Γύρω στους 4.000 τόνους προϊόντος χαλλουμιού εκτός προδιαγραφών της Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης βρίσκονται αυτή την στιγμή στην αγορά. Για αυτά τα προϊόντα θα δοθεί μια άτυπη περίοδος κατά την οποία θα αποφασιστεί ο τρόπος διαχείρισής τους. Κάθε τυροκομείο αναμένεται να εξετάσει τις επιλογές που έχει στη διάθεσή του. Σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας, ένα από τα σενάρια είναι η αλλαγή στις ετικέτες των μη ΠΟΠ προϊόντων- το λεγόμενο relabeling, ώστε ναι μεν να συνεχίσουν να διατίθενται στην αγορά αλλά με διαφορετική ονομασία. Μια τέτοια περίπτωση είναι το light χαλλούμι, το χαλλούμι με τσίλι, κτλ. Πηγές της αγοράς διευκρινίζουν στην «Κ» ότι δεν θα ακολουθήσουν όλα τα τυροκομεία αυτή την οδό, αλλά μάλλον θα προσπαθήσουν να διαθέσουν τις υφιστάμενες ποσότητες χωρίς επιπλέον έξοδα συσκευασίας.
Πέραν του relabeling, συζητήθηκε παράλληλα και το ενδεχόμενο αυτές οι ποσότητες, ή μέρος αυτών, να διατεθούν για τις ανάγκες τροφοδοσίας κυβερνητικών υπηρεσιών. Όπως δήλωσε στην «Κ» ο υπουργός Γεωργίας Κώστας Καδής, θα εξεταστεί το σενάριο διοχέτευσης ποσοτήτων χαλλουμιού μέσω της διαδικασίας προσφορών, σε κρατικές υπηρεσίες όπως τα νοσοκομεία, Εθνική Φρουρά, και Κεντρικές Φυλακές, μέσω διαδικασίας προσφορών. «Θα διερευνήσουμε κατά πόσο θα μπορούσε να απορροφηθούν κάποιες ποσότητες από την εγχώρια αγορά, ούτως ώστε να γίνει πιο γρήγορα η μετάβαση στη νέα τάξη πραγμάτων». Αυτό ήταν ένα από τα θέματα που συζητήθηκαν κατά την διάρκεια της πρόσφατης συνάντησης Υπουργείου Γεωργίας και συνδέσμων Τυροκόμων, Αγελαδοτρόφων και Αιγοπροβατοτρόφων, αλλά και στις προηγούμενες συναντήσεις των εμπλεκόμενων πλευρών με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Θολό παραμένει ωστόσο το χρονικό διάστημα της νέας πίστωσης χρόνου για συμμόρφωση με τις πρόνοιες του συμφωνημένου πλαισίου. Από τη μια ο Υπουργός κάνει λόγο για μέχρι τέλος Ιουλίου, ενώ η πλευρά των τυροκόμων κάνει λόγο για Αύγουστο- Σεπτέμβρη.
Ο μήνας της αλλαγής
Πάντως, όπως ξεκάθαρα διατύπωσε ο αρμόδιος Υπουργός, ο μήνας αλλαγής για το χαλλούμι θα είναι ο Αύγουστος. Τότε θα δουν οι καταναλωτές πιο μαζικά το προϊόν στα ψυγεία των υπεραγορών. Ήδη ξεκίνησαν οι αιτήσεις στο σύστημα πιστοποίησης της Bureau Veritas και από τα μεγάλα τυροκομεία, οι οποίες θα εξεταστούν με διαδικασίες εξπρές ώστε να προχωρήσουν με την παραγωγή Σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση από το Υπουργείο Γεωργίας υπέβαλαν αίτηση άλλα 9 τυροκομεία τα οποία χειρίζονται πέραν του 60% της συνολικής παραγωγής του προϊόντος. Ήδη ορίστηκε επιτόπια αξιολόγησή τους τα επόμενα 24ώρα και εντός Ιουλίου αναμένεται να λάβουν την πιστοποίηση, εφόσον φυσικά πληρούν τις προδιαγραφές.
