Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προχώρησε πρόσφατα στην έναρξη του Ρυθμιστικού της Δοκιμαστηρίου γνωστού ως Sandbox, το οποίο αποτελεί την μετεξέλιξη του Κόμβου Καινοτομίας της. Η δημιουργία του στηρίχθηκε στην ανοικτή επικοινωνία που αναπτύχθηκε με τους συμμετέχοντες και ειδήμονες της αγοράς και στόχος του είναι η ισορροπία μεταξύ τεχνολογικής καινοτομίας, προστασίας των επενδυτών και ακεραιότητας της αγοράς.
Μιλώντας σε συνέντευξή του στην «Κ», ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, Γιώργος Θεοχαρίδης, πέραν του «Sandbox» απαντά στο πώς επηρεάζει η καινοτομία και οι νέες τεχνολογίες την εποπτεία, αναφέρει τις προκλήσεις που χρειάστηκε να χειριστεί η Επιτροπή μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και απαντά τι έχει κάνει μέχρι τώρα η Επιτροπή στις προτροπές-παρατηρήσεις του επόπτη της, της ESMA.
Πρόσθετα, ο κ. Θεοχαρίδης τονίζει στη συνέντευξή του πως, βρίσκεται σε εξέλιξη ανοικτός διαγωνισμός για την επικαιροποίηση του συστήματος για θέματα αποτροπής της νομιμοποίησης συναλλαγών από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας στη βάση των Κατευθυντήριων Γραμμών που έχει εκδώσει η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών.
- Πώς επηρεάζει η καινοτομία και οι νέες τεχνολογίες την εποπτεία και τι πρωτοβουλίες αναλαμβάνετε προς αυτή την κατεύθυνση;
- Η τεχνολογική αναβάθμιση αποτελεί κλειδί για τις εργασίες της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς ώστε να συμβαδίζει με τη ραγδαία ψηφιοποίηση του τομέα, τη διασφάλιση της προστασίας των επενδυτών και την ομαλή λειτουργία της αγοράς.
Για το σκοπό αυτό στη βάση και των αναγκών που εντοπίζονται, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ενισχύει την εποπτεία της μέσω της χρήσης νέων τεχνολογιών και άλλων εργαλείων. Εντός του 2023, έγιναν νέες αναβαθμίσεις στο σύστημα του Πλαισίου Διαχείρισης Κινδύνων για τους Εποπτευόμενους (Risk Based Supervision Framework, RBS-F), ώστε να λαμβάνει υπόψιν όλες τις εξελίξεις και αλλαγές που ενδεχομένως να ενέχουν κινδύνους για την αγορά. Περαιτέρω βρίσκεται σε εξέλιξη ανοικτός διαγωνισμός για την επικαιροποίηση του συστήματος για θέματα αποτροπής της νομιμοποίησης συναλλαγών από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας στη βάση των Κατευθυντήριων Γραμμών που έχει εκδώσει η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών. Παράλληλα, προχωρούν και οι διαδικασίες συμπερίληψης των κινδύνων που ενέχονται από περιβαλλοντικά ή κοινωνικά κριτήρια, ή κριτήρια εταιρικής διακυβέρνησης γνωστά με τη συντομογραφία ESG. Η ενσωμάτωσή τους αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2026.
Παράλληλα, στο πλαίσιο της αυτοματοποίησης και της τεχνολογικής αναβάθμισης του RBS-F, βρίσκεται σε εξέλιξη η δημιουργία ηλεκτρονικής εφαρμογής, καθώς και το εργαλείο Early Warning Tool (EWT). Το ΕWΤ θα ενισχύεται συνεχώς με νέους δείκτες και στοιχεία ανάλογα με τις εξελίξεις της αγοράς και τους αναδυόμενους κινδύνους. Στόχος είναι να εφαρμοστεί σταδιακά για όλους τους εποπτευόμενους και για όλες τις κατηγορίες των κινδύνων.
Εντός του 2023 ολοκληρώθηκε το Πλαίσιο Διαχείρισης Επιχειρησιακών Κινδύνων (Enterprise Risk Management Framework - The ERM-F), το οποίο ξεκίνησε το 2020 και αφορά τους εσωτερικούς και τους εξωτερικούς κινδύνους που περιβάλλουν την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
Επίσης, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αξιοποιεί σειρά συστημάτων που αφορούν μεταξύ άλλων την ταυτοποίηση ή διερεύνηση πληροφοριών για το ιστορικό φυσικών και νομικών προσώπων, καθώς και την ανάλυση και παρακολούθηση συναλλαγών σε κρυπτο-περιουσιακά στοιχεία.
