Kathimerini.gr
Περισσότερα από 55 δισ. ευρώ (ή 60 δισ. δολάρια) από τα χρήματα που έχουν στο ταμείο τους, θα χρειαστεί να δαπανήσουν οι αεροπορικές εταιρείες, παγκοσμίως, μέχρι και τον Ιούνιο, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Διεθνούς Ένωσης Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ). Οι ίδιες ζοφερές προβλέψεις αναφέρουν ότι από περισσότερους από 700 αερομεταφορείς, ανά τον κόσμο, μόλις μερικές δεκάδες θα καταφέρουν να επιβιώσουν τους επόμενους μήνες. Τα δεδομένα αυτά καθιστούν μονόδρομο την οικονομική στήριξη των αεροπορικών εταιρειών από τις κυβερνήσεις, ιδίως εάν ληφθεί υπόψη ότι 25 εκατ. θέσεις εργασίας, σε όλο τον κόσμο, συνδέονται με τις αερομεταφορές.
Ως εκ τούτου, η επιβίωση του γαλλo-ολλανδικού ομίλου Air France - KLM εξαρτάται αποκλειστικά από την κρατική χείρα βοηθείας, με το γαλλικό Δημόσιο, ως βασικός μέτοχος της Air France, να σχεδιάζει τη χορήγηση κρατικών εγγυήσεων για δάνεια της τάξεως των 6 δισ. ευρώ στην αεροπορική. Ανάλογα εκτιμούν οι αναλυτές ότι θα πράξει το ολλανδικό κράτος και για την KLM, όπου η συμμετοχή του ανέρχεται στο 14%.
Η Lufthansa που έχει αναστείλει το 95% του πτητικού έργου της βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με τη γερμανική κυβέρνηση για τη χορήγηση «ένεσης» ρευστότητας αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Η Lufthansa, που ελέγχει τους μεγαλύτερους αερομεταφορείς της Ελβετίας (Swiss International), της Αυστρίας (Austrian Airlines) και του Βελγίου (Brussels Airlines) διαθέτει ρευστότητα άνω των 4 δισ. ευρώ, αλλά λόγω της πανδημίας αιμορραγεί οικονομικά, καθώς τους επόμενους μήνες εκτιμάται ότι θα έχει απώλειες περίπου 1 εκατ. ευρώ ανά ώρα.
Η Norwegian, μαζί με τις αεροπορικές εταιρείες SAS και Widerøe της Νορβηγίας, έχουν λάβει υπό τη μορφή εγγυήσεων δανείων, που συνοδεύονται με αυστηρούς όρους επάρκειας ιδίων κεφαλαίων, από την κυβέρνηση της χώρας περίπου 500 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, το ποσό αυτό δεν είναι βέβαιο ότι επαρκεί για τη διάσωση της Norwegian, ενώ όλα θα εξαρτηθούν από τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης.
H Alitalia, ο εθνικός αερομεταφορέας της γειτονικής χώρας που εμφάνιζε πριν ξεσπάσει η κρίση της πανδημίας σοβαρά χρηματοοικονομικά προβλήματα –υπολογίζεται ότι έχανε περίπου 700.000 ευρώ κάθε μέρα– βρίσκεται στο κατώφλι της κρατικοποίησης. Θα λάβει, σε πρώτη φάση, «ένεση» τόνωσης ύψους 600 εκατ. ευρώ από την ιταλική κυβέρνηση, έχοντας χρηματοδοτηθεί, τέλη του περασμένου Δεκεμβρίου, με το ποσό των 400 εκατ. ευρώ από το ιταλικό Δημόσιο.
H Turkish Airlines, οι αερογραμμές της Τουρκίας, αναμένεται να λάβει στήριξη από την τουρκική κυβέρνηση, σε πρώτη φάση, μέσω της χρηματοδότησης με περίπου 14 δισ. ευρώ των επιχειρήσεων της χώρας.
