Του Παύλου Νεοφύτου
Η συζήτηση για τις παθογένειες στο αστυνομικό σώμα, ένα θέμα που απασχόλησε έντονα την προηγούμενη εβδομάδα τον δημόσιο διάλογο, εξαιτίας των δύο δολοφονικών χτυπημάτων σε μικρό μεταξύ τους χρονικό διάστημα, αναζωπυρώθηκε για τα καλά και την Τετάρτη, με συγκεντρωμένους στην Επιτροπή Θεσμών της Βουλής όλους τους αρμοδίους, προεξαρχόντων της υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, Άννας Κουκκίδη-Προκοπίου και του αρχηγού Αστυνομίας, Στέλιου Παπαθεοδώρου. Αν και το θέμα της συζήτησης -για δεύτερη φορά- ήταν η έκθεση της Επιτροπής GRECO για την Αστυνομία, στάθηκε αδύνατο να μην παρεισφρήσει σε αρκετές στιγμές η σύνδεση των συμπερασμάτων με τα πρόσφατα γεγονότα. «Ένα από τα ευρήματα της έκθεσης έχει να κάνει και με τη χαμηλή αποτελεσματικότητα των σωμάτων ασφαλείας. Αυτό δεν μπορεί να είναι ασύνδετο με όσα συμβαίνουν τις τελευταίες μέρες και εβδομάδες», παρατήρησε ο πρόεδρος της Επιτροπής Θεσμών της Βουλής και βουλευτής του ΔΗΣΥ, Δημήτρης Δημήτρίου, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και οι παρεμβάσεις άλλων μελών της Επιτροπής, όπως των Νίκου Γεωργίου (ΔΗΣΥ), Ειρήνης Χαραλαμπίδου (ΑΚΕΛ) και Γιώργου Πασιουρτίδη (ΑΚΕΛ).
Εντολή αρχηγού για σύσταση Επιτροπής
Η παραδοχή ύπαρξης θεμάτων στο αστυνομικό σώμα, τόσο από πλευράς Υπουργείου Δικαιοσύνης όσο και απο πλευράς ηγεσίας της Αστυνομίας, διαφάνηκε μέσα από τη διαβεβαίωση, τόσο της κας Προκοπίου όσο και του κ. Παπαθεοδώρου, ότι θα υπάρξει υλοποίηση των συστάσεων της GRECO. Μάλιστα, όπως σημείωσε ο αρχηγός της Αστυνομίας, για αυτόν τον σκοπό έχει ο ίδιος προχωρήσει στον διορισμό μίας Επιτροπής, με αποστολή την παρακολούθηση της υλοποίησης των συστάσεων, αλλά και για να φέρει ενώπιον των βουλευτών σχετικά νομοσχέδια. Παράλληλα τόνισε ότι κατάλληλος χρόνος υλοποίησης των συστάσεων είναι οι 18 μήνες από την έκδοση της έκθεσης, τον περασμένο Οκτώβριο. Η πολιτική βούληση για την υλοποίηση των συστάσεων είναι δεδομένη, διαβεβαίωσε από την πλευρά της η κα Προκοπίου. Συγχρόνως ενημέρωσε ότι το Υπουργικό Συμβούλιο με την απόφασή του στις 4 Οκτωβρίου 2023, εξουσιοδότησε την ίδια, όπως σε συνεργασία με τον αρχηγό Αστυνομίας, παρακολουθεί την υλοποίηση και ενημερώνει το Υπουργικό Συμβούλιο για την πρόοδο αυτής της υλοποίησης.
