Του Γιώργου Κακούρη
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων δεν πρόκειται να εγκρίνει δάνειο για τη χρηματοδότηση του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου - Ελλάδας - Ισραήλ μέσω του EuroAsia Interconnector, επιβεβαίωσε στην «Κ» εκπρόσωπος της ΕΤΕπ. Σύμφωνα με τον ίδιο εκπρόσωπο, τόσο η Κομισιόν όσο και ο φορέας υλοποίησης του EuroAsia Interconnector έχουν ενημερωθεί για τα αρνητικά αποτελέσματα της αξιολόγησης, ενώ ο ίδιος ο πρόεδρος της ΕΤΕπ Βέρνερ Χόγιερ είχε συζητήσει τα προκαταρκτικά αποτελέσματα με Κύπριους αξιωματούχους κατά την επίσκεψή του στη χώρα στις αρχές Ιουνίου.
Το αίτημα του φορέα υλοποίησης αφορούσε χρηματοδότηση μέσω δανεισμού 600 εκατ. ευρώ, ώστε να καλυφθεί μέρος του ποσού που απομένει από το συνολικό κόστος 1,9 δισ. ευρώ, μετά την χορηγία 657 εκατομμυρίων ευρώ από τον Μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting Europe Facility) και 100 εκατ. ευρώ από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η συγχρηματοδότηση από την Ε.Ε., υπενθυμίζεται, αφορά το τμήμα του έργου που θα συνδέει την τοποθεσία Κορακιά στην Κρήτη με την Κοφίνου στην Κύπρο, καθώς αφορά Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (Project of Common Interest) που συνδέει δύο κράτη-μέλη.
Μετά την επιβεβαίωση των πληροφοριών της «Κ» την περασμένη εβδομάδα για προβληματισμό εκ μέρους της ΕΤΕπ, αλλά και δημοσιεύματος του «Φιλελεύθερου» (20/7) που έφερε την ΕΤΕπ να μην ευνοεί δανειοδότηση του έργου, καίριο ρόλο στις προσπάθειες υλοποίησης του έργου θα παίξει η στάση της κυβέρνησης, αν και υπάρχει η δυνατότητα ο φορέας να καταθέσει νέο αίτημα στην ΕΤΕπ. Υπενθυμίζεται πως σύμφωνα με πληροφόρηση της «Κ» ο φορέας υλοποίησης (ο οποίος είναι ιδιωτική πρωτοβουλία και δεν έχει επίσημη σχέση με την κυβέρνηση) έχει ζητήσει τόσο από την προηγούμενη όσο και την υφιστάμενη κυβέρνηση κρατικές εγγυήσεις ύψους 600 εκατ. ευρώ προς προσέλκυση επενδυτών. Από πλευράς κυβέρνησης, ο νυν υπουργός Ενέργειας δήλωνε στα μέσα Ιουλίου σύμφωνα με το ΚΥΠΕ πως οι επιλογές είναι η παροχή εγγυήσεων, η συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο, ή η μη στήριξη του έργου.
Το έργο είχε αρχικά κοστολογηθεί στα 1,57 δισ. ευρώ, ωστόσο το κόστος πλέον ανέρχεται στα 1,9 δισ. ευρώ, λόγω της κατάστασης στην παγκόσμια αγορά. Με κοινή πρόσφατη απόφασή τους, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) και η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) της Ελλάδας έκριναν πως το έργο είναι ώριμο για υλοποίηση.
Οχι, βάσει αξιολόγησης
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση της «Κ» για το πώς αξιολογεί η ΕΤΕπ το έργο και κατά πόσο έχει ληφθεί απόφαση, ο εκπρόσωπος ανέφερε πως η επενδυτική τράπεζα της Ε.Ε. αξιολογεί το έργο εδώ και αρκετούς μήνες, και πως έχει αξιοποιήσει τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να εξετάσει κατά πόσο το έργο είναι επιλέξιμο για χρηματοδότηση. Αν και, όπως ανέφερε ο εκπρόσωπος, το έργο παρουσιάζει ενδιαφέρον, «η ΕΤΕπ δεν θα είναι σε θέση να χορηγήσει τα όποια δάνεια για τη χρηματοδότησή του, στη βάση του αποτελέσματος της οικονομικής αξιολόγησης» που εφαρμόζεται για κάθε έργο που χρηματοδοτείται από τον οργανισμό. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα συζητήθηκαν με την κυπριακή κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του προέδρου Χόγιερ νωρίτερα φέτος, ενώ τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν επίσης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον φορέα υλοποίησης, επεσήμανε ο εκπρόσωπος.