Στην Αμερική, μεγάλος αριθμός αεροπορικών εταιρειών όπως οι American Airlines, Delta Air Lines, United Airlines Holdings, JetBlue Airways Corp. και Southwest Airlines Co. έχουν υποβάλει αίτηση στήριξης στην αμερικανική κυβέρνηση μέσω του πακέτου στήριξης ύψους 2 τρισ. ευρώ που ενέκρινε το Κογκρέσο αρχές του μήνα. Ενδεικτικό του αδιεξόδου στο οποίο βρίσκονται και οι αερομεταφορείς των ΗΠΑ είναι ότι η Delta έχει λειτουργικές δαπάνες περίπου 55 εκατ. ευρώ ανά ημέρα, ενώ μόνο για μία ημέρα του περασμένου Μαρτίου οι απώλειες σε έσοδα για τη United διαμορφώθηκαν σε 92 εκατ. ευρώ.
Κύμα συγχωνεύσεων στην Ευρώπη «βλέπουν» οι αναλυτές
«Το τέλος της κρίσης δεν θα σημάνει για τη Lufthansa, όπως και για την αεροπορική βιομηχανία, την επιστροφή στην κανονικότητα. Θα πρέπει να επανασχεδιάσουμε ολόκληρο τον όμιλο», ανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος της γερμανικής αεροπορικής Κάρστεν Σπορ (Carsten Spohr) κατά την πρόσφατη ενημέρωση των αναλυτών για τα αποτελέσματα της αεροπορικής. Δίχως αμφισβήτηση, όπως έχει δηλώσει και ο 58χρονος CEO της American Airlines Νταγκ Πάρκερ (Doug Parker), που βρίσκεται στον χώρο των αερομεταφορών από το 1986, η πανδημική κρίση είναι η χειρότερη που έχει βιώσει, με την ΙΑΤΑ να τοποθετεί την κάμψη των εσόδων ανά επιβατοχιλιόμετρο (έσοδα ανά επιβάτη προς τη συνολική διανυόμενη απόσταση) σε ποσοστό 70%, σε σχέση με ένα χρόνο πριν.
Εκτός από την American Airlines και τη Lufthansa, που ανήκουν στις μεγαλύτερες παγκοσμίως αεροπορικές εταιρείες, η κρίση δεν θα μπορούσε να αφήσει αλώβητη τη χαμηλού κόστους Ryanair, με τον διευθύνοντα σύμβουλο της ιρλανδικής αεροπορικής Μάικλ Ολίρι να υποτιμά αρχικά τις πραγματικές διαστάσεις του κορωνοϊού. Η εταιρεία έχει υποχρεώσει σε… αναγκαστική προσγείωση το 90% των αεροσκαφών της, ενώ παρέτεινε πρόσφατα για τις 16 Απριλίου –κατά μία εβδομάδα αργότερα σε σχέση με το αρχικό χρονοδιάγραμμα– την επαναλειτουργία των δρομολογίων της.
Για μία ακόμη χαμηλών ναύλων αεροπορική, την Easy Jet του Στέλιου Χατζηιωάννου, η πανδημική κρίση έχει οδηγήσει σε μία απόφαση που φανερώνει, ίσως, πώς διαμορφώνονται οι προοπτικές των αερομεταφορών ακόμη και όταν ο ιός αποτελέσει παρελθόν. Στην ακύρωση δηλαδή της παραγγελίας 107 αεροσκαφών Airbus που είναι της τάξεως των 5,13 δισ. ευρώ. Ειδάλλως, όπως έχει αναφέρει ο ίδιος προς τους μετόχους της εταιρείας, η Easy Jet θα μείνει χωρίς ρευστότητα το αργότερο μέχρι τον προσεχή Αύγουστο.
