Της Μαρίνας Οικονομίδου
Όταν τον Μάιο του 2021 τα πλείστα κόμματα μετρούσαν τις πληγές τους από τη μάχη των βουλευτικών εκλογών, δύο ήταν τα αυτά που διαπιστώθηκε πως είχαν κρυφή ψήφο και πανηγύριζαν μία μεγάλη νίκη. Το ένα ήταν το ΕΛΑΜ, το οποίο κατόρθωσε να καταλάβει την τέταρτη θέση και το άλλο η Δημοκρατική Παράταξη του Μάριου Καρογιάν. Το 6% που έλαβε ο Μάριος Καρογιάν προκάλεσε μεγάλη έκπληξη και στους δημοσκόπους που «δεν το έβρισκαν» στις έρευνες αλλά κυρίως στα υπόλοιπα κόμματα του Κέντρου τα οποία εκείνη ακριβώς τη στιγμή αντιλήφθηκαν ποια ήταν τελικά η συνταγή της καρογιανικής επιτυχίας. Η πόρτα της εξουσίας σε συνδυασμό με έναν πολύ καλά οργανωμένο μηχανισμό προσωπικών σχέσεων διατήρησε κοντά εκείνο το εκλογικό ακροατήριο που αποζητούσε σταθερότητα και κυρίως πρόσβαση στην εξουσία. Ο Μαρίνος Σιζόπουλος, η Ελένη Θεοχάρους κυρίως όμως ο Νικόλας Παπαδόπουλος διαπίστωσαν από το ποσοστό που έλαβε ο Καρογιάν πως κάτι κάνουν λάθος και αν θέλουν κάποιοι να επιβιώσουν πολιτικά και άλλοι να διατηρήσουν τα ποσοστά τους, τότε πρέπει να διασφαλίσουν την ανάβασή τους στην εξουσία αυτή τη φορά. Σε αυτό το πλαίσιο, πόνταραν στο φαβορί –βάσει δημοσκοπήσεων– των προεδρικών εκλογών Νίκο Χριστοδουλίδη και φρόντισαν να εξαφανιστούν από το προσκήνιο, περιμένοντας την επομένη των εκλογών για να δρέψουν τους καρπούς των επιλογών τους. Η εκλογή του Νίκου Χριστοδουλίδη δεν θεωρήθηκε απλώς η σωστή επιλογή «αλόγου» από τον Ενδιάμεσο, αλλά ήταν η πρώτη φορά που τα κόμματα του Κέντρου μετατρέπονταν σε κόμματα εξουσίας χωρίς το δεκανίκι είτε της Δεξιάς είτε της Αριστεράς.
Αν όμως η εξουσία αποτελούσε τη λύση στα χρόνια προβλήματα του Ενδιάμεσου, τότε για ποιο λόγο τα προβλήματα αυξάνονται αντί να μειώνονται και για τους ίδιους αλλά και για την ίδια την κυβέρνηση;
- Δεν υπάρχει η απαραίτητη χημεία ακόμη μεταξύ Νίκου Χριστοδουλίδη και των συνεργαζόμενων μερών.
- Τα στελέχη και μέλη των συνεργαζόμενων κομμάτων νιώθουν παραγκωνισμένα/ μη ικανοποιημένα από τη νομή της εξουσίας.
- Δεν υπάρχει συγκεκριμένο πολιτικό όραμα και προεκλογικό πρόγραμμα με το οποίο να έχουν δεσμευθεί και να θέλουν να δουν να υλοποιείται που να τους δένει ή να τους κρατά προσηλωμένους.
- Η εκλογή Χριστοδουλίδη σηματοδότησε το τέλος εποχής του υφιστάμενου τρόπου λειτουργίας πολλών κομμάτων και την απαρχή μιας νέας κατάστασης πραγμάτων την οποία επί του παρόντος δεν έχουν αντιληφθεί.
Απομακρύνοντας τους εταίρους
Το παρασκήνιο του σχηματισμού της νέας κυβέρνησης και η γενικότερη αίσθηση που εντυπώθηκε ότι τα συνεργαζόμενα κόμματα επέβαλαν πρόσωπα στον Νίκο Χριστοδουλίδη λέγεται πως προκάλεσαν την ανησυχία του Προέδρου της Δημοκρατίας σε σημείο που επηρέασε και τη σχέση του με τους συνεταίρους του. Τον ενοχλεί, όπως υποστηρίζουν κομματικοί κύκλοι, κάθε φορά που υπάρχουν δημοσιεύματα ή διαρροές που μιλούν για διαβούλευση, συντονισμό του ιδίου με τα συνεργαζόμενα κόμματα, καθώς αυτό φοβάται πως θα στείλει το μήνυμα ότι βρίσκεται υπό την ομηρία τους. Σε αντίθεση με τον Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος φρόντιζε να έχει προσωπική επαφή και με βουλευτές που βρίσκονταν στο κυβερνητικό κόμμα ή στη συγκυβέρνηση ο ίδιος είτε για λόγους απειρίας είτε γιατί δεν υπήρξε ακόμα η χημεία με τους συνεταίρους του δεν έχει κτίσει ακόμα την απαιτούμενη σχέση.
