Kathimerini.gr
Του Θάνου Τσίρου
Ο κατάλογος των παρεμβάσεων και των δράσεων που μπορεί να αναλάβει ένα νοικοκυριό για να περιορίσει την κατανάλωση ενέργειας δεν είναι καινούργιος ούτε συντάχθηκε εξαιτίας της εκτίναξης της τιμής του φυσικού αερίου, του ηλεκτρικού ρεύματος και της αμόλυβδης. Με την κλιματική αλλαγή να μετατρέπεται με γρήγορο ρυθμό σε κλιματική κρίση, οι ειδικοί έπρεπε να συστήσουν έξυπνους τρόπους στα εκατοντάδες εκατομμύρια νοικοκυριά της Ευρώπης ώστε να μειώσουν το «ενεργειακό τους αποτύπωμα» –δηλαδή να ζουν με τέτοιο τρόπο ώστε να εκπέμπουν όσο το δυνατόν λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα– χωρίς ταυτόχρονα να αλλάξουν δραματικά τις καθημερινές τους συνήθειες. Μετά το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης και την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η οικονομική διάσταση του προβλήματος πήρε τέτοια έκταση ώστε επισκίασε απόλυτα την περιβαλλοντική. Όμως, το «δια ταύτα» παρέμεινε το ίδιο. Ηγέτες μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών έχουν αρχίσει να κάνουν ολοένα και πιο συχνές αναφορές στην ανάγκη να μειωθεί έστω και κατά έναν βαθμό ο θερμοστάτης του καλοριφέρ, αλλά και να συγκρατηθεί η επιθυμητή θερμοκρασία του κλιματιστικού στους 25-26 βαθμούς και όχι χαμηλότερα. Μπορεί το μήνυμα να μην έχει περάσει ακόμη στις κοινωνίες της Ευρώπης. Μπορεί κάποιοι να εκλαμβάνουν τις συστάσεις για ορθό –ενεργειακά– τρόπο ζωής ως ένδειξη αδυναμίας της Ευρώπης να δώσει λύση στο τεράστιο ενεργειακό πρόβλημα που πλήττει καίρια τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς σε όλες τις χώρες και προφανώς και στην Ελλάδα. Το βέβαιο είναι ότι η ανάγκη άμεσης και δραστικής μείωσης του «ενεργειακού αποτυπώματος» όχι μόνο δεν έχει εκλείψει, αλλά γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη. Στην ήδη υπαρκτή ανάγκη μείωσης της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων ήρθε να προστεθεί το πρόβλημα της τιμής της ενέργειας. Ακόμη λοιπόν και αν βρεθεί τρόπος να συγκρατηθεί το ενεργειακό κόστος –οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι πολύ δύσκολα θα επανέλθουν στο ορατό μέλλον οι τιμές εκεί που βρίσκονταν στις αρχές του 2021–, η ανάγκη μείωσης της κατανάλωσης πάντοτε θα παραμένει πάνω στο τραπέζι. Και εδώ γεννάται άλλο ένα κρίσιμο ερώτημα: μείωση της κατανάλωσης με τι οικονομικό κόστος και ποια θυσία όσον αφορά την κάλυψη των καθημερινών αναγκών;
Ιδού λοιπόν ο κατάλογος των εναλλακτικών λύσεων που συντάσσεται και εμπλουτίζεται από ευρωπαϊκούς και παγκόσμιους οργανισμούς εδώ και χρόνια. Περιλαμβάνει ενέργειες που δεν έχουν οικονομικό κόστος και απαιτούν μόνο αλλαγή συνήθειας. Περιέχει άλλες που προϋποθέτουν επανασχεδιασμό της καθημερινότητας και ορισμένες σαφώς πιο αποτελεσματικές και μόνιμες, που όμως ζητούν επενδύσεις. Ο πλήρης κατάλογος έχει ως εξής:
☞ Αντικατάσταση των απλών τζαμιών με διπλά ενεργειακά Μια ουσιαστική παρέμβαση, η οποία προϋποθέτει την καταβολή αρκετών χρημάτων –όχι τόσο πολλά όσα απαιτούνται για την πλήρη αντικατάσταση των κουφωμάτων– αλλά αποσβένεται πολύ γρήγορα, καθώς μπορεί να μειώσει την απώλεια θερμότητας (και ψύξης το καλοκαίρι) ακόμη και κατά 50%.
