Του Παύλου Ξανθούλη
Δύσκολη εξίσωση για το Κυπριακό, σε κάθε περίπτωση και με οποιονδήποτε νικητή στις εκλογές της Τουρκίας, διαβλέπουν κύκλοι στην έδρα της Ε.Ε., θεωρώντας ότι κανείς εκ των δύο βασικών υποψηφίων, Ταγίπ Ερντογάν και Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, δεν έχει στην ατζέντα των προτεραιοτήτων του την επίλυση του Κυπριακού. Όπως λέει στην «Κ» άριστα ενημερωμένη πηγή, «είτε ο κ. Ερντογάν παραμείνει στην προεδρική καρέκλα, είτε ο κ. Κιλιτσντάρογλου τον εκτοπίσει, η προοπτική δρομολόγησης εξελίξεων στο Κυπριακό, μέσω και της Ε.Ε., δεν είναι ορατή τουλάχιστον στο άμεσο, προβλεπτό μέλλον». Κάτι που εκ των πραγμάτων περιορίζει τη δυνατότητα υλοποίησης της προσπάθειας της Λευκωσίας, η οποία προσβλέπει άμεσα και χωρίς καθυστέρηση σε μια νέα πρωτοβουλία στο Κυπριακό, με ενεργότερη εμπλοκή της Ε.Ε.
Σκιαγραφώντας τις προτεραιότητες των δύο βασικών υποψηφίων, Ερντογάν και Κιλιτσντάρογλου, η ίδια ευρωπαϊκή πηγή ήταν αρκούντως διαφωτιστική:
● Εάν εκλεγεί ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, σημείωσε, εκτιμάται ότι θα δρομολογήσει άμεσα σημαντικές αλλαγές στο εσωτερικό της Τουρκίας, με πρώτιστο στόχο «να καθαρίσει την αυλή του». Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Κιλιτσντάρογλου αναμένεται να προβεί σε εκ βάθρων αναδιάρθρωση του ελεγχόμενου από τον Ερντογάν τουρκικού στρατού. Θεωρείται ακόμη βέβαιο στην έδρα της Ε.Ε. ότι ο κ. Κιλιτσντάρογλου θα προβεί σε «δικαστική μεταρρύθμιση», καθώς ως γνωστόν, το καθεστώς Ερντογάν ελέγχει και τη δικαστική εξουσία.
Επιπλέον, σημαντικό κομμάτι της ενέργειας του ηγέτη του κοσμικού, κεντροαριστερού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), θεωρείται ότι θα αφιερωθεί στην οικονομία, στον πληθωρισμό και στο καθεστώς της χειραγωγούμενης σήμερα Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας. Παράλληλα με τις κινήσεις που εκ των πραγμάτων αναμένεται να κάνει ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου για να αποφύγει περιπέτειες εκ των έσω στη διάρκεια μιας ενδεχόμενης διακυβέρνησής του, εκτιμάται ότι θα επιχειρήσει και κάποια ανοίγματα προς την Ε.Ε., με φόντο τις δημοκρατικές ελευθερίες και το κράτος δικαίου, που εξακολουθούν να μονοπωλούν την πρώτη γραμμή της ημερήσιας διάταξης των ευρωτουρκικών σχέσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, κύκλοι στις Βρυξέλλες προσδοκούν ότι ο κ. Κιλιτσντάρογλου «θα μπορούσε ίσως» να ικανοποιήσει κάποια αιτήματα της Ε.Ε., όπως για παράδειγμα την απελευθέρωση του πολιτικού κρατουμένου Οσμάν Καβάλα. Κάτι που, εάν υλοποιηθεί, εκτιμάται ότι θα αποσπάσει χειροκροτήματα από το ευρωπαϊκό πολιτικό κοινό και θα αγοράσει χρόνο για τον κ. Κιλιτσντάρογλου, προκειμένου να συζητήσει αργότερα, σε μεταγενέστερο χρονικό σημείο, το γενικότερο πλέγμα των ευρωτουρκικών σχέσεων, στο οποίο εντάσσονται πολλά ζητήματα, περιλαμβανομένων των ελληνοτουρκικών σχέσεων και του Κυπριακού. Με αβέβαιη πάντως έκβαση.
● Εάν επανεκλεγεί ο Ταγίπ Ερντογάν, τότε η ίδια κοινοτική πηγή, που μίλησε στην «Κ» υπό την προϋπόθεση τήρησης της ανωνυμίας της, θεωρεί ότι δεν πρέπει να αναμένονται θεαματικές εξελίξεις ούτε στο Κυπριακό, αλλά ούτε και στο κομμάτι των ελληνοτουρκικών διαφορών. Δεν αναμένεται να αλλάξουν πολλά. Ούτε προς το καλύτερο, αλλά ούτε και προς το χειρότερο, σημείωσε.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, ο Ταγίπ Ερντογάν θα επιχειρήσει να «παίξει» με τη Δύση, χωρίς όμως να αποσπάται από τη Ρωσία, δεδομένων και των οικονομικών κερδών που έχει αποκομίσει, το τελευταίο διάστημα και κυρίως μετά την εισβολή Πούτιν στην Ουκρανία και την επιβολή των ευρωπαϊκών κυρώσεων προς τη Μόσχα, τις οποίες η Άγκυρα έχει φροντίσει να μην εφαρμόσει. Ήδη, ο Ερντογάν βλέπει μπροστά του ακόμη ένα μεγάλο παράθυρο εκμετάλλευσης των εξελίξεων, καθώς η Μόσχα δηλώνει ότι η συμφωνία για εξαγωγή των ουκρανικών σιτηρών, λήγει στις 18 Μαΐου, τέσσερις μέρες μετά τον πρώτο γύρο των εκλογών στην Τουρκία.