Οι προβληματισμοί και οι μελέτες πριν δύο χρόνια
Μπορεί η Κοινοβουλευτική Επιτροπή να χαιρέτισε τις δεσμεύσεις της υπουργού και του αρχηγού Αστυνομίας για υλοποίηση των συστάσεων, όμως παρέμεινε μετείωρος ο προβληματισμός για το αν αυτό από μόνο του αρκεί για να επιτευχθεί το κοινό ζητούμενο, που είναι ο εκσυγχρονισμός, η αναβάθμιση και η αναδιοργάνωση της Αστυνομίας. «Η υλοποίηση αυτών των συστάσεων δεν μπορεί να γίνει χωρίς μια ολιστική αναδιοργάνωση της αστυνομικής δύναμης», τόνισε στις δηλώσεις του ο πρόεδρος της Επιτροπής, Δημήτρης Δημητρίυ, ενώ σε παρέμβασή της στη συζήτηση, η βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, υπενθύμισε ότι εδώ και δύο χρόνια έχουν γίνει διάφορες μελέτες και εισηγήσεις από ιδιωτικές εταιρείες για εκσυγχρονισμό της Αστυνομίας, όμως αυτές οι μελέτες, για τις οποίες, όπως τόνισε, οι εταιρείες έχουν πληρωθεί αδρά από την Κυπριακή Δημοκρατία, έχουν μείνει στα συρτάρια. «Μιλήσατε για το διορισμό επιτροπής και εφαρμογής των συστάσεων, ωστόσο, με ανησυχεί το γεγονός ότι θα προβούμε σε προσωρινά μέτρα για να μπαλώσουμε μόνο την εικόνα. Πραγματικά φτάσαμε σε ένα σημείο όπου πρέπει να λέμε τις αλήθειες. Η ανάγκη πλήρους εκσυγχρονισμού, εξ όσων γνωρίζω, έχει αναγνωριστεί και εδώ και δύο χρόνια έχουν γίνει διάφορες μελέτες και εισηγήσεις από ιδιωτικές εταιρείες για εκσυγχρονισμό της Αστυνομίας, οι οποίες εταιρειες έχουν πληρωθεί και αδρά από την Κυπριακή Δημοκρατία», ανάφερε η κα Σούπερμαν.
Απάντηση για το συγκεκριμένο θέμα έδωσε η υπουργός δικαιοσύνης, όταν σε δηλώσεις της διαβεβαίωσε πως αυτές οι μελέτες δεν έχουν μείνει στα συρτάρια. «Από τις μελέτες κάποια πράγματα μπορούν να προσαρμοστούν στα κυπριακά δεδομένα, καθώς ήταν ξένοι οι εμπειρογνώμονες της έρευνας και πολλές από τις εισηγήσεις έχουν επιλεγεί από την ηγεσία της Αστυνομίας ως εφαρμόσιμες για τον εκσυγχρονισμό, την αναβάθμιση και αναδιοργάνωση του σώματος», ανέφερε. Όπως είπε, τα νέα ζητήματα που προκύπτουν αντικατοπτρίζονται και στον προϋπολογισμό του Υπουργείου και της Αστυνομίας και είναι όλα στο πλάνο. Ένα από τα θέματα αυτά είναι και η ενίσχυση της ανεξαρτητοποίησης και της ενδυνάμωσης της Διεύθυνσης Πληροφοριών της Αστυνομίας, άλλα είναι η ψηφιοποίηση, η αναβάθμιση του τηλεφωνικού κέντρου και μια μεγαλύτερη έμφαση στα θέματα αστυνόμευσης, όπως και το ζήτημα των καθηκόντων μη αστυνομικής φύσης.
Τόσο η υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, Άννα Κουκκίδη-Προκοπίου, όσο και ο αρχηγός Αστυνομίας, Στέλιος Παπαθεοδώρου, διαβεβαίωσαν την Επιτροπή Θεσμών της Βουλής ότι θα υπάρξει υλοποίηση των συστάσεων της GRECO.