Το ίδιο λέγεται πως ισχύει και με υπουργούς του, με τους οποίους δεν διαβουλεύεται προσωπικά για θέματα πολιτικής και πολιτικού προγράμματος πέραν του Υπουργικού Συμβουλίου. Αυτό, όπως υποστηρίζεται, πέραν του ότι στέλνει το μήνυμα μιας ξεκούρδιστης ορχήστρας, προκαλεί δυσφορία σε στελέχη που νιώθουν ότι δεν εισακούγονται από τον Πρόεδρο και που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν δικό τους κόσμο με την ευκολία που ανέμεναν ότι θα μπορούσαν να το κάνουν ως να ήταν μέρος της εξουσίας. Ρόλο παίζει και το γεγονός ότι τα συγκυβερνώντα κόμματα δεν έχουν δικούς τους υπουργούς καθαρά που να συνεννοούνται μαζί τους έστω κι αν κάποιοι υπουργοί είναι θεωρητικά χρεωμένοι σε πέραν των δύο κομμάτων (Γιάννης Παναγιώτου, Αθηνά Μιχαηλίδου, Μάκης Κεραυνός). Ενόχληση προκαλεί στους πλείστους και το συνεχές φλερτ με τον ΔΗΣΥ. Δεν περνά απαρατήρητο ότι μέλη της ηγεσίας του κόμματος όπως ο Ευθύμιος Δίπλαρος και ο Νίκος Τορναρίτης έχουν ανοικτή πόρτα επικοινωνίας με το Προεδρικό, ενώ ηγετικά στελέχη των συνεργαζόμενων κομμάτων δεν έχουν πετύχει αυτή τη σχέση που θα τους επιτρέψει να ικανοποιήσουν και τις απαιτήσεις του εκλογικού τους ακροατηρίου.
Βεβαίως, η έλλειψη συντονισμού αλλά και ικανοποίησης όλων των θέλω δεν είναι ο μόνος λόγος που ο Ενδιάμεσος αντιμετωπίζει το παράδοξο –για το μέχρι τώρα κυπριακό πολιτικό σκηνικό– να ενισχύεται η εσωστρέφειά του τη στιγμή που βρίσκεται στην εξουσία. Για το κάθε κόμμα οι λόγοι της εσωστρέφειας και των προβλημάτων διαφέρουν. Ο Νικόλας Παπαδόπουλος είναι το πρόσωπο που έχει καταφέρει να έχει πολύ στενή σχέση με τον Νίκο Χριστοδουλίδη και φαίνεται να αντιλαμβάνεται πλέον πως για να μπορούν να κυβερνήσουν και να παραθέσουν έργο τότε θα πρέπει να μπει στο παιχνίδι ο ΔΗΣΥ. Δεν θυμίζει σε τίποτα δηλαδή τον Νικόλα Παπαδόπουλο του 2018 που επεδίωκε μαζί με τα υπόλοιπα κόμματα που τον στήριζαν τη δημιουργία ενός τρίτου πόλου ή δρόμου σύμφωνα με τον Giddens. Τη Δευτέρα μεταξύ πρώτου και δεύτερου γύρου είχε πει στον Νίκο Χριστοδουλίδη πως η προτεραιότητά του τώρα θα πρέπει να είναι να φέρει κοντά τον ΔΗΣΥ. Και αυτό γιατί ο ΔΗΚΟϊκός πρόεδρος αντιλήφθηκε από νωρίς πως για να περνούν νομοσχέδια θα χρειάζεται την απαιτούμενη πλειοψηφία στη Βουλή, είχε όμως και την προηγούμενη –πικρή για κάποιους– πείρα της συνεργασίας με τα εν λόγω κόμματα στις προεδρικές του 2018 και προέβλεπε τις δυσκολίες. Ενδεικτικό ότι τους πήρε μήνες να συνομολογήσουν την περιβόητη «Νέα Στρατηγική» λόγω των συνεχών διαφωνιών. Η αλήθεια ωστόσο είναι πως πέραν των αγνών προθέσεών του να υποστηρίξει το κυβερνητικό έργο η σύμπλευση με τον ΔΗΣΥ τον βοηθά σε μία σειρά ζητημάτων.
