Του Απόστολου Τομαρά
Τα τρίτα γενέθλια βρίσκουν το ΓεΣΥ να έχει εμπεδωθεί στη συνείδηση των πολιτών οι οποίοι όπως δείχνει η πραγματικότητα και τα στοιχεία το αγκάλιασαν. Παρά τις όποιες αδυναμίες και ελλείψεις το ΓεΣΥ, μέσα στα τρία πρώτα χρόνια, άλλαξε τα δεδομένα στον τομέα της δημόσιας υγείας διαψεύδοντας όσους υποστήριζαν πως η εφαρμογή ενός Γενικού Σχεδίου για το σύνολο των πολιτών, ήταν ανέφικτος στόχος.
Επιτυχία που δικαίως χαρακτήρισε το ΓεΣΥ ως τη μεγαλύτερη κοινωνική μεταρρύθμιση από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τα τρία πρώτα χρόνια θεωρούνται επιτυχημένα και αυτό φαίνεται τόσο από τα ποσοστά αποδοχής όσο και από τον όγκο υπηρεσιών που πρόσφερε στους πολίτες. Στα συν καταγράφεται και η συνεισφορά του ΓεΣΥ στην αντιμετώπιση της πανδημίας.
Αποδοχή
Η έλευση του ΓεΣΥ σημαδεύτηκε από ένα έντονο διάλογο όχι τόσο για την αναγκαιότητα ενός Γενικού Σχεδίου αλλά για την βιωσιμότητά του. Η σχεδόν , όμως, καθολική αποδοχή του από τον κόσμο λειτούργησε ως ασπίδα σε όσους συνέχιζαν να το πολεμούν. Αποδοχή που αποκαλύπτεται και από τις έρευνες που πραγματοποιήθηκαν και δείχνουν πως ένα 80% των πολιτών θεωρούν πως το ΓεΣΥ βελτίωσε σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής. Η ισότιμη και δίκαιη πρόσβαση των πολιτών σε υπηρεσίες υγείας θεωρείται ως η μεγαλύτερη κατάκτηση του ΓεΣΥ. Από τιςβασικές καινοτομίες του ΓεΣΥ και το δικαίωμα επιλογής φαρμάκου καθώς και η δωρεάν κάλυψη της μιας επιλογής φαρμάκου.
Σε αριθμούς
Μέσα στα τρία χρόνιας λειτουργίας του ΓεΣΥ, οι αριθμοί δείχνουν τη μαζική αποδοχή του. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας, από την 1η Ιουνίου 2019 έως την 1η Ιουνίου 2022:
-917,000 δικαιούχοι έχουν εγγραφεί στο ΓεΣΥ και σε κατάλογο Προσωπικού Ιατρού.
-777,000 δικαιούχοι έχουν επισκεφθεί τους Προσωπικούς τους Ιατρούς.
-756,000 δικαιούχοι έχουν επισκεφθεί τους Ειδικούς Ιατρούς.
-769,000 δικαιούχοι έχουν προμηθευτεί φάρμακα μέσω εκτέλεσης συνταγής από συμβεβλημένα με το ΓεΣΥ φαρμακεία.
-686,000 δικαιούχοι έχουν υποβληθεί σε εργαστηριακές εξετάσεις.
-153,000 δικαιούχοι έχουν επισκεφθεί ΤΑΕΠ.
-159,000 δικαιούχοι έχουν λάβει υπηρεσίες ενδονοσοκομειακής φροντίδας.
Τα κενά
Ωστόσο στα τρία πρώτο χρόνια εντοπίσθηκαν και σοβαρά κενά τόσο στο λειτουργικό κομμάτι όσο και στα οικονομικά. Μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις, κατά τον ΟΑΥ, αποτελεί αναμφίβολα και η πάταξη των καταχρήσεων φαινόμενο το οποίο όχι μόνο αφορά την οικονομική πτυχή αλλά και την πρόσβαση των ασθενών οι οποίοι έχουν πραγματική ανάγκη σε υπηρεσίες υγείας. Για αυτό το λόγο ο Οργανισμός προχώρησε στη λήψη σειράς μέτρων, καταρτίζοντας ένα στρατηγικό σχέδιο δράσης με τέσσερις πυλώνες για την αποτελεσματική αντιμετώπισή των καταχρήσεων:
-Έλεγχος συμπεριφοράς των συμβεβλημένων με τον Οργανισμό παρόχων.
-Ανάλυση δεδομένων και ενίσχυση ελέγχων.
-Δημιουργία κουλτούρας για ορθολογιστική χρήση του Συστήματος από τους δικαιούχους και προτροπή των δικαιούχων για αναφορά καταχρηστικών δραστηριοτήτων.
-Οργάνωση, στελέχωση, ανάπτυξη και βελτίωση των διαδικασιών.
Τα οικονομικά
Από τα σημαντικά ζητήματα που συνόδευσαν την εφαρμογή του ΓεΣΥ είναι τα οικονομικά για τα οποία ακόμα και από την κυβέρνηση εκφράζονται έντονες ανησυχίες. Με βάση επίσημα στοιχεία τα έσοδα του ΓεΣΥ από το 2019 διαμορφώθηκαν ως εξής:
–Το 2019 ανήλθαν στα 440 εκατ. ευρώ.
-Το 2020 αυξήθηκαν στο 1,05 δισ. ευρώ.
-Το 2021 στο 1,28 δισ. ευρώ.
-Το 2022 τα έσοδα αναμένεται να ανέλθουν 1,37 δισ. το 2023 στο 1,42 δισ. και το 2024 στο 1,48 δισ. ευρώ.
Οι ανησυχίες που εκφράζονται για το ΓεΣΥ εστιάζονται στο κομμάτι των δαπανών, οι οποίες παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις. Το 2019 οι δαπάνες ανήλθαν στα 390 εκατ., στα 970 εκατ. το 2020, στο 1,28 δισ. το 2021, και το 2022 εκτιμάται πως θαανέλθουν στο 1,42 δισ. ευρώ. Ο λόγος της σημαντικής αύξησης των δαπανών κατά τα προηγούμενα έτη, κατά τον ΟΑΥ, ήταν η ένταξη νέων υπηρεσιών. Με βάση το πλάνο τριετίας (2022-2024)του ΟΑΥ, αναμένεται πως ο προϋπολογισμός του ΓεΣΥ για το 2023 θα ανέλθει στα 1,46 δισ. ευρώ και στο 1,47 δισ. ευρώ το 2024, πάνω δηλαδή από το 1,1 δισ. ευρώ το χρόνο που έδειχναν οι μελέτες.
Εισφορές
Τα οικονομικά του ΓεΣΥ εκ των πραγμάτων βάζουν στο τραπέζι το ενδεχόμενο αύξησης των ποσοστών εισφορών. Εδώ οι διαβεβαιώσεις που δίνονται δεν μπορούν να θεωρηθούν πως καθησυχάζουν τις όποιες ανησυχίες εκφράζονται. Στελέχη του ΟΑΥ στο ερώτημα αν το ΓεΣΥ μπορεί να λειτουργεί με το υφιστάμενο ποσοστό εισφορών και για πόσο διάστημα,περιορίζονται να απαντήσουν πως το σημερινό πακέτο εισφορών είναι ικανοποιητικό να χρηματοδοτήσει το ΓεΣΥ τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα. Ωστόσο στο κατά πόσο θα γίνει αναπροσαρμογήτων ποσοστών αυτό θα εξαρτηθεί από τα ευρήματα αναλογιστικής μελέτης που πραγματοποιεί ο Διεθνής ΟργανισμόςΕργασίας (ILO).
