Γιάννης Παλαιολόγος
Κάθε μέρα που περνάει αυξάνεται η υπαρξιακή απειλή που βιώνει ο Βλαντιμίρ Πούτιν, σύμφωνα με τη Βέρα Μίχλιν-Σαπίρ. H Μίχλιν-Σαπίρ, αξιωματούχος στο συμβούλιο εθνικής ασφαλείας του Ισραήλ μεταξύ του 2010-16 και νυν επισκέπτρια ερευνήτρια στο King’s College του Λονδίνου, είναι η συγγραφέας του βιβλίου «Fluid Russia: Between the National and the Global in the post-Soviet Era». Μιλώντας στην «Κ», εξηγεί ότι ο Πούτιν δεν είχε προετοιμάσει τον κύκλο του –και τη ρωσική ελίτ γενικότερα– για μία εισβολή αυτής της κλίμακας. «Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε σοκ», λέει. «Προσπαθούν να καταλάβουν ακριβώς την κατάσταση και τις επιλογές τους, που είναι πλέον τρομερά περιορισμένες. Φοβούνται πως μπορεί να έρχονται και άλλες κυρώσεις. Είναι μια στιγμή της αλήθειας για τον κύκλο αυτό και αναμφίβολα θα μπορούσε να αποτελέσει τη θρυαλλίδα πολιτικών εξελίξεων».
Διαρροή εγκεφάλων
Ένας άλλος κίνδυνος για το Κρεμλίνο στον οποίο στέκεται η συνομιλήτρια της «Κ» είναι η πιθανότητα μιας χειμαρρώδους διαρροής εγκεφάλων. «Σύμφωνα με το Google Analytics, η αναζήτηση της λέξης “μετανάστευση” έχει εκτοξευθεί. Αυτό είναι μέρος του σοκ». Το σύστημα του Πούτιν ήταν «εξόχως υβριδικό», παρατηρεί: Η αντιδυτική ιδεολογία συνδυάζεται με σημαντικούς θυλάκους παγκοσμιοποιημένου, δυτικού τρόπου ζωής, όσον αφορά την κουλτούρα, την κατανάλωση κ.ο.κ. Οι κυρώσεις «βάζουν τέλος» σε αυτήν τη ζωή.
Ωστόσο, σημειώνει, πολλά καθεστώτα επιβιώνουν με την υποστήριξη των λιγότερο μορφωμένων, φτωχότερων στρωμάτων του πληθυσμού. «Οι άνθρωποι αυτοί παραμένουν πιστοί στο καθεστώς, γιατί πληρώνει τους μισθούς τους. Ούτως ή άλλως, δεν καταναλώνουν δυτικά προϊόντα, δεν ταξιδεύουν στο εξωτερικό, ενώ ενημερώνονται από τα κρατικά μέσα ενημέρωσης. Αρα θα φτωχοποιηθούν περαιτέρω, αλλά μάλλον θα θεωρήσουν ότι ευθύνεται η Δύση γι’ αυτό. Αν νομίζεις ότι αυτό που συμβαίνει είναι μια περιορισμένης κλίμακας στρατιωτική επιχείρηση στο Ντονμπάς, οι δυτικές κυρώσεις μοιάζουν δυσανάλογα σφοδρές».
Προπαγάνδα και φίμωση
Η παραποίηση της πραγματικότητας από τη ρωσική κρατική τηλεόραση –«έναν σύνθετο μηχανισμό προπαγάνδας που έχει τελειοποιηθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες», όπως τονίζει– δεν περιορίζεται στη μη χρήση λέξεων όπως «εισβολή». «Δεν δείχνουν εικόνες από το Χάρκοβο ή το Κίεβο. Τα πάντα αφορούν το Ντονμπάς ή τα νότια της χώρας». Το καθεστώς, εν τω μεταξύ, «κινείται προς τη φίμωση των τελευταίων εναπομεινάντων ανεξάρτητων μέσων». Παραμένει άγνωστο, λέει, αν αυτή η στρεβλή εικόνα του τι συμβαίνει στην Ουκρανία μπορεί να διατηρηθεί σε περίπτωση που οι εξελίξεις είναι αρνητικές για τη Ρωσία στο πεδίο της μάχης.