☞ Δεν υπάρχει οικονομική δυνατότητα για αντικατάσταση των τζαμιών; Οι βαριές κουρτίνες θα βοηθήσουν να εισχωρήσει το κρύο τον χειμώνα και ο καύσωνας το καλοκαίρι, ενώ η τοποθέτηση ειδικών μονωτικών ταινιών στις χαραμάδες ή και στο κάτω μέρος της εξώπορτας –λύσεις δηλαδή με μικρό ή και καθόλου κόστος– θα περιορίσει τις απώλειες ενέργειας.
☞ Η τοποθέτηση θερμοπρόσοψης στο κέλυφος του κτιρίου συνιστά τη μόνιμου χαρακτήρα λύση που θα εξασφαλίσει μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος του κτιρίου κατά τουλάχιστον 70%. Είναι βέβαια μια δαπανηρή επένδυση, που απαιτεί εκτεταμένες εργασίες.
☞ Φθηνότερες και πιο άμεσες παρεμβάσεις είναι η μόνωση της δεξαμενής όπου αποθηκεύεται το ζεστό νερό χρήσης, αλλά και των εξωτερικών σωλήνων της θέρμανσης, η τοποθέτηση φύλλων αντανάκλασης θερμότητας στην «πλάτη» των καλοριφέρ ή ακόμη και η εγκατάσταση θερμοδιακοπτών σε κάθε σώμα καλοριφέρ – συσκευές σχετικά οικονομικές, που εξασφαλίζουν όμως μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας και «αυτονομία» του κάθε δωματίου.
☞ Η σωστή ρύθμιση του θερμοστάτη τόσο τον χειμώνα όσο και το καλοκαίρι έγινε η πιο… πολυδιαφημισμένη παρέμβαση που ακούστηκε ακόμη και από χείλη Ευρωπαίων πολιτικών. Λοιδορήθηκε, αλλά αποδίδει. Οι ειδικοί προσπαθούν χρόνια να πείσουν τους καταναλωτές ότι το να βάλεις τη θέρμανση στους 23 βαθμούς τον χειμώνα ή στους 22 βαθμούς το καλοκαίρι δεν θα ζεστάνει ούτε θα παγώσει γρηγορότερα τον χώρο. Οι 19-20 βαθμοί τον χειμώνα και οι 25-26 βαθμοί το καλοκαίρι είναι ρυθμίσεις κοντά στις ιδανικές, ενώ ακόμη και ένας βαθμός στην κατεύθυνση της εξοικονόμησης ενέργειας μπορεί να κάνει τη διαφορά.
☞ Στις όχι πολύ ζεστές ημέρες που θα έρθουν, ο ανεμιστήρας μπορεί να αποτελέσει μια σαφώς οικολογικότερη και φθηνότερη λύση έναντι των κλιματιστικών.
☞ Η υπερθέρμανση του νερού χρήσης συνιστά μία ακόμη λανθασμένη κίνηση που προκαλεί μεγάλη απώλεια ενέργειας. Ο θερμοσίφωνας που θα ρυθμιστεί πάνω από τους 60 βαθμούς Κελσίου θα καταναλώνει ρεύμα ή πετρέλαιο ή φυσικό αέριο χωρίς κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα για τον χρήστη, καθώς το ανθρώπινο σώμα δεν αντέχει τέτοια θερμοκρασία ζεστού νερού χρήσης. Αυτονόητη η σημασία λελογισμένης χρήσης του.
