Ανοίγουν πόρτα οι ΗΠΑ στην Εθνική Φρουρά

Το σύνολο της στρατιωτικής συνεργασίας Κύπρου-ΗΠΑ, ιδιαίτερα μετά την άρση των περιορισμών που είχαν επιβάλει οι Αμερικανοί σε στρατιωτικό υλικό, απασχόλησε τους προέδρους των δύο χωρών στη συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο. Παρά τις λιγοστές επίσημες ανακοινώσεις, Νίκος Χριστοδουλίδης και Τζο Μπάιντεν ασχολήθηκαν εκτενώς με το πλέγμα της στρατιωτικής συνεργασίας των δύο χωρών, ανοίγοντας το σύνολο των θεμάτων που χρήζουν αντιμετώπισης. Όπως πληροφορείται η «Κ», η αμερικανική πλευρά αντιμετώπισε θετικά τα ζητήματα που ήγειρε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, με πρώτο τη βελτίωση του πλαισίου μερικής άρσης του εμπάργκο στην πώληση στρατιωτικού υλικού που εφαρμόζεται από τον Σεπτέμβριο του 2021. Η αμερικανική πλευρά, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες από την πρωτεύουσα των ΗΠΑ, έβαλε στο τραπέζι την αεροπορική βάση Ανδρέας Παπανδρέου στην Πάφο και τη ναυτική βάση στο Μαρί, εκφράζοντας το ενδιαφέρον της για επέκταση της συνεργασίας στη χρήση των υποδομών της Εθνικής Φρουράς. Ωστόσο, αυτό που θεωρείται σημαντική εξέλιξη στις σχέσεις των δύο χωρών και ενδεχομένως να οδηγήσει σε ολική άρση του στρατιωτικού εμπάργκο είναι η πρόθεση των ΗΠΑ να παραχωρήσουν πτητικά μέσα στην Κύπρο από τα διαθέσιμα των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Πρόθεση που αν υλοποιηθεί και σε συνδυασμό με σχετικό νομοσχέδιο που βρίσκεται ενώπιον του αμερικανικού Κογκρέσου, ουσιαστικά θα ανοίξει την πόρτα της στρατιωτικής βιομηχανίας των ΗΠΑ στην Ε.Φ. που σήμερα έχει πρόσβαση μόνο σε μη θανατηφόρα όπλα.

Ολική άρση εμπάργκο

Με βασικό επιχείρημα τη συμμόρφωση της Κύπρου στις πρόνοιες του νόμου για μερική άρση του αμερικανικού εμπάργκο, η κυπριακή πλευρά έθεσε και επίσημα το αίτημα για επέκταση της χρονικής διάρκειας άρσης των περιορισμών από ένα χρόνο που ισχύει σήμερα σε τρία. Η επιχειρηματολογία που αναπτύχθηκε από πλευράς του Νίκου Χριστοδουλίδη επικεντρώθηκε στην ικανοποίηση των προϋποθέσεων που θέτει η σχετική αμερικανική νομοθεσία, την άριστη συνεργασία των δύο χωρών στον στρατιωτικό τομέα και τρίτο και βασικό στα πρακτικά προβλήματα που έχουν παρατηρηθεί στη σύναψη συμβολαίων από τη μικρή χρονική διάρκεια της άρσης των περιορισμών. Η επέκταση της ανανέωσης σε τρία χρόνια θα επιλύσει τις δυσκολίες που έχουν παρατηρηθεί και θα επιτρέψει τη σύναψη στρατιωτικών συμφωνιών προτού λήξει η περίοδος άρσης των περιορισμών και ξεκινήσουν οι διαδικασίες ανανέωσης. Το αίτημα της Λευκωσίας αποκτά σοβαρές προϋποθέσεις ικανοποίησης, αν ληφθεί υπόψη και νομοσχέδιο που βρίσκεται στο Κογκρέσο για ολική άρση του εμπάργκο. Το νομοσχέδιο με τίτλο «Νόμος για τον Τερματισμό του Κυπριακού Εμπάργκο» έχουν καταθέσει από τον περασμένο Μάιο οι βουλευτές Γκας Μπιλιράκη, Κρις Πάπας, Ντίνα Τίτους, και Νικόλ Μαλλιωτάκη. Εάν το νομοσχέδιο περάσει από το Κογκρέσο καταργείται η ετήσια αξιολόγηση της Κύπρου από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και η ανανέωση θα γίνεται αυτόματα κάθε πέντε χρόνια. Επίσης, τερματίζονται οι περιορισμοί που υπάρχουν στον Νόμο για την Ασφάλεια και την Ενεργειακή Συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο (East Med Act) του 2019 σχετικά με τις αμυντικές συμβάσεις. Αυτό σημαίνει πως η Εθνική Φρουρά θα έχει πλήρη πρόσβαση στη στρατιωτική βιομηχανία των ΗΠΑ, ιδιαίτερα σε μια περίοδο όπου βρίσκονται σε εξέλιξη διεργασίες για ανανέωση οπλικών συστημάτων προς αντικατάσταση των ρωσικών. Κυπριακές πηγές ανέφεραν πως ο Τζο Μπάιντεν αντιμετώπισε θετικά την επέκταση άρσης του εμπάργκο σε τρία χρόνια, ωστόσο οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως υπάρχουν κάποιες ενστάσεις και πιέσεις στην αμερικανική πρωτεύουσα.

