Kathimerini.gr
Φόβους για νέα αναταραχή στο παγκόσμιο εμπόριο και τις εφοδιαστικές αλυσίδες προκαλεί η κρίση που έχει ξεσπάσει στην Ερυθρά Θάλασσα από τις επιθέσεις των ανταρτών Χούθι της Υεμένης εναντίον εμπορικών πλοίων, σε απάντηση για τη χερσαία επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα.
Τα τελευταία 24ωρα, για λόγους ασφαλείας, κορυφαίες ναυτιλιακές εταιρείες ανακοινώνουν η μία μετά την άλλη ότι σταματούν τις διελεύσεις μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και τα στενά Μπαμπ ελ Μπαντέμπ. Στην εν λόγω θαλάσσια περιοχή, ορισμένες επιθέσεις των φιλοϊρανών Χούθι έχουν στεφθεί με επιτυχία, παρά την παρουσία δυτικών ναυτικών δυνάμεων. Ναυτιλιακές εταιρείες έχουν αναφέρει ότι πλοία έχουν δεχθεί επιθέσεις από μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους.
«Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε πλοία να πλήττονται από τέτοιου είδους όπλα [βαλιστικούς πυραύλους]. Είναι ένας πολύ δύσκολος τύπος πυραύλου για να καταρριφθεί», αναφέρει ο Σαλ Μερκογκλιάνο, από το πανεπιστήμιο Campbell με ειδίκευση στη ναυτική ιστορία.
Πλέον, τα τεράστια εμπορικά πλοία των κολοσσών στον κλάδο, αν θέλουν να μεταφέρουν προϊόντα από την Ασία στην Ευρώπη, καλούνται να κάνουν μια τεράστια παράκαμψη γύρω από την Αφρική για να αποφύγουν το σημείο. Ο πλους από την Ασία στην Ευρώπη μέσω του ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας αντί της Διώρυγας του Σουέζ είναι μια εκτροπή που επιμηκύνει το ταξίδι από τη Σιγκαπούρη στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας, για παράδειγμα, κατά 3.300 μίλια ή σχεδόν κατά 40%.
Η διαδρομή για ένα εμπορικό πλοίο που ξεκινά από την Ταϊβάν με προορισμό την Ολλανδία. Με μπλε η διαδρομή που ακολουθούσε πριν την κρίση και με κόκκινο η νέα διαδρομή γύρω από την Αφρική. Για την μπλε διαδρομή απαιτούνται 25,5 ημέρες, ενώ για την κόκκινη ο χρόνος ανεβαίνει στις 34. Τα στοιχεία αφορούν πλοίο το οποίο κινείται με μέση ταχύτητα 16,48 κόμβους – Φωτ.: BBC
Σε μια προσπάθεια να κατευναστούν οι ανησυχίες ασφαλείας, εχθές, Δευτέρα, ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας ανακοίνωσε μια νέα πολυεθνική δύναμη που θα σπεύσει στην περιοχή και θα επιδιώξει «να αντιμετωπίσει από κοινού τις προκλήσεις ασφαλείας στη νότια Ερυθρά Θάλασσα και τον Κόλπο του Αντεν, με στόχο τη διασφάλιση της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας για όλες τις χώρες αλλά και την ενίσχυση της περιφερειακής ασφάλειας και ευημερίας».
Τόσο το Ισραήλ όσο και οι ΗΠΑ φαίνεται πως είναι έτοιμες για όλα τα ενδεχόμενα καθώς δημοσίευμα του Economist ανέφερε ότι οι δύο χώρες έχουν ήδη εκπονήσει σχέδια επίθεσης σε αποθήκες και εκτοξευτές των Χούθι. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και σε πλήρες σφράγισμα της πλωτής οδούς προκαλώντας «τριγμούς» στην παγκόσμια οικονομία.
Η γεωοικονομική σημασία του περάσματος
Η Διώρυγα του Σουέζ και η ευρύτερη Ερυθρά Θάλασσα τουλάχιστον μέχρι τα στενά του Μπαμπ ελ Μπαντέμπ αποτελεί μια παγκόσμιας σημασίας αρτηρία για τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και τα δεξαμενόπλοια καυσίμων.
Μέχρι στιγμής το 2023 περίπου 24.000 πλοία έχουν διαπλεύσει το πέρασμα, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 10% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου βάσει όγκου, σύμφωνα με την Clarksons, μια ναυλομεσιτική εταιρεία. Αυτό περιλαμβάνει το 20% της παγκόσμιας μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, σχεδόν το 10% του θαλάσσιου πετρελαίου και το 8% του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Κάθε μέρα, περίπου 50 πλοία διέρχονται από το Σουέζ. Ωστόσο, με την κρίση να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη τουλάχιστον 32 εξετράπησαν της πορείας τους από τη Δευτέρα, σύμφωνα με τον Κρις Ρότζερς, επικεφαλής της έρευνας για την εφοδιαστική αλυσίδα στην S&P Global Market Intelligence. Σύμφωνα με τον ειδικό, σχεδόν το 15% των ευρωπαϊκών εισαγωγών μεταφέρονται δια θαλάσσης, οι περισσότερες από τις οποίες περνούν από το Σουέζ.
Ο Πίτερ Σαντ, επικεφαλής αναλυτής της Xeneta, μιας εταιρείας ανάλυσης της ναυτιλιακής αγοράς, περιέγραψε την κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα ως μια κατάσταση που «σιγοκαιγόταν και τελικά εξερράγη το Σαββατοκύριακο». «Ολοι όσοι εμπλέκονται στην παγκόσμια ναυτιλία, ιδίως με αλυσίδες εφοδιασμού που συνδέονται με τη διώρυγα του Σουέζ, προσπαθούν να μάθουν πού βρίσκονται τα εμπορεύματά τους και πού κατευθύνονται», είπε χαρακτηριστικά.
Ολα αυτά καθιστούν την περιοχή νευραλγικής σημασίας για τη σταθερότητα του παγκόσμιου εμπορίου, σε μια ήδη ταραγμένη αγορά από τα lockdowns, τον πόλεμο στην ανατολική Ευρώπη και τις πληθωριστικές πιέσεις. Εάν η διαδρομή δεν επαναλειτουργήσει με ασφάλεια, οι καθυστερήσεις και η αναπόφευκτη αναστάτωση στα λιμάνια, θα δημιουργήσουν αναστάτωση τους επόμενους μήνες, σημειώνει ο Economist.
Προς το παρόν, με βάση τις δηλώσεις αξιωματούχων των Χούθι, η κρίση δεν φαίνεται να οδεύει σε αποκλιμάκωση. «Ακόμη και αν η Αμερική καταφέρει να κινητοποιήσει ολόκληρο τον κόσμο, οι στρατιωτικές μας επιχειρήσεις δεν θα σταματήσουν […] όσες θυσίες κι αν χρειαστούν», δήλωσε ο ανώτερος αξιωματούχος των Χούθι, Μοχάμεντ αλ-Μπουχαΐτι στο Χ.
Φωτογραφία που δόθηκε στη δημοσιότητα από το Κέντρο Μέσων Ενημέρωσης των Χούθι και αποτυπώνει δυνάμεις των φιλοϊρανών ανταρτών πάνω στο φορτηγό πλοίο Galaxy Leader – Φωτ.: AP
Αναθέρμανση της ενεργειακής κρίσης;
Με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, η Ευρώπη απομακρύνθηκε από το ρωσικό πετρέλαιο και εκ των πραγμάτων αναγκάστηκε να οδηγηθεί σε αύξηση των προμηθειών από τις χώρες-παραγωγούς της Μέσης Ανατολής. Το γεγονός αυτό κατέστησε την Ερυθρά Θάλασσα και το Σουέζ σε ακόμα πιο σημαντικά περάσματα για τη στήριξη των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Bloomberg, μετά την εισβολή στην Ουκρανία υπήρξε αύξηση της μεταφοράς πετρελαίου μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, τόσο προς βορρά όσο και προς νότο, κατά 140%, στα 3,8 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Τα φορτία πετρελαϊκών προϊόντων που περνούν από τη Διώρυγα του Σουέζ έχουν υπερδιπλασιαστεί αφότου ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, σύμφωνα με τα στοιχεία της Kpler.
Προς το παρόν, οι αλλαγές στην τιμή του πετρελαίου είναι μικρές. Οι τιμές αυξήθηκαν κατά 1% τη Δευτέρα, αλλά την Τρίτη ήταν σχετικά αμετάβλητες με το αργό τύπου Brent να διαπραγματεύεται γύρω στα 78 δολάρια το βαρέλι.
Ο Σίμον Γουίλιαμς εκπρόσωπος της εταιρείας RAC, δήλωσε ότι ενώ τα δεξαμενόπλοια που αποφεύγουν την Ερυθρά Θάλασσα έχουν «τη δυνατότητα να ωθήσουν την τιμή του πετρελαίου προς τα πάνω, το βαρέλι εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από τα 80 δολάρια, 15 δολάρια χαμηλότερα από ό,τι ήταν στα τέλη Σεπτεμβρίου».
Πάντως, δύο κολοσσοί των υδρογονανθράκων, η BP και η Equinor, έχουν ήδη ανακοινώσει ότι σταματούν να χρησιμοποιούν την Ερυθρά Θάλασσα ως θαλάσσια οδό, πράγμα που συνεπάγεται τον κύκλο γύρω από την Αφρική για τα πλοία τους.
Μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες δεξαμενόπλοιων, η Euronav NV ανακοίνωσε ότι επίσης σταματά να περνά πλοία της από την Ερυθρά Θάλασσα μέχρι να υπάρξουν νηοπομπές για την προστασία των πλοίων. Η Frontline Plc δήλωσε ότι εξετάζει παρόμοια κίνηση. Η Maersk Tankers, ένας τεράστιος διαχειριστής πλοίων μεταφοράς διυλισμένων καυσίμων, έχει επίσης αναστείλει τον πλου από την περιοχή.