Επιμερισμός κόστους
Στις 21 Ιουλίου 2023 η ΡΑΕΚ ανακοίνωσε την υπογραφή της αναθεωρημένης συμφωνίας με τη ΡΑΕ για τον διασυνοριακό επιμερισμό του κόστους του έργου διασύνδεσης της Κρήτης με την Κύπρο, αναγνωρίζοντας ως εύλογη την αύξηση του κόστους. Το αυξημένο κόστος κρίθηκε εύλογο λαμβάνοντας υπόψη, όπως αναφέρεται στην απόφαση που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα και στην ιστοσελίδα της ΡΑΕΚ, την αβεβαιότητα στην παγκόσμια αγορά, τις διαταραχές στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού και την υψηλή αστάθεια της αγοράς, τις επιπτώσεις της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και της πανδημίας στις αλυσίδες εφοδιασμού και τη διαθεσιμότητα πρώτων υλών για τους προμηθευτές καλωδίων και μετατροπέων, καθώς και τις ασταθείς τιμές των υλικών, τα αυξανόμενα επιτόκια και τον υψηλό πληθωρισμό που οδήγησαν σε αύξηση του λειτουργικού κόστους. Οι δύο ρυθμιστικές αρχές συμφώνησαν επίσης όσον αφορά το επικαιροποιημένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου, το οποίο σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην ανακοίνωση του φορέα για τη συμφωνία για αγορά των καλωδίων, αναμένεται το 2029. Σύμφωνα με τις λεπτομέρειες για το έργο που καταγράφονται στη σχετική διαδικτυακή πλατφόρμα πληροφόρησης της Κομισιόν για χρηματοδοτήσεις και προσφορές, η χρηματοδότηση με 675 εκατ. ευρώ από τον Μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» αφορά: τον σχεδιασμό, την παραγωγή και την εγκατάσταση των σταθμών μετατροπής στα τερματικά σε Κύπρο και Ελλάδα, καθώς και του συστήματος υποθαλάσσιων καλωδίων που θα συνδέει τις δύο χώρες. Τα κύρια ορόσημα, όπως καταγράφονται από την Κομισιόν, περιλαμβάνουν την ανάθεση της κατασκευής του μετατροπέα τάσης και την ανάθεση του έργου για τα καλώδια, ενώ προϋπόθεση αποτελούσε και η διασφάλιση της συμμετοχής του διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρισμού στην Ελλάδα. Το ζήτημα της αγοράς των καλωδίων θεωρείται πως έκλεισε με τη συμφωνία της EuroAsia με τη γαλλο-νορβηγική Nexans, ενώ σύμφωνα με τις δημόσιες δηλώσεις βρίσκονται σε εξέλιξη διαδικασίες για τον μετατροπέα τάσης τον οποίο θα κατασκευάσει η Siemens.
Εστιάζει και σε ανανεώσιμες
Η ΕΤΕπ έχει ήδη χρηματοδοτήσει σημαντικά έργα στον τομέα της ενέργειας στην Κύπρο, μεταξύ άλλων μέσω της χρηματοδότησης πάρκων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Όπως ωστόσο αντιλαμβάνονται στην ΕΤΕπ, η οποία με βάση το Λουξεμβούργο αποτελεί την αναπτυξιακή τράπεζα της Ε.Ε., οι κύριες προκλήσεις για την Κύπρο είναι η ανάγκη αναβάθμισης του δικτύου ηλεκτροδότησης, η ανάγκη για επενδύσεις σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης ηλεκτρισμού, η ανάγκη για περισσότερη στήριξη σε δημόσια και ιδιωτικά πάρκα παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας και η στήριξη σε επενδύσεις για προώθηση της ενεργειακής απόδοσης. Σε αυτό το πλαίσιο η ΕΤΕπ εμφανίζεται πρόθυμη να συζητήσει επενδύσεις στους τομείς που αφορούν την πράσινη μετάβαση. Ήδη το 2022 διατέθηκαν 250 εκατ. ευρώ για επενδύσεις προτεραιότητας στην Κύπρο, η οποία είναι ο μεγαλύτερος δικαιούχος στήριξης από την ΕΤΕπ κατ’ αναλογία πληθυσμού από όποια άλλη χώρα στην Ευρώπη. Οι σχεδιασμοί για χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ το 2023 αφορούν επενδύσεις στην διαχείριση λυμάτων, συγχρηματοδότηση επενδύσεων της Ε.Ε. που αφορούν την πράσινη μετάβαση όπως η ενεργειακή απόδοση και έργα καινοτομίας και έρευνας μέσω του Κρατικού Χημείου, και επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα που αφορούν τις ανανεώσιμες, την εκπαίδευση και την καινοτομία. Τα έργα που προωθούνται αφορούν μεταξύ άλλων το νέο Κυπριακό Μουσείο, μέτρα για την ασφάλεια στους δρόμους και φοιτητικές εστίες σε Λευκωσία, Λεμεσό και Πάφο.