Πώς βγήκε ο άσπρος καπνός
Είναι πάντως η πρώτη φορά που οι τρεις βασικές εμπλεκόμενες πλευρές στην παραγωγή του χαλλουμιού συμφώνησαν σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο δράσεων. Καταλυτικό ρόλο σε αυτή την εξέλιξη φαίνεται να διαδραμάτισαν οι συναντήσεις με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, η γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας, η οποία δεν άφηνε περιθώριο για άλλη ερμηνεία ως προς το προφίλ του προϊόντος που θα φέρει επίσημα το όνομα χαλλούμι και οι επιστολές που στάλθηκαν σε Αγελαδοτρόφους, Τυροκόμους και Αιγοπροβατοτρόφους, με τις οποίες η κυβέρνηση ξεκαθάριζε το πλαίσιο παραγωγής χαλλουμιού. Σύμφωνα με τον κ. Καδή, αυτό διαφοροποίησε και το περιεχόμενο της συζήτησης στην τελευταία συνάντηση. Βεβαίως σημαντικό ρόλο στην συμφωνία έφερε και η μείωση του ποσοστού αιγοπρόβειου γάλακτος στο 10% για περίοδο μέχρι τέλος 2022, καθώς και η αύξηση της τιμής πώλησης του αιγοπρόβειου γάλακτος στους τυροκόμους.
Τον Αύγουστο θα μπουν στα ψυγεία των υπεραγορών τα προϊόντα ΠΟΠ εκτιμά ο υπουργός Γεωργίας.
Αύξηση 15% στην τιμή
Η ακριβής τιμή τόσο του αιγινού όσο και του πρόβειου γάλακτος, θα καθορίζεται με φόρμουλα, η οποία θα λαμβάνει υπόψη και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του γάλακτος- πρωτεΐνη λίπος κτλ, αλλά και την εποχικότηταά του. Υπολογίζεται περίπου ότι πρόκειται για αύξηση γύρω στο 15% σε σχέση με την υφιστάμενη τιμή, ώστε να καλύπτεται το κόστος παραγωγής. Βάσει στοιχείων, το κόστος παραγωγής για το πρόβειο γάλα είναι 1,41 ευρώ/λίτρο ενώ η τιμή πώλησης του είναι 1,10 ευρώ/λίτρο. Πωλείται δηλαδή 32 σεντς λιγότερα και ο παραγωγός πωλεί το προϊόν στην ζημιά του. Το ίδιο και με το αιγινό γάλα. Η τιμή του κόστους παραγωγής είναι 1,05 ευρώ/λίτρο και αγοράζεται από τους τυροκόμους στα 0,70 ευρώ/λίτρο. Όπως εξήγησε ο Υπουργός, αν ένας παραγωγός καταφέρνει και παράγει σημαντικές ποσότητες και μέσα στην ξηρά περίοδο (Αύγουστο- Δεκέμβριο), τότε η τιμή του γάλακτος θα διαμορφώνεται αναλόγως. Θα λαμβάνονται επίσης υπόψη και οι τιμές ζωοτροφών και ευρύτερα όλες οι παράμετροι σχετικά με την αγορά και το κόστος παραγωγής του γάλακτος. Φυσικά η αύξηση στο κόστος παρασκευής του χαλλουμιού, σημαίνει και αύξηση της τιμής πώλησής του στην αγορά.
Ξανά το 2024
Και ενώ τονίζεται ότι πλέον το θέμα παραγωγής χαλλουμιού θα πρέπει να θεωρείται λήξαν αφού τις επόμενες ώρες μπαίνουν και τα μεγάλα τυροκομεία στο σύστημα πιστοποίησης, μέσα στα συμφωνηθέντα σημεία του πλαισίου περιλαμβάνεται και η επανεκτίμηση της κατάστασης το 2024. Από την πλευρά του ο πρόεδρος του Συνδέσμου Αγελαδοτρόφων Νίκος Παπακυριακού κάνει λόγο για διαφωνία στον τρόπο χειρισμού του φακέλου μετά το 2024. Συγκεκριμένα διατύπωσε την θέση του συνδέσμου ότι τέλος του 2023, αρχές του 2024, θα γίνει επανεκτίμηση της κατάστασης και θα αποφασιστούν τα επόμενα βήματα και αν τελικά είναι συμφέρουσα η επιλογή της παράτασης της μεταβατικής περιόδου μέχρι το 2029. «Θα είναι πιο έτοιμοι οι εμπλεκόμενοι να δούμε την αντίδραση της αγοράς για να δούμε πώς θα πάμε παρακάτω».
Η παράταση μέχρι το 2029
Στο μεταξύ εντός του 2023 αναμένεται να ξεκαθαρίσει κατά πόσο είναι εφικτή η παράταση μέχρι το 2029 για τη μεταβατική περίοδο, κάτι που προϋποθέτει την αλλαγή σχετικού ευρωπαϊκού κανονισμού. Τα μηνύματα που λαμβάνει το Υπουργείο δείχνουν ότι αυτή η αλλαγή μάλλον θα περάσει χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Μέχρι τότε η ποσόστωση θα διαμορφώνεται πάνω στην διαθέσιμη ποσότητα του αιγοπρόβειου γάλακτος, η οποία υπενθυμίζεται ότι για τους επόμενους πέντε μήνες θα είναι στο 10%. Ακολούθως θα ανέβει με επόμενο διάταγμα στο 20% και κάθε χρόνο θα αυξάνεται κατά 5%. Με αυτό τον τρόπο μέχρι το 2029 είναι εφικτό το ποσοστό του 50% αιγοπρόβειου.
