Το Ισραήλ επιμένει στο «όχι» σε λύση δύο κρατών, παρά την πίεση των ΗΠΑ να αλλάξει στάση, απομακρύνοντας έτσι, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, την όποια προοπτική διαρκούς και μόνιμης ειρήνης στη Μέση Ανατολή.
Το ζήτημα της επόμενης ημέρας μοιάζει αποπροσανατολιστικό, τη στιγμή που οι Παλαιστίνιοι βομβαρδίζονται, σκοτώνονται και βυθίζονται περισσότερο σε ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα.
Ωστόσο έρχεται αναπόφευκτα στο προσκήνιο, καθώς όλες οι πλευρές γνωρίζουν ότι και αυτός ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή θα τελειώσει, όπως συνέβη με τους προηγούμενους της σύγκρουσης που διαρκεί έναν αιώνα τώρα.
Τα λάθη του παρελθόντος
Με δεδομένη την κλίμακα των απωλειών και των καταστροφών, κανείς δεν μπορεί να προσποιηθεί ότι υπάρχει κάποιο είδος κανονικότητας που μπορεί να αποκατασταθεί.
Ισραηλινοί, Παλαιστίνιοι και ξένες δυνάμεις παραδέχονται ότι δεν πρέπει να επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.
Προσώρας, η ισραηλινή κυβέρνηση οδεύει προς διπλωματική διαμάχη με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον σημαντικότερο σύμμαχό της, σχετικά με το καθεστώς που θα διαμορφωθεί μετά την κατάπαυση του πυρός.
Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν καταγγέλλει την κυβέρνηση Νετανιάχου για τους «αδιάκριτους βομβαρδισμούς» στη Γάζα. Ταυτόχρονα, καλεί το Ισραήλ να αποδεχτεί ότι ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός είναι η αναζωογόνηση των συνομιλιών για τη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους.
Το παλαιστινιακό κράτος αποτέλεσε τον στόχο της ειρηνευτικής διαδικασίας του Οσλο, η οποία απέτυχε έπειτα από χρόνια διαπραγματεύσεων.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, δεν έχει αναφερθεί λεπτομερώς στο πώς θα κυβερνηθεί η Γάζα, αν και όταν κηρύξει τη νίκη επί της Χαμάς. Αλλά έχει απορρίψει το σχέδιο του Τζο Μπάιντεν.
Νετανιάχου: «Ούτε Χαμαστάν ούτε Φαταχστάν»
Σταθερά στη μακρά πολιτική καριέρα του, ο Νετανιάχου ήταν αντίθετος στη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους που επιχείρησαν και απέτυχαν να δημιουργήσουν οι διαπραγματευτές του Οσλο.
Η ολοκληρωτική νίκη και η άνευ όρων παράδοση οποιουδήποτε μείνει ζωντανός στη Χαμάς παραμένουν κεντρικοί στόχοι του Ισραήλ. Η εξόντωση της Χαμάς, εκτιμά ο Νετανιάχου, αποτελεί τον μοναδικό τρόπο να διασωθούν οι όμηροι και να αποκατασταθεί η ασφάλεια στο Ισραήλ.
Λίγες ώρες προτού ο Μπάιντεν καταγγείλει ότι η ισραηλινή κυβέρνηση βομβάρδισε αδιακρίτως τη Γάζα, ο Νετανιάχου σε ομιλία του αποσαφήνιζε τις προθέσεις του.
«Δεν θα επιτρέψω στο Ισραήλ να επαναλάβει το λάθος του Οσλο», ανέφερε και πρόσθεσε: «Μετά τη μεγάλη θυσία των πολιτών και των στρατιωτών μας, δεν θα επιτρέψω την είσοδο στη Γάζα όσων εκπαιδεύουν τους τρομοκράτες, υποστηρίζουν και χρηματοδοτούν την τρομοκρατία. Η Γάζα δεν θα είναι ούτε Χαμαστάν ούτε Φαταχστάν».
Το «Φαταχστάν» αποτελεί υποτιμητική αναφορά στην Παλαιστινιακή Αρχή, που ελέγχεται από την εσωτερική αντίπαλο της Χαμάς, Φατάχ, η οποία αναγνωρίζει το Ισραήλ και συνεργάζεται μαζί του σε θέματα ασφάλειας.
Στήριξη των εθνικιστών
Καθώς οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι πολλοί Ισραηλινοί κατηγορούν τον Νετανιάχου για τις αποτυχίες των υπηρεσιών πληροφοριών και ασφάλειας, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός επιδιώκει να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των δεξιών Εβραίων εθνικιστών που υποστηρίζουν την κυβέρνησή του.
Οι υπέρμαχοι της ειρήνης απαξιώθηκαν στο Ισραήλ μετά την ένοπλη παλαιστινιακή εξέγερση και την κατάρρευση της διαδικασίας του Οσλο το 2000. Πλέον όμως, επιστρέφουν.
Η ευκαιρία για ένα ειρηνικό μέλλον, για ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος δίπλα σε ένα ασφαλές Ισραήλ, που προτάσσουν Αμερικανοί, Βρετανοί και πολλοί άλλοι, δεν θα μπορούσε να προχωρήσει χωρίς επώδυνους συμβιβασμούς.
Και οι δύο πλευρές θα πρέπει να είναι έτοιμες να απαρνηθούν παραδοσιακές πεποιθήσεις, ειδικά όσον αφορά τα εδάφη, αντιμετωπίζοντας τις αντιδράσεις.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Γιτζάκ Ράμπιν δολοφονήθηκε από Εβραίο εξτρεμιστή το 1995, όταν προσπάθησε να συνάψει ειρήνη με τους Παλαιστινίους. Ενώ ισλαμιστής εξτρεμιστής δολοφόνησε τον πρόεδρο της Αιγύπτου Ανουάρ Σαντάτ επειδή σύναψε ειρήνη με το Ισραήλ.
«Κερδισμένη» η Χαμάς
Ο αντίκτυπος του πολέμου αποτυπώνεται ήδη σε δημοσκοπήσεις, ωστόσο, ο Νετανιάχου αντιδρά στην πτώση της δημοτικότητάς του, οξύνοντας την επιθετική του στάση. Επιμένει ότι θα διατηρήσει τον έλεγχο στη Γάζα μετά τον πόλεμο, αγνοώντας την πίεση από τις ΗΠΑ.
Η πρέσβης του Ισραήλ στη Βρετανία απέρριψε επίσης τη λύση των δύο κρατών μόλις τελειώσει ο πόλεμος στη Γάζα.
Από την άλλη, η Χαμάς φαίνεται κερδισμένη με βάση νέα δημοσκόπηση που δείχνει υψηλότερα επίπεδα αποδοχής της στη Λωρίδα της Γάζας. Διαφαίνεται επιπλέον μία τάση άμβλυνσης της στάσης της, καθώς στέλεχός της αναφέρθηκε, για πρώτη φορά, σε ενδεχόμενη αναγνώριση του Ισραήλ.
Η Χαμάς θα πρέπει να αναγνωρίσει το Ισραήλ, υιοθετώντας τη στάση της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO), ανέφερε ανώτερος αξιωματούχος της Χαμάς. Η PLO είναι η επίσημα αναγνωρισμένη οργάνωση-ομπρέλα όπου συμμετέχουν οι περισσότερες παλαιστινιακές οργανώσεις, με εξαίρεση τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ.
Κίνδυνος κλιμάκωσης
Η διεθνής κοινότητα, όπως προκύπτει και από το ψήφισμα της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ, τάσσεται, στην πλειονότητά της, υπέρ της εκεχειρίας στη Γάζα το συντομότερο. Το επίμονο «όχι» του Ισραήλ θα μπορούσε να σημαίνει συνέχιση του πολέμου, πιθανόν και με ανθρωπιστικές παύσεις, καθώς και ότι εφιαλτικά σενάρια θα μπορούσαν να γίνουν πραγματικότητα.
Απελπισμένοι Παλαιστίνιοι ενδεχομένως θα επιχειρούσαν να περάσουν τα αιγυπτιακά σύνορα, καθώς τα ισραηλινά τανκς θα πλησίαζαν.
Ενώ ο κίνδυνος κλιμάκωσης σε πόλεμο πλήρους κλίμακας των σημερινών διασυνοριακών ανταλλαγών πυρών μεταξύ του Ισραήλ και της λιβανέζικης πολιτοφυλακής Χεζμπολάχ θα αυξανόταν.
Τι είναι η «λύση των δύο κρατών»
Η «λύση των δύο κρατών» στη σύγκρουση Ισραήλ – Παλαιστίνης είναι διεθνώς υποστηριζόμενη και προβλέπει ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος στη Δυτική Οχθη και τη Γάζα, με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ, παράλληλα με το Ισραήλ.
Η Δυτική Οχθη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, και η Γάζα, που σήμερα φιλοξενούν περίπου πέντε εκατομμύρια Παλαιστινίους, κατελήφθησαν από το Ισραήλ στον πόλεμο του 1967 στη Μέση Ανατολή. Οι Παλαιστίνιοι επιθυμούν την κυριαρχία σε αυτά τα εδάφη και τον τερματισμό του ελέγχου από το Ισραήλ.
Από το 1967, το Ισραήλ έχει κατασκευάσει περίπου 140 οικισμούς στη Δυτική Οχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, οι οποίοι κατοικούνται από περισσότερους από 700.000 Εβραίους. Οι εποικισμοί θεωρούνται παράνομοι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αν και το Ισραήλ το αμφισβητεί.
Οι Παλαιστίνιοι και η συντριπτική πλειονότητα της διεθνούς κοινότητας βλέπουν τους οικισμούς ως εμπόδιο για την ειρήνη.
Μια λύση δύο κρατών θα περιλαμβάνει την απομάκρυνση των εποικισμών, είτε πλήρως είτε μερικώς, αφήνοντας ενδεχομένως εκτάσεις υπό ισραηλινή κυριαρχία.
Το Ισραήλ αντιτίθεται σε λύση δύο κρατών, υποστηρίζοντας ότι δεν θα έφερνε την ειρήνη επειδή, όπως λέει, οι Παλαιστίνιοι δεν αποδέχονται το δικαίωμα του Ισραήλ να υπάρχει σε οποιαδήποτε μορφή. Το Ισραήλ θεωρεί επίσης ολόκληρη την Ιερουσαλήμ πρωτεύουσά του και δεν είναι πρόθυμο να τη διαιρέσει.
Οι προηγούμενες ειρηνευτικές συμφωνίες μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων που υποστηρίχθηκαν διεθνώς προέβλεπαν τον τερματισμό της σύγκρουσης μέσω διαπραγματεύσεων, χωρίς να προβλέπουν τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Ομως η διεθνής κοινότητα θεωρεί ότι μία ανεξάρτητη Παλαιστίνη δίπλα στο Ισραήλ είναι ο μόνος δρόμος για διαρκή ειρήνη.
Με πληροφορίες από Reuters, AP, AFP