Όσον αφορά στην ανάγκη διαχείρισης του τεράστιου όγκου δεδομένων που λαμβάνει από τους εποπτευόμενους, η Επιτροπή αξιοποιεί ή βρίσκεται στη διαδικασία αξιοποίησης εξειδικευμένων συστημάτων εποπτικής τεχνολογίας (RegTech) που θα χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη (big data analytics, machine learning, Cloud Computing). Μέσω αυτών των συστημάτων δίνεται η δυνατότητα γρήγορου ελέγχου των δεδομένων προκειμένου να εντοπίζονται αυτόματα πιθανοί κίνδυνοι και παρατυπίες σε προγενέστερο στάδιο και, επομένως, να είμαστε σε θέση να λαμβάνουμε προληπτικά μέτρα αντιμετώπισής τους.
Επιπρόσθετα, μέσω εξειδικευμένου συστήματος η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς συλλέγει, αναλύει και παρακολουθεί τις πρακτικές μάρκετινγκ των Κυπριακών Εταιρειών Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΚΕΠΕΥ). Ειδικότερα, το σύστημα έχει τη δυνατότητα να ανιχνεύει όλες τις σχετικές αναφορές από οποιαδήποτε πηγή διεθνώς, συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενώ καλύπτει 187 γλώσσες. Επιπλέον, έχει τη δυνατότητα παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο, με ενεργοποίηση άμεσης ειδοποίησης, οποιουδήποτε συνδυασμού λέξεων-κλειδιών.
- Αξιοποιείτε συστήματα και για άλλες εργασίες της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς;
- Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αξιοποιεί συστήματα και για την αυτοματοποίηση των εργασιών της. Αυτή την περίοδο είναι σε εξέλιξη οι διαδικασίες για την προκήρυξη διαγωνισμού για δύο έργα. Το ένα αφορά τη δημιουργία συστήματος ελέγχου και διαχείρισης αιτήσεων για αδειοδότηση από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και αλλαγών που υποβάλλουν κατά καιρούς οι εποπτευόμενες οντότητες, είτε στη δομή τους, είτε στα μέλη των διοικητικών συμβουλίων τους. Το δεύτερο έργο αφορά στη δημιουργία διαδικτυακής πύλης για τη διαδικασία εγγραφής και εξέτασης απόκτησης των διαφόρων πιστοποιήσεων που προσφέρει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Μέσω της πύλης τα πιστοποιημένα πρόσωπα θα έχουν την δυνατότητα μέσω κωδικού να βλέπουν και να διαχειρίζονται ηλεκτρονικά όλες τις πληροφορίες που θα αφορούν τις πιστοποιήσεις τους, και θα μπορούν να υποβάλλουν αίτηση για ανανέωση και επανεγγραφή στα μητρώα που είναι πιστοποιημένοι.
Επίσης, στο πλαίσιο της περαιτέρω αυτοματοποίησης των εργασιών της Επιτροπής ενσωματώνονται και νέα συστήματα που αξιοποιούν ψηφιακά ρομπότ για την αυτοματοποίηση επαναλαμβανόμενων ενεργειών, όπως το RPAs (robotic process automations). Το σύστημα αυτό μπορεί να ολοκληρώσει συγκεκριμένες εργασίες μέσα σε δευτερόλεπτα, ανεξάρτητα από τον όγκο της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας.
Το Regulatory Sandbox
- Πώς μπορείτε εσείς να λειτουργήσετε ως επιταχυντές για να δημιουργηθούν περισσότερα έργα καινοτομίας στον τομέα της ευθύνης σας;
- Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προχώρησε πρόσφατα στην έναρξη του Ρυθμιστικού της Δοκιμαστηρίου, γνωστού ως Sandbox, το οποίο αποτελεί την μετεξέλιξη του Κόμβου Καινοτομίας της. Η δημιουργία του στηρίχθηκε στην ανοικτή επικοινωνία που αναπτύχθηκε με τους συμμετέχοντες και ειδήμονες της αγοράς, και στόχος του είναι η ισορροπία μεταξύ τεχνολογικής καινοτομίας, προστασίας των επενδυτών και ακεραιότητας της αγοράς. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς επιδιώκει να το επιτύχει αυτό μέσω του ελεγχόμενου περιβάλλοντος δοκιμών του Ρυθμιστικού Δοκιμαστηρίου. Με την στενή παρακολούθηση και την καθοδήγηση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, οι επιλέξιμοι συμμετέχοντες θα λάβουν εποικοδομητική ανατροφοδότηση για τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζεται το ρυθμιστικό πλαίσιο στην καινοτομία τους.
- Ποιοι θα μπορούν να εκδηλώσουν ενδιαφέρον;
- Το Ρυθμιστικό Δοκιμαστήριο έχει σχεδιαστεί τόσο για εποπτευόμενες όσο και για μη εποπτευόμενες οντότητες, ώστε να μπορούν να δοκιμάσουν τις τεχνολογικά καινοτόμες λύσεις ή/και προϊόντα τους τα οποία σχετίζονται με χρηματοοικονομικές δραστηριότητες που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Η δοκιμή πρωτοποριακών προϊόντων, υπηρεσιών και επιχειρηματικών μοντέλων μέσα σε ένα ελεγχόμενο, χρονικά περιορισμένο δοκιμαστικό περιβάλλον θα ενισχύσει την κατανόηση της Επιτροπής για τις καινοτόμες τεχνολογίες και θα διευκολύνει τη συνεχή αναπροσαρμογή των ρυθμιστικών κανόνων σύμφωνα με τις νέες εξελίξεις της αγοράς. Όλες οι λεπτομέρειες για το Ρυθμιστικό Δοκιμαστήριο και τις προϋποθέσεις συμμετοχής σε αυτό βρίσκονται αναρτημένες σε ειδικά αφιερωμένο χώρο στην ιστοσελίδα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.
Η βιώσιμη ανάπτυξη
- Η κλιματική αλλαγή σίγουρα θα θεωρείτε πως είναι μία από τις βασικές προκλήσεις του μέλλοντος. Η Κεφαλαιαγορά διαδραματίζει κάποιο ρόλο, και ποιον;
- Μεγάλη βαρύτητα δίνεται και σε θέματα βιώσιμης χρηματοδότησης, καθώς αποτελεί μία από τις βασικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας για να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2050 καθώς και της Ένωσης των Κεφαλαιαγορών, που στοχεύει στην εμβάθυνση και περαιτέρω ενοποίηση των κεφαλαιαγορών των κρατών-μελών. Στην Κύπρο, ένας από τους τρόπους για να επιτευχθεί η βιώσιμη χρηματοδότηση είναι μέσω των Εταιρειών Διαχείρισης και των Οργανισμών Συλλογικών Επενδύσεων οι οποίοι εποπτεύονται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Οι Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων έχουν υποχρέωση να ενημερώνουν τους επενδυτές κατά πόσο οι επενδύσεις που περιλαμβάνονται στο χαρτοφυλάκιό τους είναι βιώσιμες -δηλαδή φιλικές προς το περιβάλλον- και κατά πόσο η βιωσιμότητα αποτελεί μέρος της κουλτούρας τους, ώστε να λαμβάνουν τεκμηριωμένες επενδυτικές αποφάσεις. Έχουμε δημιουργήσει ειδική ενότητα στην ιστοσελίδα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, όπου περιλαμβάνονται όλες οι πληροφορίες για την βιώσιμη χρηματοδότηση καθώς και οι σχετικοί κανόνες για ενημέρωση και συμμόρφωση των εποπτευόμενων οργανισμών. Γενικά υπάρχει μεγάλη κινητικότητα στην Ευρώπη για τα θέματα της βιώσιμης ανάπτυξης και έχει δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο θα τεθεί σταδιακά τα επόμενα έτη, το γνωστό CSRD. Μέσω αυτού του πλαισίου θα υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια για τις βιώσιμες επενδύσεις καλύπτοντας μεγάλο αριθμό εποπτευόμενων και εισηγμένων εταιρειών. Αναμένεται ότι η εφαρμογή του θα συμβάλει καθοριστικά στην αύξηση των βιώσιμων επενδύσεων σε όλη την Ευρώπη.
Στενή παρακολούθηση των κυρώσεων
- Ποιες προκλήσεις χρειάστηκε να χειριστεί η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και πώς τις αντιμετώπισε;
- Παρακολουθούμε σε συνεχή βάση την εφαρμογή όλων των περιοριστικών μέτρων της Ε.Ε. και των κυρώσεων του ΟΗΕ από τις εποπτευόμενες οντότητες. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προχώρησε στη δημιουργία ειδικής ενότητας στην ιστοσελίδα της για τη συνεχή ενημέρωση και καθοδήγηση των εποπτευόμενων οντοτήτων. Σε αυτήν περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, εγκύκλιοι και πρακτικοί οδηγοί παροχής καθοδήγησης και βέλτιστες πρακτικές για την πλήρη εφαρμογή των κυρώσεων.