Η υπόθεση καταπιεστικής συμπεριφοράς και η υπόθεση βιασμού
Όσον αφορά τα παραδείγματα που αναφέρθηκαν για να σχολιαστούν και να δοθούν απαντήσεις για τις διαδικασίες των πειθαρχικών διώξεων εντός της Αστυνομίας, ενδεικτικές ήταν δύο περιπτώσεις που αναφέρθηκαν από την κα Σούπερμαν και τάραξαν τα νερά της συζήτησης. Συγκεκριμένα έκανε λόγο για ανικανότητα εκδίκασης της πειθαρχικής δίωξης ανώτερου αστυνόμου για καταπιεστική συμπεριφορά εναντίον 10 μελών της Δύναμης. Επίσης είπε πως χάθηκαν τα πρακτικά της σε βάρος του πειθαρχικής διαδικασίας. «Ο εν λόγω αξιωματικός, όπως γνωρίζουμε, πολλές φορές με διάφορα τεχνάσματα κατόρθωσε να βρίσκεται σήμερα με προαφυπηρετική άδεια και έχει καυχηθεί ότι θα αφυπηρετήσει και δεν θα δικαστεί. Είμαι πεπεισμένη κυρία υπουργέ ότι η καθυστέρηση αυτή ξεκίνησε από την Αστυνομία, αφού η υπόθεση κρατήθηκε για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα στο Αρχηγείο πριν οριστεί η επιτροπή. Φυσικά εκ των πραγμάτων, θα μπορούσε και τώρα να εκδικαστεί, που είναι υπό αφυπηρετική άδεια, ωστόσο βλεπουμε ότι δεν μπορούν να επιβληθούν όλες οι ποινές, προφανώς στο παρόν στάδιο, η μόνη ποινή που θα μπορούσε να του επιβληθεί είναι ο υποβιβασμός κατά βαθμό και τάξη, που δεν θα γίνει, γιατί θα έχει αντίκτυπο στα ωφελήματα του. Σίγουρα ο εμπαιγμός προς τους συναδέλφους του, προς το Σώμα που υπηρέτησε τόσα χρόνια αλλά και προς τη Βουλή τελειώνει εδώ, δυστυχώς, με τη δική σας ανοχή», σημείωσε. Από την πλευρά του, ο αρχηγός της Αστυνομίας απάντησε ότι «για την υπόθεση αυτή δεν έγινε καμία καθυστέρηση, είναι σε εξέλιξη, είναι ενώπιον ανεξάρτητης Επιτροπής και η εκδίκασή της θα συνεχιστεί».
Επίσης η κα Σούπερμαν κατήγγειλε τη συγκάλυψη υπόθεσης βιασμού γυναίκας αστυνομικού από αστυνομικό και σεξουαλικής παρενόχλησης από δύο άλλους αξιωματικούς της Αστυνομίας. «Γνωρίζετε ότι, αν ήμουν στη Δύναμη, η υπόθεση αυτή δεν θα έπεφτε και πιθανόν να εκδικαζόταν και από το Κακουργιοδικείο. Θα μου πείτε ότι την έκλεισε η Νομική Υπηρεσία και ότι η Αστυνομία κάνει τη δουλειά της. Στο σημείο αυτό θα ήταν καλό να γνωρίζουμε τι εισηγήθηκε ο ανακριτής της υπόθεσης στον φάκελο, για να μην τα ρίξουμε στη Νομική Υπηρεσία», είπε η κα Σούπερμαν. Η απάντηση ήρθε από την υπουργό Δικαιοσύνης, η οποία σε δηλώσεις της είπε «αν έχει στοιχεία η κα Σούπερμαν, πρέπει να έρθει να τα καταθέσει, για να εξεταστούν. Αν όντως ευσταθούν, πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό ζήτημα, αλλά πρέπει να κατατεθούν συγκεκριμένα στοιχεία από την κα Σούπερμαν, για το θέμα που έχει θέσει».
