, υπό τον στρατηγό Joseph Aoun. «Ο στρατός του Λιβάνου, αποτελεί πυλώνα της σταθερότητας (anchor of stability)», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Várhelyi, προσθέτοντας ότι «η Ε.Ε. είναι έτοιμη να ενισχύσει τη συνεργασία και να του παράσχει αξιόπιστη στήριξη».
Όπως πληροφορούμαστε και όπως άλλωστε προκύπτει και από τις δηλώσεις του αρμόδιου επιτρόπου, η Ε.Ε. εναποθέτει μεγάλο μέρος των προσδοκιών της στον στρατό του Λιβάνου, στον οποίο εκτιμάται ότι θα καταλήξει σημαντικό μέρος των ευρωπαϊκών κονδυλίων, προκειμένου να είναι σε θέση να ενισχυθεί και να επιβάλει την προστασία των συνόρων και τη συγκράτηση των μεταναστευτικών ροών.
Στις δημόσιες δηλώσεις του, ο Olivér Várhelyi απέφυγε να αναφερθεί στα ποσά στήριξης του Λιβάνου από την Ε.Ε., εκφράζοντας την ελπίδα ότι «πολύ σύντομα» το πακέτο στήριξης «θα οριστικοποιηθεί», παραπέμποντας στο ταξίδι της Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν για περαιτέρω ανακοινώσεις. Στον Λίβανο αναμένεται να ταξιδέψει την ίδια μέρα, στις 2 Μαΐου, και ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης, προκειμένου να αξιοποιήσει την «πειστικότητα» που παρέχει ένα ευρωπαϊκό πακέτο στήριξης και κατά συνέπεια να διασφαλίσει, όσο αυτό είναι δυνατόν, ότι ο Λίβανος θα εργαστεί πραγματικά για την αναχαίτιση των προσφυγικών/μεταναστευτικών ροών, που εκ των πραγμάτων και λόγω της εγγύτητας της χώρας με την Κύπρο καταλήγουν στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σημειώνεται ότι το πακέτο στήριξης του Λιβάνου, με όποια ποσά τελικά οριστικοποιηθούν και εξαγγελθούν από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, απορρέει από την αναθεώρηση του υφιστάμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2021-2027, με την προσθήκη ποσών ύψους 15 δισεκατομμυρίων ευρώ, για τη γενικότερη αντιμετώπιση του προσφυγικού/μεταναστευτικού. Σύμφωνα με τις αποφάσεις που λήφθηκαν από την Ε.Ε. τον περασμένο Φεβρουάριο, το μεγαλύτερο μέρος των 15 δισεκατομμυρίων ευρώ θα διοχετευθεί για τη χρηματοδότηση τρίτων χωρών στη γειτονιά της Ευρώπης.
Συγκλίνουσες πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι η Κομισιόν προσδοκά ότι μέσω του προγράμματος στήριξης του Λιβάνου, θα δημιουργηθούν και καλύτερες συνθήκες φιλοξενίας για τους Σύρους πρόσφυγες, που υπολογίζονται σε 3 περίπου εκατομμύρια, αν και οι επίσημα καταγεγραμμένοι είναι 1,8 εκατομμύρια.
Κύκλοι στην έδρα της Ε.Ε. δεν κρύβουν πάντως την ανησυχία τους για τη δυνατότητα του Λιβάνου «να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του προγράμματος στήριξης», δηλαδή των προϋποθέσεων που τίθενται για την υλοποίησή του. Τόσο υπό το φως της ακυβερνησίας που τυπικά τουλάχιστον μαστίζει τη χώρα από τον Οκτώβριο 2022 (σ.σ. δεν υπάρχει πρόεδρος), όσο και λόγω του ρόλου της Χεζμπολάχ, που στο πολιτικό της σκέλος μετέχει στη Βουλή της χώρας, ενώ το παραστρατιωτικό της σκέλος βρίσκεται στη λίστα κυρώσεων της Ε.Ε. Οι ίδιοι κύκλοι επεσήμαναν ότι η κυβέρνηση και η Βουλή του Λιβάνου κινούνται σε εξαιρετικά αργούς ρυθμούς για υλοποίηση των προϋποθέσεων που έχει θέσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, προκειμένου η Βηρυτός να εξασφαλίσει οικονομική βοήθεια 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων. «Ελπίδα όλων είναι ότι στην περίπτωση του πακέτου στήριξης από την Ε.Ε., η πολιτειακή ηγεσία του Λιβάνου θα επιδείξει μεγαλύτερη εμπλοκή και αποφασιστικότητα, για την υλοποίηση των προϋποθέσεων που τίθενται από τις Βρυξέλλες», ανέφεραν με νόημα οι ίδιοι κοινοτικοί κύκλοι.
Ανώμαλη προσγείωση για Συρία
«Στην παρούσα φάση δεν υπάρχει καμιά απολύτως δυνατότητα, άρα ούτε και πιθανότητα, για λήψη ευρωπαϊκής απόφασης προς την κατεύθυνση χαρακτηρισμού κάποιων περιοχών της Συρίας, ως ασφαλείς», διαμήνυσε έγκυρη κοινοτική πηγή, προσγειώνοντας τις προσπάθειες της Λευκωσίας προς αυτή την κατεύθυνση. Η ίδια πηγή, μιλώντας στην «Κ», επανέλαβε σε έντονο ύφος ότι «εάν η Λευκωσία, επιθυμεί πραγματικά να θεωρήσει κάποιες περιοχές της Συρίας ως ασφαλείς και να δρομολογήσει την επιστροφή των Σύρων προσφύγων στη χώρα τους, μπορεί να το πράξει μόνη της και να σηκώσει και το βάρος μιας τέτοιας πολιτικής απόφασης, που προϋποθέτει συνομολόγηση διμερούς συμφωνίας με το καθεστώς Άσαντ, το οποίο η Ε.Ε. δεν αναγνωρίζει». Η ίδια πηγή υπενθύμισε ότι η δυνατότητα αυτή παρέχεται μέχρι το 2026 για την Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς σε δύο χρόνια η Ε.Ε. θα καθορίσει κοινές λίστες περιοχών που δεν θεωρούνται ασφαλείς.
Συγκλίνουσες πληροφορίες αναφέρουν ότι πέραν από τους πιο πάνω πολιτικούς λόγους, η Ε.Ε. και η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών-μελών θεωρούν ότι η σκέψη και μόνο για καθορισμό στην παρούσα φάση κάποιων περιοχών της Συρίας ως ασφαλών, θα προκαλέσει την αντίδραση ανθρωπιστικών οργανώσεων, που έχουν ήδη επικρίνει εντονότατα τις ιδέες της Λευκωσίας, ως μη ρεαλιστικές και επικίνδυνες. Πέραν τούτου, υπάρχει και η νομική διάσταση του ζητήματος, καθώς όπως μας αναφέρθηκε, αρκετά κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Γερμανία, θεωρούν ότι θα ήταν παράνομος ενδεχόμενος κατακερματισμός οποιασδήποτε χώρας σε περιοχές και ο χαρακτηρισμός κάποιων εξ αυτών ως ασφαλείς και κάποιων άλλων, ως μη ασφαλείς.