Η παρουσία του ΔΗΣΥ στο κυβερνητικό σχήμα αποτρέπει τον Νίκο Χριστοδουλίδη από το να δημιουργήσει ένα νέο κόμμα. Ένα κόμμα που στόχο θα έχει να στεγάσει τους απογοητευμένους Συναγερμικούς που τον ψήφισαν και παράλληλα να αλιεύσει ψήφους και από τον κεντρώο χώρο. Την ίδια στιγμή όμως, η παρουσία του ΔΗΣΥ, κόμμα το οποίο θα στηρίζει τα κυβερνητικά νομοσχέδια, θεωρεί πως θα εξομαλύνει την κατάσταση και στο εσωτερικό του δικού του κόμματος. Δεν πέρασε καθόλου απαρατήρητη η ενόχλησή του από την αποστασία των βουλευτών του. Δεν θεωρείται ότι ήταν μία μεμονωμένη περίσταση, αλλά κάτι που θα επαναλαμβάνεται συνεχώς. Η σχέση με τον Παύλο Μυλωνά δεν είναι και η καλύτερη λόγω σοβαρών πολιτικών διαφωνιών, ενώ διαφορετική προσέγγιση έχει η ηγεσία και με τον Ζαχαρία Κουλία. Φάνηκε άλλωστε η δυσφορία Παπαδόπουλου στην Ολομέλεια της Βουλής, όταν ο Ζαχαρίας Κουλίας του είπε ότι μεταξύ δημοκρατίας και υποβάθμισης προτιμά την υποβάθμιση. Η παρουσία συνεπώς του ΔΗΣΥ θεωρείται πως θα αποστρέψει τα φώτα από την αδυναμία του Νικόλα Παπαδόπουλου να ελέγξει το κόμμα του, ίσως και τον αριθμό των εκβιαστικών κινήσεων από πλευράς βουλευτών απέναντί του και απέναντι στην κυβέρνηση.
Ο Νικόλας Παπαδόπουλος φάνηκε πως δεν ελέγχει πλήρως την κοινοβουλευτική του ομάδα όμως ούτε η κατάσταση στην Δημοκρατική Παράταξη είναι πλήρως ομοιογενοποιημένη, έστω κι αν τελικά ο Μάριος Καρογιάν κατάφερε να ελέγξει τις αντιδράσεις των βουλευτών του και να τους συνετίσει. ΔΗΠΑ και Συνεργασία Δημοκρατικών θεωρούνται δύο διαφορετικές ομάδες, οι οποίες δεν έχουν γίνει ένα με την πάροδο των χρόνων. Όχι μόνο γιατί επικρατεί ακόμη πικρία από το μετέωρο βήμα του Άγγελου Βότση αλλά και εξαιτίας των διαφορετικών πολιτικών προσεγγίσεων. Υπάρχουν εντός του κόμματος απόψεις έντονες εναντίον της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη αλλά και εκείνοι που θέλουν να έχουν περισσότερη επαφή με το κέντρο εξουσίας.
Ο Μάριος Καρογιάν έχει να αντιμετωπίσει παράλληλα τον ανταγωνισμό με το ΔΗΚΟ, καθώς οι διαφορές τους πλέον έχουν μειωθεί δραστικά. Απευθύνονται στο ίδιο ακροατήριο και επί της ουσίας δεν έχουν διαφορετικές πολιτικές προσεγγίσεις. Αν κάτι ενίσχυσε τα ποσοστά της ΔΗΠΑ ήταν ο κοινός στόχος αποδυνάμωσης του ΔΗΚΟ, πλέον κάτι τέτοιο δεν υπάρχει και αυτό προβληματίζει στελέχη. Αυτό που φαίνεται να απασχολεί είναι ότι σε αντίθεση με τη στενή σχέση που είχε ο πρόεδρος της ΔΗΠΑ με τον Νίκο Αναστασιάδη, σχέση που ενοχλούσε αρκετούς Συναγερμικούς, δεν έχει κτίσει την ίδια στενή σχέση με τον Νίκο Χριστοδουλίδη που να του επιτρέπει να περνά την γραμμή του και παράλληλα να ικανοποιεί αιτήματα των μελών του.