Σε όλη την Ευρώπη, σύμφωνα με έκθεση της τράπεζας HSBC, ο κλάδος των αερομεταφορών αναμένεται να οδηγηθεί σε ένα κύμα συγχωνεύσεων, με τις αεροπορικές που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση να εκτιμάται ότι θα εξαγοραστούν από όσους παίκτες διατηρήσουν έστω ένα τμήμα της ευρωστίας που διέθεταν τις καλές εποχές. H έκθεση της HSBC, που περιλαμβάνει την Aegean Airlines, εκτιμά ότι, εξαιρουμένης της Norwegian, οι ευρωπαϊκοί αερομεταφορείς Air France - KLM, EasyJet, Finnair, IAG, Lufthansa, Norwegian, Ryanair, SAS και Wizz Air θα καταφέρουν να επιβιώσουν.
Αυτό όμως δεν σημαίνει, όπως σημειώνουν οι αναλυτές, ότι οι αεροπορικές εταιρείες της Ευρώπης, που καταφέρνουν να διαχειρίζονται καλύτερα το κεφάλαιο κίνησης (π.χ. με τη χορήγηση κουπονιών αντί καταβολής αποζημίωσης στους επιβάτες), δεν θα βρεθούν αντιμέτωπες με εξαιρετικές απώλειες.
Τη συνδρομή του κράτους ζητούν και οι ελληνικές εταιρείες
Στην Ελλάδα, η δίχως προηγούμενο κρίση των αερομεταφορών αντανακλάται στην ελαχιστοποίηση της κίνησης και των αφίξεων - αναχωρήσεων στα αεροδρόμια. Ενδεικτικά, στις 28 Μαρτίου ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών εμφάνισε μειωμένη κατά 98% κίνηση, συγκριτικά με την ίδια ημέρα του 2019, ενώ αντίστοιχα μεγέθη, τα οποία παραπέμπουν σε βιβλική καταστροφή, παρουσιάζουν τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια που διαχειρίζεται η Fraport Greece.
Τα αεροδρόμια
Όπως εξηγούν παράγοντες της αγοράς, η πανδημική κρίση άλλαξε αιφνιδίως τα δεδομένα όχι μόνο για τους αερομεταφορείς, αλλά και για δύο ακόμη τομείς που δημιουργούν δεκάδες χιλιάδες άμεσες θέσεις εργασίας. Την επίγεια εξυπηρέτηση (handling), όπου το αντικείμενο για παροχή υπηρεσιών επιβατών, αεροσκαφών και εμπορευμάτων είναι ανύπαρκτο με αποτέλεσμα για τις εταιρείες handling (Goldair, SwissAir, Swissport) να είναι μονόδρομος η αναστολή των συμβάσεων των εργαζομένων, δεδομένου ότι το μισθολογικό κόστος αντιστοιχεί σε περίπου 70% των συνολικών δαπανών. Ο δεύτερος τομέας αφορά τις εταιρείες διαχείρισης αεροδρομίων, δηλαδή τη «Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών» (ΔΑΑ) και τη Fraport Greece, όπου οι παραδοχές για την πορεία της επιβατικής κίνησης που περιλαμβάνουν οι συμβάσεις παραχώρησης είναι πλέον ανεπίκαιρες. Στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος», σε συνδυασμό με τη μετατροπή της Αθήνας σε προορισμό πόλης (city break), οι προβλέψεις έκαναν λόγο για ετήσια αύξηση της επιβατικής κίνησης της τάξης του 5%. Στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης, ο αριθμός των επιβατών προβλέπεται ότι θα αυξηθεί σε 13,8 εκατ. το 2055, με ενιαίο ρυθμό ετήσιας αύξησης της τάξεως του 2,87%, σύμφωνα με τη σύμβαση παραχώρησης του έργου. Με βεβαιότητα, αφότου ξεπεραστεί η κρίση του κορωνοϊού, η Ελλάδα αναμένεται να επανακτήσει τη δυναμική της ως τουριστικός προορισμός. Ωστόσο, όπως εξηγούν αναλυτές, «ουδείς είναι σε θέση να προβλέψει πότε και πόσο γρήγορα θα τεθεί σε έλεγχο η πανδημία, όπως και εάν θα είναι δυνατόν να ανακτηθούν οι απώλειες», με αποτέλεσμα η απάντηση στο ερώτημα «πώς θα είναι η επόμενη ημέρα» να είναι αδύνατη.