Ειδικότερα, από την πρώτη στιγμή η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς μέσω εγκυκλίου κάλεσε όλες τις εποπτευόμενες οντότητες να υποβάλουν πληροφορίες σε σχέση με τις επιχειρηματικές τους σχέσεις με πρόσωπα που υπόκεινται στις κυρώσεις. Λαμβάνοντας υπόψη και αξιολογώντας τις πληροφορίες, το Τμήμα Παρεμπόδισης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες προχώρησε στους κατάλληλους ελέγχους, συμπεριλαμβανομένων και θεματικών ελέγχων συμμόρφωσης για συγκεκριμένες διατάξεις των ευρωπαϊκών κυρώσεων. Για το σκοπό αυτό ανατέθηκε η συνεχής παρακολούθηση του όλου θέματος σε αριθμό ατόμων του προσωπικού της Επιτροπής. Επίσης, ως Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προβαίνουμε σε ελέγχους και συλλογή πληροφοριών για τη συμμόρφωση των εποπτευόμενων με τις κυρώσεις. Για το σκοπό αυτό αναπτύξαμε και αξιοποιούμε ένα εξειδικευμένο σύστημα, το οποίο και προσαρμόζουμε ανάλογα με τα σχέδια εποπτείας μας.
Επίσης συνεργαζόμαστε στενά με το υπουργείο Οικονομικών και άλλες τοπικές αρμόδιες αρχές, καθώς και με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές, λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ομαλή λειτουργία της κεφαλαιαγοράς στην Κύπρο και την Ε.Ε. Να αναφέρω επίσης ότι ποσό πέραν του €900,4 εκατ. έχει δεσμευτεί από Κυπριακές Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών και Διαχειριστές Κεφαλαίων Εναλλακτικών Επενδύσεων, ενώ περιουσιακά στοιχεία αξίας €307 εκατ. από Πάροχους Διοικητικών Υπηρεσιών που εποπτεύονται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Σημειώνεται ότι μόνο ένα ελάχιστο ποσοστό των παγοποιημένων περιουσιακών στοιχείων βρίσκονται στην Κύπρο.
Υποδείξεις της ESMA
- Τι έχετε κάνει μέχρι τώρα στις προτροπές-παρατηρήσεις της ESMA για την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου;
- Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς χαιρετίζει τις εκθέσεις αξιολόγησης από την ESMA, καθώς αποτελούν ένα εργαλείο περαιτέρω βελτίωσης των διαδικασιών για την ενίσχυση του ρόλου της ως εποπτική αρχή. Έχουμε προχωρήσει στην ανάπτυξη συγκεκριμένων πολιτικών και πρωτοβουλιών για τη βελτίωση της επάρκειας και αποτελεσματικότητας της εποπτείας που ασκείται, υιοθετώντας ακόμη πιο αποφασιστική στάση για την αντιμετώπιση σοβαρών παραπτωμάτων. Με στόχο να ενισχύσουμε περαιτέρω την κουλτούρα συμμόρφωσης, με την στήριξη της κυβέρνησης και του υπουργείου Οικονομικών, τους οποίους και θα ήθελα να ευχαριστώ δημόσια, προχωρήσαμε στην αύξηση του προσωπικού που απασχολείται σε εποπτικά καθήκοντα, ενώ παράλληλα επενδύσαμε σε καινοτόμα τεχνολογικά εργαλεία και συστήματα που βασίζονται σε δεδομένα τα οποία ενισχύουν περαιτέρω την ικανότητα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς να εποπτεύει τις δραστηριότητες των εποπτευόμενων οντοτήτων. Οι ενέργειες μας αυτές οδήγησαν σε αύξηση των εποπτικών μας ελέγχων, που είχαν ως αποτέλεσμα τη λήψη διάφορων ενεργειών μεταξύ άλλων στην επιβολή χρηματικών ή και άλλων βελτιωτικών μέτρων, το κλείσιμο εποπτευόμενων οντοτήτων και την απαγόρευση προσώπων να δραστηριοποιούνται στον τομέα για κάποιο διάστημα.
Μέσω των εποπτικών μέτρων που λαμβάνουμε σε συνδυασμό με τις επικείμενες αλλαγές που αναμένονται στο ρυθμιστικό πλαίσιο πανευρωπαϊκά, θα δούμε μια μετεξέλιξη του τομέα τα επόμενα έτη, με την τεχνολογία να έχει τον κυρίαρχο ρόλο.