Ένας αρχηγός χωρίς κόμμα
Το κύριο ωστόσο πρόβλημα του Νίκου Χριστοδουλίδη προέρχεται από την ΕΔΕΚ και τον τρόπο που ενεργεί ο Μαρίνος Σιζόπουλος. Το κερασάκι στην τούρτα αποτέλεσε για τον ίδιο η στάση του –τη μία υπερψήφισε την άλλη απείχε– στη Βουλή γύρω από την πρόταση του ΑΚΕΛ. Ιδιαίτερα όταν, όπως υποστηρίζεται από τα άλλα συνεργαζόμενα κόμματα, έδειχνε ετοιμότητα να το καταψηφίσει μαζί με τον Ανδρέα Αποστόλου. Πυροδότησε, ωστόσο, περαιτέρω το κλίμα όταν την εβδομάδα που πέρασε όχι μόνο κατήγγειλε τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία ως τη χειρότερη μορφή νομιμοποιημένης διχοτόμησης αλλά παράλληλα υπογράμμισε πως δεν θα επιτρέψει να καταλυθεί η Κυπριακή Δημοκρατία με την υπογραφή πολιτικών.
Δήλωση που έγινε την ίδια στιγμή που ο Νίκος Χριστοδουλίδης ψάχνει συμμάχους στο εξωτερικό για το Κυπριακό και προσπαθεί να πείσει για την ετοιμότητα και τη βούληση της πλευράς μας να επαναρχίσουν οι συνομιλίες. Ο Μαρίνος Σιζόπουλος αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη πολιτική μοναξιά. Ήδη το μισό του κόμμα βρίσκεται υπό διωγμό, οι στενοί του συνεργάτες έχουν αποχωρήσει και η εσωστρέφεια κτυπά κόκκινο.
Τον ανησυχούν ήδη οι κινήσεις των αντιφρονούντων που αποχώρησαν από το κόμμα, δεδομένου ότι ο Δημήτρης Παπαδάκης βρίσκεται σε ένα προχωρημένο στάδιο δημιουργίας πολιτικής πλατφόρμας, η οποία θα έχει λογικά παρουσία στις διπλές εκλογές του 2024 και αναμένεται να τους στεγάσει, η δυναμική Κωστή Ευσταθίου, ο οποίος εκδιώχθηκε από το κόμμα, αλλά δεν φαίνεται έτοιμος να αποσυρθεί πολιτικά, ενώ μεγάλη είναι η ανησυχία της ΕΔΕΚ ότι αυτή τη φορά θα χάσει την έδρα από το ΕΛΑΜ, το οποίο παίζει πολύ πιο λαϊκά σε θέματα οικονομίας και Κυπριακού. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον ο Μαρίνος Σιζόπουλος δεν φαίνεται να επωφελείται από τη συγκυβέρνηση, ούτε η διακυβέρνηση να αποτελεί την προτεραιότητά του αλλά φαίνεται πως προσπαθεί να κρύψει κάτω από το χαλί τα εσωκομματικά ζητήματα και τα μειωμένα ποσοστά.
Ένα εκλογικό κοινό που αλλάζει
Οι περισσότερες εκλογές φέρνουν απλώς το τέλος μιας κυβέρνησης. Κάποιες από αυτές σηματοδοτούν το τέλος μιας πολιτικής εποχής όπως τη γνωρίζαμε. Στην περίπτωση της εκλογής Χριστοδουλίδη βγήκε στο προσκήνιο η αναδιαμόρφωση των κομμάτων όπως τα γνωρίζαμε. Άλλες οι προκλήσεις και άλλες οι προτεραιότητές τους. Ο ΔΗΣΥ έχει να αντιμετωπίσει μία σειρά προκλήσεων, το ΑΚΕΛ επιχειρεί τη διεύρυνσή του και ο ενδιάμεσος χώρος θα κληθεί να αυτοπροσδιοριστεί. Η απουσία κοινού οράματος, για το Κυπριακό για την οικονομική πολιτική, το περιβάλλον αλλά και η τακτική της μη συνδιαμόρφωσης πολιτικών με την κυβέρνηση δυσχεραίνει την επόμενη μέρα των συνεταίρων του Νίκου Χριστοδουλίδη. Τα κόμματα του Κέντρου έχουν επικεντρωθεί στο πώς θα αυξήσουν την παρουσία τους σε θέσεις εξουσίας, αγνοώντας το κόκκινο καμπανάκι εσωστρέφειας που κτυπά εδώ και καιρό και ενδεχομένως να βρεθούν το 2024 μπροστά σε δυσάρεστα δεδομένα.