☞ Η αντικατάσταση των μη ενεργειακά αποδοτικών συσκευών συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών άνθρακα και ξεφουσκώνει τον λογαριασμό ρεύματος. Γι’ αυτό και πολλές ευρωπαϊκές χώρες –μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα– προωθούν την επιδότηση. Το ενδιαφέρον πρέπει να επικεντρωθεί στις πιο ενεργοβόρες συσκευές, που είναι ο φούρνος, το ψυγείο και τα πλυντήρια ρούχων και πιάτων, καθώς και τα στεγνωτήρια. Μια συσκευή Α+++ μπορεί να χρησιμοποιεί τη μισή ενέργεια συγκριτικά με μια συσκευή βαθμίδας D ή χαμηλότερης. Προτείνεται η εξοικείωση με το νέο διαφοροποιημένο βαθμολόγιο της Ευρώπης.
☞ Προσοχή στη συντήρηση των ηλεκτρικών συσκευών. Ο φούρνος που δεν κλείνει καλά ή το ψυγείο που έχει χαλασμένη πόρτα θα καταναλώσουν υπερβολικό ρεύμα χωρίς λόγο. Επισκευή ή αντικατάσταση. Η αδράνεια θα κοστίσει.
☞ Μια σειρά συμβουλών αφορούν το πλύσιμο των ρούχων: όσο το δυνατόν χαμηλότερη θερμοκρασία, λειτουργία του πλυντηρίου με γεμάτο κάδο –χωρίς όμως να υπερβαίνει κανείς τη μέγιστη χωρητικότητα–, αποφυγή της πρόπλυσης όπου είναι δυνατόν και αποφυγή της χρήσης του στεγνωτηρίου εφόσον οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν (και στην Ελλάδα το επιτρέπουν πολύ συχνά μέσα στο έτος).
☞ Μια λάμπα τύπου LED, που πλέον κοστίζει και κάτω από 5-10 ευρώ, μπορεί να εξοικονομήσει ενέργεια άνω των 100 ευρώ στη διάρκεια της ζωής της. Άρα, η αντικατάσταση των λαμπτήρων αλογόνου (ή και των πιο παλαιών, που είναι εντελώς ασύμφορες οικονομικά και ενεργειακά) συνιστά εύκολη παρέμβαση και πολύ αποδοτική.
☞ Παλαιότερες συσκευές, όπως οι έξυπνες τηλεοράσεις που παραμένουν συνδεδεμένες στο διαδίκτυο, εκτυπωτές ή παιχνιδομηχανές, μπορεί να καταναλώνουν ακόμη και 80 watt όταν βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής. Η λύση; Να κλείνουν από τον διακόπτη.
☞ Η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να αναδείξει «τρύπες» στο καταναλωτικό σας μοντέλο που δεν γνωρίζετε και φουσκώνουν τον λογαριασμό ρεύματος. Θα χρειαστείτε ενδεχομένως τον ηλεκτρολόγο, αλλά η παρέμβαση δεν έχει μεγάλο κόστος και μπορεί να οδηγήσει σε εξοικονόμηση ενέργειας ακόμη και άνω του 3%.
☞ Η εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συνιστά επένδυση και όχι μια απλή παρέμβαση. Για κάθε 1.000 κιλοβατώρες παραγωγής ενέργειας σε ετήσια βάση, χρειάζονται περίπου 1.000 ευρώ σε γενικές γραμμές. Όμως, με την τιμή της κιλοβατώρας να φτάνει έως και τα 40 λεπτά χωρίς την κρατική επιδότηση, η απόσβεση αυτής της επένδυσης μπορεί να γίνει ταχύτατα.