«Πληρώνουν αστυνομικοί της πρώτης γραμμής την έλλειψη οράματος ανωτέρων»
Από εκεί και πέρα, τη συζήτηση απασχόλησαν διάφορα άλλα ζητήματα εντός του αστυνομικού σώματος, από τα οποία, ορισμένα συνδέονται με την έκθεση της GRECO και άλλα έχουν έρθει στην αντίληψη των βουλευτών. Η βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, έκανε λόγο για κομματικές παρεμβάσεις στους διορισμούς και τις προαγωγές αστυνομικών, κάτι με το οποίο συμφώνησε και ο πρόεδρος της Επιτροπής, Δημήτρης Δημητρίου. Η κα Χαραλαμπίδου ζήτησε από την υπουργό Δικαιοσύνης και τον αρχηγό Αστυνομίας ένα θεσμικό πλαίσιο για το πώς εξετάζονται και γίνονται οι προαγωγές.
«Σε πολλές περιπτώσεις πληρώνουν οι αστυνομικοί της πρώτης γραμμής την έλλειψη οράματος ανωτέρων και τον κακό οργανωτικό μηχανισμό της Δύναμης», ανάφερε ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ανδρέας Πασιουρτίδης. Επίσης σημείωσε ότι «ακούω συχνα το ‘‘δεμένα τα χέρια των αστυνομικών’’, ίσως εκείνο που δεν ξέρει κάποιος αστυνομικός είναι πώς θα εφαρμόσει σωστά τη νομοθεσία. Οι λόγοι είναι είτε η έλλειψη εκπαίδευσης είτε η μη σωστή καθοδήγηση από τον ανώτερο, με αποτέλεσμα είτε να θυμοτοποιούνται αστυνομικοί κατώτερης γραμμής, είτε να ενισχύεται το αίσθημα ανασφάλειας των πολιτών».
Ο πρόεδρος της Επιτροπής, Δημήτρης Δημητρίου, ζήτησε να βγούν οι αστυνομικοί από τα γραφεία και να προσληφθεί γραφειακό προσωπικό. «Δεν είμαι σύμφωνος ότι δουλεία της Αστυνομίας είναι να αστυνομεύει ποδοσφαιρικούς αγώνες», πρόσθεσε. Στη συνδρίαση ήταν κοινή η παραδοχή ότι η Αστυνομία συνεχώς φορτώνονται με καθήκοντα, τα οποία δεν είναι αστυνομικά. «Το λέει η Αστυνομία και το στηρίζω κι εγώ», τόνισε η κα Προκοπίου, αναφέροντας ότι αυτό το θέμα το συζήτησε με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, και θα γίνουν διαδικασίες.
Γυναίκες αστυνομικοί σε παρεμφερή καθήκοντα: Ιδιαιτέρες ή ταξιθέτριες σε κηδείες επισήμων
Λαμβάνοντας την «πάσα» από μία επισήμανση της κας Σούπερμαν, ότι γυναίκες που μπαίνουν στην Αστυνομία τυγχάνουν δυσανάλογου χειρισμού από τους άνδρες συναδέλφους τους και δεν έχουν ίση μεταχείριση όσον αφορά στην τοποθέτηση τους στα διάφορα τμήματα, με αποτέλεσμα οι άνδρες κατέχοντες εξουσία να προτιμούν να τις τοποθετούν σε γραφεία, ως ιδιαιτέρες, ή στα αρχεία, ή ταξιθέτριες σε κηδείες επισήμων, η κα Προκοπίου τόνισε ότι είναι σημαντικό να υπάρχουν περισσότερες γυναίκες στο σώμα και όχι σε παρεμφερή καθήκοντα. Πλάνο υπάρχει και για προσλήψεις, είπε εξάλλου η υπουργός, τονίζοντας ότι λανθασμένα για χρόνια ήταν παγοποιημένες κάποιες θέσεις. Ο αρχηγός της Αστυνομίας ενημέρωσε ότι υπήρχαν 1000 κενές θέσεις αστυνομικών, τώρα 600 δόκιμοι φοιτούν στην Αστυνομική Ακαδημία και τον ερχόμενο Απρίλιο -«ευτυχώς», είπε χαρακτηριστικά- 182 αποφοιτούν.
Οι μισθοί, το έγκλημα και οι δεύτερες δουλειές
Σε σχέση με τους μισθούς των αστυνομικών, ο βουλευτής του ΔΗΚΟ, Παύλος Μυλωνάς, διερωτήθηκε, μήπως, σε περίπτωση που δεν ανταποκρίνονται στη σύγχρονη εποχή, το αποτέλεσμα είναι οι αστυνομικοί να είναι ευάλωτοι στον υπόκοσμο. Από την πλευρά του ο άλλος βουλευτής του ΔΗΚΟ, Ζαχαρίας Κουλίας, ζήτησε από την υπουργό Δικαιοσύνης και τον αρχηγό Αστυνομίας να προσέξουν το θέμα των μισθών, ειδικά των πρωτοδιόριστων αστυνομικών, διότι πολλοί από αυτούς αναγκάζονται να κάνουν δεύτερη δουλειά. Σε παρέμβασή του, ο Πρόεδρος του κλαδικού αστυνομικών της ΙΣΟΤΗΤΑΣ, Νίκος Λοϊζίδης, είπε ότι ο πρωτοδιόριστος αστυνομικός λαμβάνει καθαρό μισθό 1200 ευρώ μηνιαίως.
Τα πορίσματα της GRECO για την Αστυνομία
Σε σχέση με την Αστυνομία, η GRECO ζητά στοχευμένα μέτρα για ενίσχυση της αντικειμενικότητας και διαφάνειας των αποφάσεων όσον αφορά την επιλογή των υψηλόβαθμων αξιωματικών, τις προαγωγές και τις μεταθέσεις. Αυτό ισχύει επίσης και για τον διορισμό και στην απομάκρυνση του Αρχηγού και του Υπαρχηγού της Αστυνομίας, σημειώνει. Επισημαίνει επίσης την ανάγκη για μια ολιστική αναδιάρθρωση του πώς υποβάλλονται και τυγχάνουν επεξεργασίας τα παράπονα κατά της Αστυνομίας καθώς και την διαφάνεια και λογοδοσία όσον αφορά τον χειρισμό τους. Πράγματι, σημειώνεται, το σύστημα δημοσίων παραπόνων πάσχει από την απουσία δομημένου συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων αρχών και της απουσίας πάγων διαδικασιών με την κάθε αρχή να ακολουθεί τη δική της εσωτερική διαδικασία όταν χειρίζεται παράπονα. Σύμφωνα με την έκθεση, το πλαίσιο εποπτείας και λογοδοσίας της Αστυνομίας θα επωφελείτο από τον εξορθολογισμό και τις ξεκάθαρες οδηγίες και πρωτόκολλα λειτουργίας και συντονισμού.
Ακόμη χρειάζονται βελτιώσεις στη επιβολή της διασφάλισης ότι οι υποθέσεις εξετάζονται έγκαιρα και ότι η κακή συμπεριφορά τιμωρείται αποτελεσματικά, αναφέρεται. Η Επιτροπή σημειώνει επίσης την ανάγκη για ενίσχυση των διαδικασιών εξέτασης των προσώπων τόσο κατά τον διορισμό τους όσο σε τακτικές περιόδους, καθώς και την ενίσχυση της εκπροσώπησης των γυναικών σε όλες τις βαθμίδες αλλά και της προαγωγής τους. Τέλος επισημαίνει ότι είναι κρίσιμης σημασίας η νομοθεσία για προστασία μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος να συνδυαστεί με μέτρα υλοποίησης, που να επιτρέπουν αποτελεσματικά σε αστυνομικούς να μιλούν με ασφάλεια.
Η GRECO, στο πλαίσιο της αξιολόγησής της, απευθύνει στην Κύπρο 22 Συστάσεις: 13 Συστάσεις αναφορικά με τις Κεντρικές Κυβερνήσεις (Α’ Ενότητα) και 9 Συστάσεις αναφορικά με την Αστυνομία Κύπρου (Β’ Ενότητα).
