Kathimerini.com.cy
Οι Παγκύπριες εξετάσεις για τους μαθητές των δημοσίων σχολείων αλλά και οι διεθνείς εξετάσεις για τους μαθητές των ιδιωτικών σχολείων προκαλούν κάθε χρόνο πολύ άγχος, στρες και υπέρμετρη ψυχολογική πίεση με συνεπακόλουθο αρνητικές επιπτώσεις σε μια μερίδα μαθητών που δεν μπορούν να διαχειριστούν σωστά αυτή την πίεση.
Εναλλακτικές επιλογές σπουδών σε δημόσια και ιδιωτικά ΑΑΕΙ υπάρχουν τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό γι’ αυτούς που δε θα πετύχουν τον πρώτο τους στόχο. Υπάρχει βέβαια και η επιλογή του «gap year» (χρόνος ανασυγκρότησης θα τον χαρακτήριζα), είτε για αυτούς που θέλουν να προσπαθήσουν ξανά είτε για αυτούς που δεν ξέρουν τι πραγματικά θέλουν να ακολουθήσουν και χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι μαθητές αλλά και οι γονείς δεν πρέπει να εκλάβουν την «αποτυχία» σαν το «τέλος του κόσμου», αλλά σα μια ευκαιρία για καινούργια αρχή διορθώνοντας ενδεχομένως τα όποια λάθη έχουν γίνει.
Οι Παγκύπριες εξετάσεις πρόσβασης θα κρίνουν τις κατανομές των θέσεων στα Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΑΕΙ) της Κύπρου και μετέπειτα της Ελλάδας, με βάση βεβαίως τις επιλογές προγραμμάτων σπουδών που έχουν κάνει οι μαθητές με την ηλεκτρονική υποβολή της αίτησης. Οι επιλογές που έχουν ήδη κάνει για την Κύπρο ή που θα κάνουν για την Ελλάδα αποτελούν ορόσημο, διότι από εκεί ενδεχομένως να ξεκινήσει μια σωστή ή λανθασμένη επαγγελματική πορεία. Δε χρειάζεται να κάνουμε ιδιαίτερη μνεία στους επιτυχόντες της πρώτης τους επιλογής (αν αυτή ταιριάζει στα ενδιαφέροντα, δυνατότητες, επαγγελματικές αξίες και αρχές του μαθητή).
Χρειάζεται όμως αρκετή σκέψη από μαθητές που:
Α. Έχουν επιτύχει εισδοχή σε πρόγραμμα σπουδών που δεν τους ενδιαφέρει πραγματικά.
Β. Έχουν επιτύχει εισδοχή σε πρόγραμμα σπουδών που δεν ξέρουν τι ακριβώς είναι (συνεπώς ούτε και αν τους ενδιαφέρει/ταιριάζει) και ποιες επαγγελματικές προοπτικές αφήνει.
Και στις δύο πιο πάνω περιπτώσεις οι λόγοι λανθασμένων επιλογών προγραμμάτων μπορεί να είναι πολλοί όπως:
• Οικονομικοί. Ο μαθητής επιλέγει σπουδές που προσφέρονται στην πόλη που διαμένει για εξοικονόμηση χρημάτων.
• Χαμηλές βάσεις πρόσβασης. Ο μαθητής επιλέγει κλάδους σπουδών που μπορεί να εισαχθεί με βάση τις περιορισμένες δυνατότητες του.
• Φιλίες, συγγένειες. Ο μαθητής επιλέγει να σπουδάσει με τον φίλο/η του ή να συγκατοικήσει με τον αδελφό/ή που ήδη σπουδάζει σε συγκεκριμένο πανεπιστήμιο.
• Καλή φοιτητική ζωή και «ελευθερία». Ο μαθητής επιλέγει π.χ. να σπουδάσει στην Αθήνα αντί στην Αλεξανδρούπολη γιατί η ζωή είναι πιο ωραία ή ένας κάτοικος Λεμεσού επιλέγει να σπουδάσει στη Λευκωσία γιατί θα είναι μακριά από τους γονείς και άρα θα έχει την «ελευθερία» του.
Στις πλείστες των πιο πάνω περιπτώσεων, η επιλογή προγράμματος σπουδών με βάση τα πιο πάνω κριτήρια είναι λανθασμένη και οδηγεί σε λάθος δρόμους και περιπέτειες. Πολλές είναι οι περιπτώσεις φοιτητών που επικοινωνούν μαζί μας που είτε εγκαταλείπουν τις σπουδές τους διότι ανακαλύπτουν ότι το αντικείμενο σπουδών τους δεν τους ενδιαφέρει είτε τελειώνουν τις σπουδές με χίλια ζόρια και δε θέλουν να ασχοληθούν με το επάγγελμα που είναι συνυφασμένο με τη σπουδή τους ή με ένα ευρύτερο φάσμα συγγενικών επαγγελμάτων. Εδώ ακριβώς υπεισέρχεται και η μεγαλύτερη πλέον ανάγκη για σωστό Επαγγελματικό Προσανατολισμό σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.
Ένας εκπαιδευτικός σύμβουλος μπορεί να συμβάλει στην εξεύρεση του επαγγελματικού τύπου του κάθε μαθητή, μέσα από διάφορα ψυχομετρικά και άλλα εργαλεία που διαθέτει, αφού προσμετρήσει τα επαγγελματικά ενδιαφέροντα του μαθητή αλλά και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του με αντικειμενικότητα. Επίσης, ο σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού μπορεί να πληροφορήσει τον μαθητή σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό για τα χαρακτηριστικά των διαφόρων επαγγελμάτων που αντιστοιχούν στον κλάδο σπουδών που τον ενδιαφέρουν αλλά και για τις προοπτικές εργοδότησης. Όταν ο νέος γνωρίσει τα επαγγέλματα που τον ενδιαφέρουν αλλά και ο σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού κατανοήσει τα «θέλω» και τα «μπορώ» του μαθητή, τότε με μια σωστή συμβουλευτική καθοδήγηση μπορούν να καταλήξουν συλλογικά στην επιλογή του κατάλληλου κλάδου σπουδών.
Εν κατακλείδι, η εναλλακτική επιλογή σπουδών σε περίπτωση «αποτυχίας» πρέπει να γίνεται με βάση τους προαναφερθέντες παράγοντες αλλά και ώριμη σκέψη, χωρίς επιπολαιότητες. Το μεγάλο εύρος επιλογών που έχουν σήμερα οι νέοι, ενισχύει την ανάγκη για εξατομικευμένο επαγγελματικό προσανατολισμό. Ο προσανατολισμός αυτός, πρέπει να μένει ανεπηρέαστος από αποφάσεις οι οποίες λαμβάνονται αποκλειστικά και μόνο ακολουθώντας τις τάσεις της αγοράς, αγνοώντας τον ίδιο τον μαθητή που πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της διεργασίας. Είναι ευκαιρία για όσους μαθητές μπορούν και στο μέτρο του δυνατού να πάρουν έστω και την ύστατη σωστές αποφάσεις γιατί η επιλογή προγράμματος σπουδών είναι σε μεγάλο βαθμό καθοριστική για το επαγγελματικό τους μέλλον.
*Ο Δρ. Άδωνης Αμερικάνος είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου Εκπαιδευτικών Συμβούλων (ΚΣΕΣ).