Αυτοκίνηση
☞ Για κάθε λίτρο κατανάλωσης καυσίμου με το αυτοκίνητο, εκλύονται στην ατμόσφαιρα δύο κιλά διοξείδιο του άνθρακα. Άρα, ένα ρεζερβουάρ μπορεί να φορτώσει 100 κιλά διοξείδιο στην ατμόσφαιρα και να κοστίσει πάνω από 100 ευρώ με τις τρέχουσες τιμές. Η συζήτηση για την ανάγκη περιορισμού των μετακινήσεων με αυτοκίνητο έχει ξεκινήσει και αυτό μπορεί να επιτευχθεί με μια σειρά από τρόπους: Να γίνει περισσότερη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς (γι’ αυτό και θα παραταθεί ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ στα εισιτήρια, ώστε να λειτουργήσει ως κίνητρο). Να καθιερωθούν περισσότερες ημέρες χωρίς αυτοκίνητο. Να καλλιεργηθεί η συνήθεια του «διαμοιρασμού», ώστε να λιγοστέψει ο αριθμός οχημάτων που θα κυκλοφορούν με μόνο έναν επιβάτη. Να καλλιεργηθεί η συνήθεια χρήσης του ποδηλάτου, όπου είναι εφικτό. Η Ελλάδα είναι γεγονός ότι υστερεί σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες όσον αφορά τη δυνατότητα ευρείας χρήσης της συγκεκριμένης λύσης. Να αφαιρούνται από το όχημα περιττά βάρη, οι μπαγκαζιέρες εφόσον δεν χρησιμοποιούνται. Να μειωθεί η ταχύτητα οδήγησης. Ήδη έχει πέσει στο τραπέζι και η πρόταση μείωσης των επιτρεπόμενων ορίων οδήγησης ακόμη και στις εθνικές οδούς της Ευρώπης, ώστε να συγκρατηθεί η κατανάλωση καυσίμων.
☞ Η δαπανηρή αλλά πολύ αποδοτική λύση στον τομέα της αυτοκίνησης δεν είναι άλλη από την αντικατάσταση του οχήματος. Ένα υβριδικό όχημα μπορεί να εξασφαλίσει ακόμη και 50% μείωση στην κατανάλωση καυσίμου.
☞ Το τρένο προτείνεται να μπει περισσότερο στη ζωή μας. Ειδικά αν με τη χρήση του περιορίσουμε τη χρήση του ΙΧ ή του αεροπλάνου, η συμβολή στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου θα είναι πολύ μεγάλη.
Το κοινό καλό
Απαριθμήθηκαν 17 εναλλακτικές παρεμβάσεις που ναι μεν συμβάλλουν στη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος καθενός εξ ημών, διακρίνονται όμως και από μια… ιδιοτέλεια, δεδομένου ότι το οικονομικό όφελος είναι προφανές και μετρήσιμο. Ας εμπλουτιστεί λοιπόν ο κατάλογος και με μερικές ακόμη δράσεις, που μπορεί να μην έχουν άμεσο και αυτόματο αντίκτυπο στην τσέπη, αλλά από περιβαλλοντικής απόψεως (και κοινωνικής ευαισθησίας) είναι εξίσου σημαντικές.
☞ Περιορίζουμε την κατανάλωση κρέατος στα επίπεδα του εφικτού, ειδικά του μοσχαρίσιου. Έχει υπολογιστεί ότι η παραγωγή του μοσχαρίσιου κρέατος είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα και επιβαρυντική για το περιβάλλον.
☞ Καταναλώνουμε κυρίως τοπικά και εποχικά προϊόντα. Η κατανάλωση φράουλας τον χειμώνα απαιτεί θερμοκήπια και λιπάσματα, άρα ενέργεια και υψηλό κόστος παραγωγής.
☞ Αγοράζουμε μόνο το φαγητό που θα καταναλώσουμε και αποφεύγουμε να πετάμε τρόφιμα. Με την αύξηση των τιμών και σε αυτό το μέτωπο, αναμένεται μεγάλη «άνθηση» στις πολιτικές διαχείρισης τροφίμων. Μια νέα… μόδα είναι ήδη εδώ.
☞ Ανταλλάσσουμε ρούχα, δανείζουμε τα δικά μας, δανειζόμαστε τρίτων και φροντίζουμε αυτά που αγοράζουμε να κατασκευάζονται με όσο το δυνατόν πιο περιβαλλοντικά υπεύθυνο τρόπο.
Εικονογράφηση: ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ
