Πριν από ένα χρόνο, ο Χόρχε πίστευε ότι η απόκτηση ρωσικού διαβατηρίου θα ήταν το «εισιτήριό» του για την ελευθερία και τον πλούτο. Ωστόσο, βρέθηκε υποχρεωμένος να υπηρετήσει στον ρωσικό στρατό και τώρα η ζωή του βρίσκεται σε κίνδυνο καθώς πολεμά στην πρώτη γραμμή του ουκρανικού μετώπου.
Ο Χόρχε είναι ένας από χιλιάδες ξένους υπηκόους που υπέγραψαν μονοετές συμβόλαιο με τον ρωσικό στρατό, παρασυρόμενοι από την υπόσχεση υψηλών μισθών και γρήγορης ιθαγένειας για τους ίδιους και τους συγγενείς τους.
«Τώρα μας λένε ότι, εφόσον είμαστε Ρώσοι πολίτες, πρέπει να συνεχίσουμε να πολεμάμε μέχρι το τέλος», δήλωσε ο «Χόρχε», από την Κούβα, που βρίσκεται στο Κουρσκ της Ρωσίας, όπου τα στρατεύματα της Μόσχας προσπαθούν να αναχαιτίσουν την ουκρανική επίθεση. Ο «Χόρχε» (το όνομα είναι ψευδώνυμο) μίλησε στο Politico, όπως και άλλοι Κουβανοί που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση.
Η ιστορία του και ακόμη τριών Κουβανών νεοσύλλεκτων στην Ουκρανία και το Κουρσκ, καθώς και οι μαρτυρίες οικογενειών πέντε ακόμη, φωτίζουν μία πτυχή για το πώς η Μόσχα «εγκλωβίζει» ξένους μισθοφόρους και τους στέλνει στην πρώτη γραμμή, προστατεύοντας παράλληλα τμήμα του πληθυσμού της από τις επιπτώσεις του παρατεταμένου πολέμου.
Μαχητές από πολλές χώρες
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η Ρωσία έχει στρατολογήσει μαχητές από πολλές χώρες όπως το Νεπάλ, η Γκάνα, η Συρία, η Ινδία και η Σρι Λάνκα. Ειδικοί σε θέματα πολέμου εξηγούν πως με φόντο τις διαφορετικές εθνικότητες, η Ρωσία προωθεί ένα αφήγημα συνασπισμού χωρών που υποτίθεται πως πολεμούν κατά της «αμερικανικής ηγεμονίας».
Κουβανοί που μίλησαν στο Politico, είπαν ότι επέλεξαν να ταξιδέψουν στη Ρωσία ανταποκρινομενοι σε αγγελίες για εργασίες στις κατασκευές και σε θέσεις χαμηλής ειδίκευσης.
Russian Defense Ministry Press Service via AP
Αλλοι παραδέχθηκαν ότι είχαν συνειδητά απαντήσει στο πολεμικό κάλεσμα της Ρωσίας, επικαλούμενοι τις οικονομικές δυσκολίες και τις οικογενειακές ευθύνες που, όπως υποστήριξαν, τους ώθησαν να να πάρουν το αεροπλάνο για τη Ρωσία. Στην Κούβα προσπαθούσαν να επιβιώσουν πολύ δύσκολα ως δάσκαλοι, ξυλουργοί, σερβιτόροι και οικοδόμοι, όπως περιγράφουν, προσθέτοντας πως ήλπιζαν ότι ένα έτος στρατιωτικής θητείας θα τους εξασφάλιζε μια νέα ιθαγένεια και μια νέα ζωή.
Δώδεκα μήνες μετά, όλες οι ελπίδες τους έχουν διαψευστεί, όπως και αυτές πολλών Ρώσων που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του Πούτιν. Ενώ περίμεναν να αντικατασταθούν από νέους στρατιώτες στο μέτωπο, παραμένουν για δεύτερο χρόνο στην πρώτη γραμμή, καθώς δεν προχώρησε το σχέδιο για νέο κύμα επιστράτευσης στη Ρωσία.
Στους στρατιώτες, Ρώσους και μη, και τις οικογένειές τους κατέστη σαφές ότι θα αποστρατευθούν μόνο όταν τελειώσει ο πόλεμος. «Χρησιμοποιούν την υπηκοότητα για να μας εγκλωβίσουν», είπε ο Ντάβιντ, Κουβανός νεοσύλλεκτος του οποίου η σύμβαση έληξε επίσημα τον Ιούλιο. «Αυτό μου μοιάζει εκβιασμός».
Οπως περιγράφει, εκτός από την κουβανική ταυτότητά του, που κατασχέθηκε τον Οκτώβριο του 2023, του αφαιρέθηκε και το ρωσικό διαβατήριό του, με το πρόσχημα ότι ήταν ασφαλέστερο να περάσει στην Ουκρανία χωρίς αυτό. Αλλοι, όπως ο Μανουέλ, δεν έχουν δει καν τα ρωσικά διαβατήριά τους.
Σύμφωνα με τον Ιβάν Τσουβιλιάεφ, μέλος της ομάδας δικαιωμάτων Idite Lesom, που βοηθά τους Ρώσους στρατιώτες να αποστρατευθούν, η περίπτωση του Μανουέλ είναι χαρακτηριστική του τρόπου με τον οποίο η Μόσχα προσπαθεί να εντείνει την πίεση σε ξένους νεοσύλλεκτους. «Δεν έχουν έγγραφα και έτσι δεν μπορούν απλώς να απευθυνθούν στην πρεσβεία της χώρας τους».
Η συνενοχή της Αβάνας
Ακόμη όμως και αν φτάσει η έκκληση τους ως την Κούβα, πιθανότατα δεν θα γίνει τίποτα, σημειώνει το Politico. Μετά από δημοσιεύματα για εκατοντάδες Κουβανούς που ταξίδεψαν έως τη Ρωσία για να πολεμήσουν στην Ουκρανία, τον Σεπτέμβριο του 2023, οι αρχές στην Αβάνα χαρακτήρισαν αυτά τα άτομα «μισθοφόρους», ιδιότητα – πρακτική που τιμωρείται με φυλάκιση στην Κούβα. Επικριτές του καθεστώτος σχολίασαν πάντως ότι οι αρχές θα ήταν αδύνατο να μην έχουν πάρει είδηση τα αεροπλάνα που έφευγαν γεμάτα άνδρες σε ηλικία στράτευσης για τη Μόσχα.
Τον Μάιο, ο πρόεδρος της Κούβας, Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ, ήταν μεταξύ των ελάχιστων αξιωματούχων που παρευρέθηκαν στον εορτασμό της Ημέρας της Νίκης του Κρεμλίνου, ενώ εξέφρασε «τη στήριξη της Κούβας» και ευχήθηκε «επιτυχία στην ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία.
Η Κούβα βασίζεται στη Ρωσία για πετρέλαιο και σιτηρά και, ενώ άλλοι σύμμαχοι της Μόσχας, όπως το Ιράν και η Βόρεια Κορέα, παρέχουν drones και πυροβολικό, η Κούβα, σύμφωνα με το δημοσίευμα, δεν έχει τίποτα άλλο να προσφέρει εκτός από ανθρώπινο δυναμικό.
Σύμφωνα με τον Πέτρο Γιατσένκο, εκπρόσωπο της υπηρεσίας για τους αιχμαλώτους στον ουκρανικό στρατό, καταγράφεται αύξηση στον αριθμό των ξένων στρατιωτών που αιχμαλωτίστηκαν το 2024, με τους Κουβανούς να είναι η πλειονότητα.
Επίσης, υπάλληλος του Κογκρέσου των ΗΠΑ, ειδικός σε ζητήματα που αφορούν την Κούβα, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, εκτίμησε ότι είναι απίθανο η Αβάνα να μην γνώριζε τις προσπάθειες στρατολόγησης εκ μέρους της Ρωσίας. «Ηταν αρκετά σαφές ότι έκαναν τα στραβά μάτια σε αυτό και συμμετείχαν ενεργά», σχολίασε, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι και άλλες χώρες έχουν πράξει αναλόγως.
Επίσημη γραμμή της Μόσχας παραμένει ότι ξένοι μαχητές πολεμούν στο πλευρό της Ουκρανίας. Ωστόσο, σύμφωνα με τον στρατιωτικό αναλυτή Massicot, οι Ουκρανοί «τους μεταχειρίζονται πολύ διαφορετικά – όσοι εθελοντές υπογράφουν συμβόλαια με την Ουκρανία, μπορούν να φύγουν με τη λήξη του συμβολαίου τους».
Το ρωσικό υπουργείο Αμυνας δεν απάντησε σε αίτημα για σχόλιο. Ούτε το κουβανικό υπουργείο Εξωτερικών ή η κουβανική πρεσβεία στη Μόσχα.
«Ωρολογιακή βόμβα»
Για τους Κουβανούς που πολεμούν στην Ουκρανία, η παράταση του χρόνου στο πεδίο της μάχης, δεν είναι τυπικό ζήτημα: αυξάνει τους κινδύνους για μεγαλύτερα σωματικά ή ψυχικά τραύματα, ακόμη και θάνατο. «Μακάρι να μπορούσα να σκάψω χαρακώματα», λέει ο Ντάβιντ. «Κάνω κάτι που δεν θα έκανα ποτέ, αλλά έχω τέσσερα παιδιά να φροντίσω».
Οι νεοσύλλεκτοι λένε ότι η είδηση του θανάτου ενός στρατιώτη από την Κούβα συνήθως κοινοποιείται ανεπίσημα, μέσω WhatsApp από άλλους Κουβανούς νεοσυλλέκτους, που βρίσκονται στην περιοχή. Και τις περισσότερες φορές, δεν υπάρχει μέριμνα για να επιστρέψουν οι σοροί στην πατρίδα τους.
Τον Ιούλιο, ο Ντένις Φρανκ Πασέρο Ρούμπιο, 42 ετών, σκοτώθηκε σε επίθεση βόρεια του Ντονέτσκ, τέσσερις μήνες μετά τη λήξη του συμβολαίου του. Μήνες αργότερα, η αδερφή του είπε ότι δεν είχε λάβει ακόμη νέα για τα λείψανά του. «Εχουμε πάει παντού, αλλά κανείς δεν θα απαντά στις ερωτήσεις μας», έγραψε σε μήνυμά της.
Πηγή: Politico
