Όταν η δημοφιλής γεωγραφική εφαρμογή Google Earth ενέταξε ιστορικούς χάρτες της Ιαπωνίας στη διαδικτυακή συλλογή της τον περασμένο χρόνο, ο κολοσσός των ιντερνετικών αναζητήσεων δεν περίμενε αντιδράσεις. Φωτογραφίες τωμ σπάνιας τέχνης ξυλογραφιών κυκλοφορούσαν άλλωστε εδώ και χρόνια, είχαν δημοσιευθεί σε άλλη ιστοσελίδα, ενώ η Google δεν αντιμετώπισε κανένα πρόβλημα, όταν είχε «ανεβάσει» ιστορικό χάρτη του Τόκιο το 2006.
Η Google, όμως, δεν είχε υπολογίσει σωστά τις αντιδράσεις στη σύγχρονη ιαπωνική κοινωνία. Η εταιρία αντιμετωπίζει τώρα έρευνα από το υπουργείο Δικαιοσύνης και οργισμένες κατηγορίες διάκρισης, καθώς οι ιστορικοί χάρτες που επέλεξε η Google Earth απεικονίζουν την αρχιτεκτονική διάταξη παλιών κοινοτήτων Ιαπώνων χαμηλής κάστας.
Οι χάρτες χρονολογούνται από τη φεουδαρχική εποχή, όταν στην Ιαπωνία κυριαρχούσαν οι ηγεμόνες σογκούν, που επέβαλαν αυστηρό κοινωνικό σύστημα, βασισμένο σε κάστες. Στην τελευταία κλίμακα της κοινωνικής ιεραρχίας βρίσκονταν οι «μπουρακουμίν», οι Ιάπωνες που πραγματοποιούσαν τις χαλεπές εργασίες, όπως εκείνες της βυρσοδεψίας, της ταφής των νεκρών και της σφαγής των ζώων. Αν και οι κάστες έχουν καταργηθεί εδώ και αιώνες στην Ιαπωνία και τα παλιά χωριά «μπουράκου» έχουν ενσωματωθεί πλέον στον αστικό ιστό των ιαπωνικών πόλεων, οι απόγονοι των μπουράκου αριθμούν σήμερα 3 εκατομμύρια, στη χώρα των 127 εκατομμυρίων κατοίκων.
Οι απόγονοι των μπουράκου αντιμετωπίζουν ακόμη κοινωνικές διακρίσεις, ενώ ακόμη κι αν μετοικίσουν από τις παραδοσιακές τους κοινότητες, το στίγμα παραμένει καθώς πολλοί είναι εκείνοι οι εργοδότες στην Ιαπωνία που ερευνούν εξονυχιστικά το οικογενειακό παρελθόν των υπαλλήλων τους, ανακαλύπτοντας τις ρίζες των μπουράκου. Η αξία της γης στις παλιές συνοικίες των μπουράκου είναι χαμηλότερη από εκείνη άλλων σημείων.
Την ιστορική λήθη έρχεται να ταράξει τώρα η Google Earth, που με τη δημοσίευση των χαρτών υπενθύμισε στους Ιάπωνες πού βρίσκονταν οι συνοικίες των μπουράκου. Σε έναν από τους χάρτες, η περιοχή κατοικίας των μπουράκου σηματοδοτείται με ακρίβεια, χάρη σε κόκκινο ιδεόγραμμα που σημαίνει «βρώμικη μάζα». Ερωτηθείσα για τις επιπτώσεις της πρωτοβουλίας της, η Google απήντησε ότι «δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και δεν έχει καμία πρόθεση να τα παραβιάσει». Ο εκπρόσωπος της εταιρίας στην Ιαπωνία, Γιοσίτο Καμπαγιάσι, επισημαίνει ότι η εταιρία δεν είναι ιδιοκτήτρια των εν λόγω χαρτών, τους οποίους προσφέρει απλά στους χρήστες.
Ύστερα από επίσημη διαμαρτυρία συλλόγου απογόνων μπουράκου προς το υπουργείο Δικαιοσύνης της Ιαπωνίας, η Google Earth έσβησε από τους αρχαίους χάρτες κάθε αναφορά στα χωριά των μπουράκου στις αρχές Απριλίου. Πολλοί, όμως, θεώρησαν ότι η ταχύτητα αντίδρασης της Google και η απόφασή της να μην δώσει εξηγήσεις για την αφαίρεση των χαρτών. «Η αφαίρεση δεν μας ικανοποίησε. Είναι σαν να λέμε ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν υπήρξαν ποτέ», λέει ο Τακάσι Ουκίνο, εκπρόσωπος της Λίγκας για την Απελευθέρωση των Μπουράκου.
Η Google, όμως, έχει προκαλέσει και παλαιότερα εξαιτίας παραβιάσεων του ιδιωτικού βίου, για τις οποίες κατηγορήθηκε. Επικρίσεις δέχθηκε έτσι η Google για το λογισμικό της, Google Street View, το οποίο έδινε τη δυνατότητα στους χρήστες να παρακολουθούν τα τεκταινόμενα σε δρόμους ή ακόμη και μέσα σε διαμερίσματα, ενώ σε ξεχωριστή προσφυγή, η εταιρία είχε αναγκασθεί να «κατεβάσει» οπτικοακουστικό υλικό από τη δημοφιλή ιστοσελίδα YouTube, ύστερα από καταγγελίες παραβίασης πνευματικής ιδιοκτησίας από ιαπωνικές δισκογραφικές εταιρίες.
Οι μεσαιωνικοί χάρτες στο επίκεντρο της πρόσφατης αντιπαράθεσης ανήκουν στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ και αποτελούν τμήμα μεγάλης συλλογής ιστορικών χαρτών, την οποία η Google φιλοδοξεί να «ανεβάσει» ολόκληρη στο Ίντερνετ.
www.kathimerini.gr με πληροφορίες από Associated Press