H Βέρα Μίχλιν-Σαπίρ, αξιωματούχος στο συμβούλιο εθνικής ασφαλείας του Ισραήλ (2010-16) και νυν επισκέπτρια ερευνήτρια στο King’s College του Λονδίνου.
Η Μίχλιν-Σαπίρ θεωρεί ότι η τρέχουσα κρίση προκλήθηκε από το γεγονός ότι «δεν υπήρχε τομή μεταξύ των ελαχίστων που ζητούσε ο Πούτιν ως εγγυήσεις ασφαλείας και των μέγιστων παραχωρήσεων, στις οποίες ήταν διατεθειμένη να προχωρήσει η Δύση. Από τη δική του οπτική, τα αιτήματά του, τα οποία θεωρεί υπαρξιακά, αγνοούνταν και χλευάζονταν. Αρα εκτίμησε ότι η επιλογή του πολέμου ήταν η ενδεδειγμένη. Θα αποδείκνυε και πάλι την ανωτερότητά του στη διεθνή σκηνή, την ικανότητά του να παίρνει μεγάλα ρίσκα με τη χρήση στρατιωτικής βίας και να βγαίνει κερδισμένος. Και θεωρούσε ότι ο χρόνος δουλεύει εναντίον του: η νέα αμερικανική κυβέρνηση ήταν εχθρικά διακείμενη, οι Ουκρανοί συγκέντρωναν ολοένα και περισσότερα όπλα κ.ο.κ.».
Αυτό που δεν υπολόγισε, εξηγεί η Ισραηλινή αναλύτρια, «ήταν ότι και η άλλη πλευρά προετοιμαζόταν. Οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών ήταν πεπεισμένες από τον Νοέμβριο ότι ετοιμάζεται να εισβάλει και οι ΗΠΑ προετοιμάζονταν από τότε. Επιπλέον, υποτίμησε σημαντικά τη βούληση των Ουκρανών να αντισταθούν».
Ηγετική φιγούρα
Η Μίχλιν-Σαπίρ προειδοποιεί ότι, παρά την τοξικότητα του ρωσικού brand αυτήν τη στιγμή, δεν βιώνουμε αναγκαστικά το τέλος της Ρωσίας ως αντίθετου πόλου προς τις ΗΠΑ και τη φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων. «Προφανώς επί της παρούσης κανένας Ευρωπαίος πολιτικός δεν θέλει να εμφανίζονται οι φωτογραφίες του με τον Πούτιν. Αλλά ο πόλεμος θα τελειώσει και –αν έχει επιβιώσει πολιτικά– ενδέχεται να εδραιωθεί ακόμα περισσότερο ως ηγετική φιγούρα της αντιπαγκοσμιοποίησης σε μερίδα της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Άλλωστε, το αντιαμερικανικό αφήγημα, περί της προκλητικής διεύρυνσης του ΝΑΤΟ κ.ο.κ., είναι έμφυτο στον ευρωπαϊκό διάλογο. Το υβριδικό κομμάτι του πουτινισμού, ωστόσο, έχει τελειώσει. Η επαφή της Ρωσίας με τη Δύση θα μειωθεί δραματικά».
Απροθυμία
Πώς κρίνει την απροθυμία του Ισραήλ να καταδικάσει ευθέως τη Ρωσία για την εισβολή; Θα μπορούσε να παίξει ρόλο διαμεσολαβητή για μια εκεχειρία, όπως έχει ζητήσει ο Ουκρανός πρόεδρος; «Το Ισραήλ εξακολουθεί να ανησυχεί πολύ για τη Συρία, μια εξαιρετικά εχθρική χώρα που αποτελεί πλέον προτεκτοράτο της Ρωσίας. Υπάρχουν αμέτρητα σενάρια με τα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει η Ρωσία στο Ισραήλ μέσω της Συρίας. Τα προβλήματα αυτά, βέβαια, θα είναι και προβλήματα της Ρωσίας. Αλλά αυτός είναι ο βασικός παράγοντας που καθορίζει την ισραηλινή πολιτική».
Σχετικά με την πιθανότητα διαμεσολάβησης, αναφέρει ότι το Ισραήλ «δεν έχει διπλωματική εμπειρία σε αυτόν τον ρόλο, ούτε μεγάλη επιρροή επί των δύο μερών. Αλλά ζούμε σε ασυνήθιστους καιρούς – άρα μπορεί να συμβούν ασυνήθιστα πράγματα».
