ΠΙΤΕΡ Σ. ΓΚΟΥΝΤΜΑΝ / THE NEW YORK TIMES
Το Σουρινάμ είναι μια μικρή χώρα της Νότιας Αμερικής βυθισμένη στην ύφεση, στον πληθωρισμό και σε ένα δυσβάσταχτο χρέος, του οποίου η ελάφρυνση από τους πιστωτές του προσκρούει στις συγκρούσεις των μεγάλων δυνάμεων. Και πολλές άλλες έχουν την ίδια μοίρα. Η τύχη αυτής της μικροσκοπικής χώρας των 600.000 κατοίκων έχει πιαστεί στα δίχτυα της γεωπολιτικής και η όποια ελπίδα για βοήθεια καθυστερεί εξαιτίας της διελκυστίνδας ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Κίνα. Την επόμενη εβδομάδα θα καταφθάσει στο Σουρινάμ αντιπροσωπεία του ΔΝΤ και θα παρουσιάσει στην ηγεσία του μια σειρά από περικοπές δαπανών. Η δημοσιονομική αυστηρότητα είναι βασική προϋπόθεση του προγράμματος διάσωσης της χώρας και ενός τριετούς δανείου ύψους 690 εκατ. δολ., που θα δώσει στο Σουρινάμ τα περιθώρια για να εξακολουθήσει την αποπληρωμή των χρεών του, ύψους 2,4 δισ. δολ. Ομως το ΔΝΤ και ο ισχυρότερος χρηματοδότης του, οι ΗΠΑ, απαιτούν κάτι ακόμη και είναι ανυποχώρητοι: οι πιστωτές από την Κίνα να αναδιαρθρώσουν χρέος ύψους 545 εκατ. δολ. από δάνεια που χορήγησαν στο Σουρινάμ και τα χρησιμοποίησε για την κατασκευή δρόμων και κατοικιών.
Χώρες χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος αντιμετωπίζουν μια εντεινόμενη κρίση χρέους και η βοήθεια στην οποία θα μπορούσαν να προσβλέπουν βρίσκεται εγκλωβισμένη ανάμεσα στους χρηματοπιστωτικούς θεσμούς της Δύσης και στη σημαντική αναδυόμενη δύναμη, την Κίνα. Επί δεκαετίες το ΔΝΤ αποτελούσε τη μοναδική πηγή χρηματοδότησης για όσες χώρες δυσκολεύονταν να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Τα τελευταία χρόνια, όμως, η Κίνα έχει αναδυθεί ως ο σημαντικότερος πιστωτής χωρών από την Ασία έως την Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματά της έχουν χορηγήσει δάνεια που συνοδεύονται από λίγες απαιτήσεις και αποτελούν την εναλλακτική στη λιτότητα που επιβάλλει το ΔΝΤ. Οταν όμως οι υπερχρεωμένες κυβερνήσεις προσπαθούν να διαπραγματευτούν με τους πιστωτές τους μια ελάφρυνση του χρέους τους, το ΔΝΤ και η κυβέρνηση Μπάιντεν αρνούνται να την παραχωρήσουν αν δεν συμμετάσχει σε αυτήν και η κινεζική πλευρά.
Από την πλευρά της, όμως, η Κίνα αρνείται να υποκύψει στις πιέσεις της Ουάσιγκτον και του ΔΝΤ. «Το ΔΝΤ έχει ορισμένα κριτήρια σε σχέση με την ελάφρυνση του χρέους, αλλά εμάς δεν μας δεσμεύουν», τόνισε προσφάτως Κινέζος διπλωμάτης στο Παραμαρίμπο, πρωτεύουσα του Σουρινάμ, και πρόσθεσε ότι «η Κίνα θα διαπραγματευτεί μόνον με την κυβέρνηση του Σουρινάμ». Ολα αυτά σκιαγραφούν τις πιέσεις που υφίστανται χώρες από την Γκάνα και την Αιθιοπία μέχρι το Πακιστάν, που αντιμετωπίζουν κλιμακούμενες κρίσεις χρέους, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας του χρέους τους προς την Κίνα. Την περασμένη εβδομάδα η κυβέρνηση της Ζάμπιας κατέληξε σε συμφωνία που «παγώνει» για τρία χρόνια τις πληρωμές του χρέους της, ύψους 6,3 δισ. δολ., τα περισσότερα από τα οποία οφείλει στην Κίνα. Ανοιξε έτσι ο δρόμος για την εκταμίευση των 188 εκατ. δολ. που θα της χορηγήσει το ΔΝΤ στο πλαίσιο πακέτου διάσωσης ύψους 1,3 δισ. δολ. Η διευθέτησε επετεύχθη μετά ενάμισι έτος βασανιστικών διαπραγματεύσεων που οδήγησαν τη Ζάμπια σε άθλια οικονομική κατάσταση.
Εν ολίγοις οι διεθνείς γεωπολιτικές εντάσεις συχνά αφήνουν τις φτωχές χώρες να αντιμετωπίσουν δυσβάσταχτες οικονομικές υποχρεώσεις. Η τρέχουσα κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη, καθώς προκύπτει έπειτα από χρόνια χαμηλών επιτοκίων που ενθάρρυναν τον δανεισμό, σε συνδυασμό με τα δεινά της πανδημίας που επιβάρυναν τα συστήματα υγείας ενώ οι οικονομίες συρρικνώνονταν.