Αν. Παπανδρέου - Μαρί

Πέρα από τις θετικές αναφορές του Τζο Μπάιντεν για το επίπεδο των κυπρο-αμερικανικών σχέσεων, η αμερικανική πλευρά ζήτησε διεύρυνση της στρατιωτικής συνεργασίας και των διευκολύνσεων που κατά καιρούς ζητούν από την Κυπριακή Δημοκρατία. Στο πλαίσιο αυτό, τους Αμερικανούς τους ενδιαφέρει η χρήση υποδομών της Ε.Φ. όπως η αεροπορική βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο και η ναυτική βάση στο Μαρί. Επί του προκειμένου δεν έγιναν επίσημες αναφορές μετά τη συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο παρά μόνο υπήρξαν δημοσιογραφικές πληροφορίες, οι οποίες ωστόσο δεν διαψεύστηκαν. Εδώ πρέπει να υπενθυμίσουμε πως οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν την αεροπορική βάση στην Πάφο σε περιόδους κρίσεων κυρίως για εκκενώσεις Αμερικανών και ξένων υπηκόων από περιοχές της Μέσης Ανατολής. Επίσης, επί διακυβερνήσεως Νίκου Αναστασιάδη στρατιωτικό προσωπικό των ΗΠΑ είχε βρεθεί στην Πάφο και είχε αξιολογήσει θετικά την αεροπορική βάση.

Ελικόπτερα

Ένα από τα σημαντικά θέματα που τέθηκαν στη συνάντηση από αμερικανικής πλευράς ήταν και το ενδεχόμενο παραχώρησης πτητικών μέσων από τα διαθέσιμα αποθέματα του αμερικανικού στρατού. Πρόκειται για ελικόπτερα για έρευνα και διάσωση και δασοπυρόσβεση. Παραχώρηση που ενδεχομένως να προσκρούει στους περιορισμούς μερικής άρσης του εμπάργκο. Εδώ να υπενθυμίσουμε πως και στο παρελθόν (2015) οι ΗΠΑ είχαν εκφράσει και τότε την πρόθεσή τους να παραχωρήσουν δύο πλοία ανοικτής θαλάσσης στην Κύπρο για σκοπούς θαλάσσιας επιτήρησης, χωρίς να υλοποιηθεί ποτέ η παραχώρηση προφανώς για λόγους που αφορούσαν το εμπάργκο.

Εκπαίδευση

Πριν ο πρόεδρος της Δημοκρατίας περάσει το κατώφλι του Λευκού Οίκου, η υφυπουργός Άμυνας των ΗΠΑ με επιστολή της είχε γνωστοποιήσει στη Λευκωσία την απόφαση να παραχωρηθεί σε Κύπριους υπηκόους η δυνατότητα φοίτησης σε στρατιωτικές σχολές των ΗΠΑ. Η συγκεκριμένη απόφαση κρίνεται ως πολύ σημαντική στην κυπριακή πρωτεύουσα, μιας και αφορά Ναυτικές Ακαδημίες και Ακτοφυλακής. Το επόμενο διάστημα η κυβέρνηση θα πρέπει να τροποποιήσει το νομοθετικό πλαίσιο προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος στρατιωτικών σχολών των ΗΠΑ σε Κύπριους. Με βάση τον υφιστάμενο νόμο τα στελέχη της Ε.Φ. πρέπει να είναι απόφοιτοι κυπριακών ή ελλαδικών παραγωγικών σχολών.