Οι κινήσεις που δεν έγιναν
Σχολιάζοντας το αποτέλεσμα της συνάντησης της Δευτέρας ο Υπουργός Γεωργίας έκανε λόγο για ιστορική μέρα για το χαλλούμι. Φυσικά, η ιστορική μέρα για το χαλλούμι ήταν η μέρα της ευρωπαϊκής του κατοχύρωσης και όχι οκτώ μήνες μετά την επίσημη εφαρμογή του Κανονισμού. Το γεγονός ότι εντός Κύπρου δεν είχε γίνει καμία προεργασία ώστε με την κατοχύρωση να ξεκινήσει και η παραγωγή του προϊόντος είναι ένα θέμα το οποίο εύλογα προβληματίζει. «Αυτή η αβεβαιότητα και τα 7 χρόνια που πήρε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εγκρίνει τον φάκελο δημιούργησαν μια ανασφάλεια και αβεβαιότητα, αν τελικά θα κατοχυρωθεί το προϊόν, με αποτέλεσμα να μην γίνουν τα βήματα που έπρεπε να γίνουν προς αυτή την κατεύθυνση», ήταν το σχετικό σχόλιο του αρμόδιου Υπουργού.
Τι προνοεί το νέο πλαίσιο
Το πλαίσιο το οποίο συμφωνήθηκε μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών το απόγευμα της Δευτέρας περιλαμβάνει δέκα σημεία. Συγκεκριμένα,
-Πιστή εφαρμογή της νομοθεσίας και του κανονισμού που κατοχυρώνει το χαλλούμι ως προϊόν ΠΟΠ.
-Άμεση εγγραφή όλων των τυροκομείων στο σύστημα ελέγχου και πιστοποίησης για την παραγωγή χαλλουμιού ΠΟΠ.
-Άμεσες ενέργειες για τροποποίηση των χαρακτηριστικών που όλοι συμφωνούν ότι πρέπει να αλλάξουν, όπως υγρασία, σχήμα, βάρος, μέγεθος. Πρόκειται για αλλαγές ήσσονος σημασίας που μπορούν να αλλάξουν με μια διαδικασία η οποία μπορεί να πάρει μόλις μερικές μέρες. Έτσι χαλλούμι ΠΟΠ θα μπορεί να είναι όχι μόνο το διπλωμένο, αλλά και το χαλλούμι σε φέτες, το χαλλούμι σε μπλοκ και το χαλλούμι σε σχήμα μπέργκερ.
-Θα δοθεί εύλογος χρόνος (δεν καθορίζεται) στους τυροκόμους για να διαχειριστούν τα προϊόντα που έχουν παραχθεί μέχρι σήμερα.
-Έχει συμφωνηθεί η παραχώρηση αυξήσεων από τους τυροκόμους προς τους παραγωγούς, σε συγκεκριμένο ύψος το οποίο καλύπτει το κόστος παραγωγής συν ελάχιστο εύλογο κέρδος.
-Οι τυροκόμοι θα αγοράζουν όλες τις παραχθείσες ποσότητες αιγοπρόβειου γάλακτος στην μεταξύ τους συμφωνηθείσα τιμή.
-Θα γίνει προσπάθεια για διαφοροποίηση του σχετικού κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να υπάρχει παράταση της μεταβατικής περιόδου μέχρι το 2029, κάτι το οποίο θα επιδιωχθεί.
-Σταδιακά με ερευνητική και επιστημονική υποστήριξη θα γίνει γενετική βελτίωση των ζώων και θα αυξηθεί η κατά κεφαλή παραγωγή γάλακτος.
-Μειώνεται το κατώτατο ποσοστό γάλακτος στους επόμενους 4 μήνες, αντί 20% στο 10%. Κάθε επόμενο έτος θα αυξάνεται κατά 5% στο διάταγμα και με αυτό τον τρόπο μέχρι το 2029 να καταλήξουν στο επιθυμητό ποσοστό που περιλαμβάνεται στην πρόταση.
-Το 2024 όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς θα δουν τα νέα δεδομένα, το κατά πόσο θα εξασφαλιστεί δηλαδή την μεταβατική περίοδο μέχρι το 2029 και το τι πραγματικές ποσότητες έχουν παραχθεί, για πιθανή αναθεώρηση των στόχων που έχουν τεθεί.
-Θα πραγματοποιούνται τακτικές συναντήσεις με όλα τα μέρη για αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ των πλευρών.