Η επόμενη μέρα για τις ελληνικές αεροπορικές εταιρείες θα κριθεί από την αποτελεσματικότητα του σχεδίου διαχείρισης κόστους που εφαρμόζουν και βέβαια τη διαθέσιμη ρευστότητά τους, με την ΙΑΤΑ να υπολογίζει ότι στην Ευρώπη, κατά μέσον όρο, τα ταμειακά διαθέσιμα και ισοδύναμα των αερομεταφορέων αντέχουν για δύο μήνες. Ενδεικτικά, το μηνιαίο κόστος για την Aegean, που πρέπει να διατηρεί το μεγαλύτερο τμήμα του στόλου της στο έδαφος, ανέρχεται σε 32 έως 34 εκατ. ευρώ.
Κίνδυνος χρεοκοπίας
Ωστόσο, οι αναταράξεις λόγω COVID-19 απειλούν με χρεοκοπία μικρές αεροπορικές εταιρείες, ορισμένες από τις οποίες αντιμετώπιζαν ήδη προβλήματα ρευστότητας. Σύμφωνα με επιστολή προς το υπουργείο Οικονομικών, που συνυπογράφουν οι εταιρείες Air Mediterranean, Blue Bird, Ellinair, GainJet, Lumiwings και Orange2Fly, χωρίς την άμεση παροχή κρατικής βοήθειας υπάρχει ο κίνδυνος πλήρους κατάρρευσης. «Η ρευστότητα έχει πλέον εξαντληθεί. Η επιβατική κίνηση έχει μηδενιστεί, τα έσοδα έχουν εξανεμιστεί, ενώ τα έξοδα ενοικίασης αεροσκαφών, τα ασφάλιστρα, οι δαπάνες συντήρησης αεροσκαφών, η μισθοδοσία και τα τέλη στάθμευσης παραμένουν, με αποτέλεσμα εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, να αναμένονται τις επόμενες ημέρες μαζικές καταρρεύσεις αεροπορικών εταιρειών», αναφέρουν οι έξι αεροπορικές εταιρείες στην επιστολή που δημοσιοποίησαν τέλη Μαρτίου.
Έπεσε έξω...
«Οι κρατήσεις θα ομαλοποιηθούν σε μερικές εβδομάδες και ο κόσμος θα βαρεθεί από τη συνεχή κάλυψη (σ.σ.: των μέσων ενημέρωσης) για τον κορωνοϊό», είχε πει αρχές Μαρτίου, σε σύσκεψη στελεχών αεροπορικών εταιρειών, ο επικεφαλής της Ryanair Μάικλ Ο’ Λίρι. Σήμερα η αεροπορική υλοποιεί μόλις 20 από τις 2.500 ημερήσιες πτήσεις της.
Περικοπή κόστους
Σύμφωνα με την ΙΑΤΑ, ένα στα δύο αεροσκάφη είναι καθηλωμένο, κάτι που επιτρέπει στις αεροπορικές να εξοικονομήσουν ρευστότητα μέσω της περικοπής του μεταβλητού - λειτουργικού κόστους. Η πτώση των τιμών του πετρελαίου ευνοεί τη μείωση των μεταβλητών δαπανών, οι οποίες, όμως, αντιστοιχούν μόλις στο 51% του συνολικού κόστους των αερομεταφορέων.
Οι αποζημιώσεις
Παγκοσμίως οι αεροπορικές θα πρέπει έως και τον Ιούνιο να καταβάλουν το ποσό των 23 δισ. ευρώ σε αποζημιώσεις για εισιτήρια που εκδόθηκαν, αλλά ακυρώθηκαν λόγω της πανδημίας. Πρόκειται για αναπόφευκτη δαπάνη –ιδίως για κατηγορίες ναύλων που πρέπει να αποζημιωθούν άμεσα– που θα επηρεάσει ακόμη