Το CYCLOPS

Στο κεφάλαιο αμυντικής συνεργασίας που συζητήθηκε περιλαμβάνεται και οδικός χάρτης που αφορά εξοπλιστικά και άλλα συναφή στρατιωτικά ζητήματα. Οι δύο πρόεδροι έθιξαν τη συνεργασία σε θέματα τρομοκρατίας μέσω του προγράμματος CYCLOPS και του κέντρου που έχει δημιουργηθεί στη Λάρνακα. Το Εκπαιδευτικό Κέντρο αποτελεί εταιρικό πρόγραμμα (partnership), με τις ΗΠΑ να παρέχουν τεχνογνωσία και τεχνικό υλικό, με εμπλοκή και σε προγράμματα εκπαίδευσης Κυπρίων εκπαιδευτών, με απώτερο στόχο την απόκτηση από αυτούς τεχνογνωσίας και ικανοτήτων για να εκπαιδεύουν οι ίδιοι αντίστοιχους λειτουργούς άλλων κρατών, κυρίως like-minded γειτονικών (Train the Trainers concept). Το Εκπαιδευτικό Κέντρο CYCLOPS εστιάζει στην παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών σε κρατικές υπηρεσίες και γειτονικών χωρών σε ζωτικούς τομείς περιφερειακής ασφάλειας όπως:

-Συνοριακούς ελέγχους.

-Ασφάλεια συνόρων.

-Ασφάλεια λιμένων.

-Τελωνειακούς Ελέγχους

σε ξηρά και Θάλασσα.

-Διαχείριση επικίνδυνων υλικών

ΧΒΡΠ-Ε (Χημικά, Βιολογικά,

Ραδιολογικά και Πυρηνικά)

σε ειδικό εργαστήριο.

-Κυβερνοασφάλεια.

Ο οδικός χάρτης της αμυντικής συνεργασίας με ΗΠΑ

Η διπλωματική στροφή που έχουν πραγματοποιήσει οι ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο γίνεται ορατή τον Νοέμβριο του 2018 με την υπογραφή της Δήλωσης Προθέσεων Κυπριακής Δημοκρατίας - ΗΠΑ από τον τότε ΥΠΕΞ Νίκο Χριστοδουλίδη και τον τότε υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιο για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις, Γουές Μίτσελ. Ωστόσο, παρασκηνιακά η συνεργασία των δύο χωρών σε περιφερειακό επίπεδο ξεκίνησε από την πρώτη κρίση στον Λίβανο το 2006 και τη διαχείριση της ανθρωπιστικής κρίσης από την Κύπρο. Κρίση που ανέδειξε το στρατηγικό πλεονέκτημα της Κύπρου σε σχέση με τη Μέση Ανατολή. Ακολούθησε ο πόλεμος στη Συρία και η αλλαγή δόγματος από τον τότε ΥΠΕΞ Ιωάννη Κασουλίδη. Η απόφαση για μερική άρση του εμπάργκο στρατιωτικού υλικού λήφθηκε επί διακυβέρνησης Ντόναλντ Τραμπ και τέθηκε σε ισχύ στις 28 Σεπτεμβρίου 2021. Με βάση την απόφαση, το αμερικανικό ΥΠΕΞ σε ετήσια βάση συντάσσει σχετική έκθεση που αφορά την Κύπρο, προκειμένου να προχωρήσει η ανανέωση άρσης των περιορισμών για περίοδο ενός έτους. Στις κυριότερες προϋποθέσεις ανανέωσης περιλαμβάνονται:

- Η Κύπρος να συνεργάζεται με την αμερικανική κυβέρνηση για μεταρρυθμίσεις κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

- Η Κύπρος να έχει λάβει τα απαραίτητα μέτρα που θα αποτρέπουν την πρόσβαση ρωσικών στρατιωτικών πλοίων σε λιμένες της για ανεφοδιασμό και συντήρηση.

Το νομοσχέδιο συντάχθηκε και προωθήθηκε από τους τότε γερουσιαστές Ρόμπερτ Μενέντεζ και Μάρκο Ρούμπιο και έγινε νόμος υπό τον τίτλο «Νόμος για την εταιρική σχέση ασφάλειας και ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο».