Kathimerini.gr
Ελβίρα Κρίθαρη
Λίγο πριν τα μεσάνυχτα της Παρασκευής ένα τμήμα των βουνών του Άτλαντα στο Μαρόκο, σείεται, μόλις 72 χιλιόμετρα από το Μαρακές.
Η πυκνοκατοικημένη πόλη και τα γύρω χωριά δέχονται την καταστροφική ισχύ του σεισμού που όμοιός του δεν είχε πλήξει τη χώρα εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα. Τα 6,8 της κλίμακας Ρίχτερ αφήνουν πίσω τους έναν τραγικό απολογισμό τουλάχιστον 2.000 νεκρών, μέχρι τα ξημερώματα της Κυριακής οπότε γράφεται το ρεπορτάζ.
«Οι εικόνες που βλέπαμε μετά ήταν πιο ζόρικες από το αίσθημα τρόμου που σου δημιουργούσε ο σεισμός εκείνη την ώρα», λέει.
Ακριβώς την ίδια ώρα -ξημερώματα Κυριακής- το αεροσκάφος A320 της Aegean παραλαμβάνει από το διεθνές αεροδρόμιο της πόλης 108 ταξιδιώτες, Έλληνες και ξένους, μετά από ενέργειες του Υπ. Εξωτερικών για τον επαναπατρισμό των Ελλήνων που βρίσκονταν στις πληγείσες περιοχές.
«Μου φάνηκε λες και ήταν αιώνας, δεν σταμάταγε ποτέ», λέει στην «Κ» η Νικολέττα για τη διάρκεια του σεισμού, φορώντας πια τη ζώνη του αεροπλάνου λίγο πριν την απογείωσή του.
Μαθημένοι οι Έλληνες ταξιδιώτες στους εγχώριες δονήσεις, περιγράφουν έκπληκτοι ακόμα την εντύπωση της μεγάλη διάρκειας του σεισμού του Μαρόκου –21 δευτερόλεπτα– που ανάγκασε τον κόσμο να τρέχει πανικόβλητος ανάμεσα σε καταρρέοντα κτίρια για πολλή ώρα μέχρι η γη να σταματήσει να τρέμει.
«Δεν το βάζει ο νους σου τι γίνεται σε αυτούς τους δρόμους»
Οι περισσότεροι στη Μεντίνα, την καρδιά της πόλης, δεν έχουν αυτοκίνητα. Κινούνται κυρίως με μηχανάκια ή κάρα.
Η Έλενα, γεωλόγος που επισκεπτόταν το Μαρακές στο πλαίσιο του συνεδρίου Παγκόσμιων Γεωπάρκων – UNESCO περιγράφει στην «Κ» τις εικόνες των ντόπιων που μένουν πλέον στον δρόμο, καθώς εναλλακτικές προσωρινής στέγασης δεν είναι διαθέσιμες σε όλους και δεν διαθέτουν οχήματα.
Οι γεωλόγοι που θα συμμετείχαν στο συνέδριο Παγκόσμιων Γεωπάρκων, το οποίο αναβλήθηκε λόγω συνθηκών, δεν φοβούνται τους σεισμούς.
«Ο σεισμός μας είναι οικείος, το πρόβλημα είναι ότι τα κτίρια δεν ξέρουμε τι είναι. Αν ήμασταν κάπου που γνωρίζαμε ότι η περιοχή είναι αντισεισμική δεν θα φοβόμασταν», παρατηρεί.
Κάποιοι εξ αυτών παρέμειναν στην χώρα, για να συνδράμουν με την επιστημονική τους κατάρτιση, ενώ άλλοι έδωσαν αίμα για τις δεκάδες των τραυματιών. Ήταν, λέει η Έλενα, το λιγότερο που μπορούσαν να κάνουν για τους ανθρώπους που «παρά τον πόνο τους, τους φρόντισαν πάρα πολύ».
«Οι άνθρωποι μας βοήθησαν πολύ, παρότι ήταν πολύ φοβισμένοι. Δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τις οικογένειές τους, οι τηλεπικοινωνίες τα πρώτα 10 λεπτά δεν λειτουργούσαν», λέει στην «Κ» η Άννα που επισκέπτεται τακτικά το Μαρόκο για επαγγελματικούς λόγους. «Κάποια στιγμή βγήκαμε σε μια κεντρική πλατεία αφού μας βοήθησαν να περάσουμε από τα στενάκια, όπου οι οροφές των κτιρίων πέφτανε ακόμα, και αντικρίσαμε σκηνές πολύ τρομαχτικές. Ήταν όλοι έξω και προσπαθούσαν να επικοινωνήσουν με τους δικούς τους. Άλλοι κλαίγανε άλλοι φωνάζανε, τα μηχανάκια τρέχανε σε αντίθετες κατευθύνσεις. Είχαν βγει ηλικιωμένοι άνθρωποι σε αναπηρικά καροτσάκια, μωρά, επικρατούσε πανικός».
Ανάγκη για ανθεκτικές πόλεις
Ο σεισμός χτύπησε ως κεραυνός εν αιθρία το Μαρακές. Οι τρόποι ατομικής προστασίας ήταν άγνωστοι για τους περισσότερους και δεν υπήρχε κανένα γνωστό σχέδιο για τις βέλτιστες ενέργειες που θα έπρεπε να ακολουθηθούν.
«Οι άνθρωποι δεν είχαν ξαναβιώσει σεισμό και απ’ ό,τι μου λέγανε ο τελευταίος ήταν στο Αγκαντίρ πριν από 20 χρόνια. Αλλά στο Μαρακές δεν ξέρανε, δεν υπήρχε κανένα σχέδιο και δεν ήξεραν αν έπρεπε να μείνουν μέσα ή να βγούνε έξω. Δεν υπήρξε σχέδιο εκκένωσης», λέει η Άννα.
Την ώρα του σεισμού η Άννα βρισκόταν σε μια ταράτσα εστιατορίου, από αυτές που βρίθει η Μεντίνα. Το πρώτο πράγμα που θυμάται καθώς προσπαθούσε να βγει από το κτίριο ήταν το κύμα σκόνης που σήκωναν τα συντρίμμια και κατέκλυζε την ατμόσφαιρα των πρώτων λεπτών μετά τον σεισμό.
Το δωμάτιό της σε ένα ριάντ -τα χαρακτηριστικά, παλιά κτίρια του κέντρου της πόλης- ήταν εντελώς κατεστραμμένο, η οροφή είχε πέσει.
Με την τροχήλατη βαλίτσα της ήταν σχεδόν αδύνατο να διασχίσει τα γεμάτα συντρίμμια σοκάκια της περιοχής. Αλλά ακόμα πιο αδύνατο ήταν να βρει μεταφορικό μέσο για να απομακρυνθεί από το κέντρο. Με μερικούς άλλους όρμηξαν κυριολεκτικά σε ένα ταξί, ανοίξανε τις πόρτες του και μπήκαν χωρίς να ρωτήσουν.
«Μας πήρε περίπου 2 ώρες απλώς για να καταφέρουμε να βγούμε από την κεντρική πλατεία της Μεντίνα και να προσεγγίσουμε ένα νέο κατάλυμα που είχαμε κλείσει», λέει.
Το χάος που ακολούθησε τον καταστροφικό σεισμό προκάλεσε ήδη τη συζήτηση ανάμεσα σε ντόπιους για την ανθεκτικότητα των πόλεων σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών. «Το Μαρόκο και ειδικά το Μαρακές βρίσκεται σε μια τρομερή φάση ανάπτυξης και τουριστικής αλλά και πολιτιστικής», σημειώνει η Άννα.
«Αυτό που λέγανε κάποιοι ντόπιοι σήμερα είναι πως ο σεισμός είναι ένας τρόπος να ξεκαθαρίσει όλη αυτή η πολεοδομική αναρχία. Με τραγικό τίμημα να χαθούν ζωές, αλλά ίσως ταρακουνηθούν έτσι οι αρχές και μπουν και κάποιοι αντισεισμικοί κανόνες», λέει και καταλήγει: «Για εμάς που αγαπάμε το Μαρόκο, ο σεισμός δεν θα αλλάξει κάτι, αλλά θεωρώ ότι και αυτός είναι ακόμα σημάδι ότι στις φυσικές καταστροφές πρέπει να μπορούμε να προσαρμοστούμε».