Γίνεται, λοιπόν, κατανοητό, ότι ο κ. Ερντογάν όχι μόνο θα επιχειρήσει να διατηρήσει τον ρόλο του στην «αποτροπή μιας διατροφικής κρίσης», αλλά θεωρείται από πολλούς, κυρίως στην Ε.Ε., ότι θα συνεχίσει να εμφανίζεται ως «απαραίτητος» για τη διασφάλιση της συνέχισης της συμφωνίας, μεταξύ Κιέβου-Μόσχας. Σε ό,τι αφορά στις σχέσεις με την Ε.Ε. αυτές δεν φαίνεται να αποτελούν ύψιστη προτεραιότητα για τον Τούρκο Πρόεδρο, ο οποίος εκτιμάται ότι, εάν επανεκλεγεί, θα συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο, πατώντας σε δύο βάρκες, Ρωσία και Δύση, προκειμένου να καταστήσει την Τουρκία μια παγκόσμια δύναμη, η οποία να συνεχίσει τον «μεσολαβητικό της ρόλο», με το αζημίωτο.
Παράλληλα, ο Τούρκος Πρόεδρος αναμένεται να συνεχίσει την επαναπροσέγγιση με τις ΗΠΑ, με φόντο τα αμερικανικά εξοπλιστικά προγράμματα, την αγορά και την αναβάθμιση F-16, ενώ σε ό,τι αφορά στην Ε.Ε. εκτιμάται ότι «θα συνεχίσει να αξιοποιεί (σ.σ. εργαλειοποιεί) το μεταναστευτικό», διασφαλίζοντας κυρίως τις μεγάλες χώρες της Ένωσης, περιλαμβανομένης της Γερμανίας. Ο κ. Ερντογάν εκτιμάται ακόμη ότι θα συνεχίσει να επενδύει στην αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης, διατηρώντας εν ζωή, τυπικά αν μη τι άλλο, την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, η οποία είναι επισήμως παγωμένη. Σε ό,τι αφορά στο εσωτερικό της Τουρκίας δεν αναμένονται θεαματικές αλλαγές στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου.
Όπου δεν αποκλείεται να κάνει κάποιες κινήσεις, οι οποίες όμως εκτιμάται ότι θα εξαντλούνται στο πεδίο του εντυπωσιασμού και ότι δεν θα είναι ικανές να δρομολογήσουν ουσιαστικές αλλαγές στην εικόνα που καταγράφουν οι Βρυξέλλες, στις εκθέσεις προόδου της Τουρκίας, τα τελευταία χρόνια.
Η Λευκωσία γνωρίζει, αλλά ελπίζει
Η Λευκωσία γνωρίζει ότι το Κυπριακό και η επίλυσή του δεν περιλαμβάνονται στις προτεραιότητες της Τουρκίας και των δύο βασικών υποψηφίων για την προεδρία της χώρας, Ταγίπ Ερντογάν και Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, στις προεδρικές εκλογές της 14ης Μαΐου (πρώτος γύρος). Ωστόσο, η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη προσδοκά ότι η Ε.Ε. έχει τη δυνατότητα να παρέμβει και να συμβάλει στο ξεμπλοκάρισμα του αδιεξόδου, διασυνδέοντας ευθέως τη θετική ατζέντα της Τουρκίας με την επίλυση του Κυπριακού και προσφέροντας τη δρομολόγηση υιοθέτησης χρονιζόντων ντοσιέ, όπως αυτό που αφορά στην αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης. Κάτι που αποτελεί το βασικότερο αίτημα της Άγκυρας προς την Ε.Ε.
Ευρωπαϊκή διπλωματική πηγή επεσήμανε στην «Κ» ότι «τίποτα δεν μπορεί να αποκλεισθεί», αλλά σημείωσε: «Όταν η Ε.Ε. έθεσε, ως είθισται, το Κυπριακό σε πρόσφατες επαφές με την Άγκυρα, η τουρκική κυβέρνηση παρέπεμψε για όλες τις εξελίξεις στην πρόταση της τουρκοκυπριακής κοινότητας, θέτοντας ως προϋπόθεση την αποδοχή ‘κυριαρχικής ισότητας’». Όπως επεσήμανε η ίδια πηγή, «αυτό είναι ένα ζήτημα που μας έχουν μεταφέρει και επίσημοι των Ηνωμένων Εθνών, οι οποίοι γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα, τη μεγάλη απόσταση που χωρίζει τα μέρη, προκειμένου να επανέλθουν στο τραπέζι του διαλόγου και να καταλήξουν σε μια οριστική διευθέτηση, υπό τον ΟΗΕ, με στήριξη και της Ε.Ε.». Η ίδια πηγή, φρόντισε να υπενθυμίσει τη «σταθερή» θέση της Ε.Ε., «για λύση του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου», δικοινοτικής/ διζωνικής ομοσπονδίας.
