Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Θα μπορούσε να αποτελεί ερώτηση σε κουίζ ειδησεογραφικού περιεχομένου, όπως είναι εκείνα που δημοσιεύουν εβδομαδιαίως οι Τάιμς της Νέας Υόρκης, ή ακόμη και το σενάριο κάποιου τηλεοπτικού πολιτικού θρίλερ από εκείνα που κρατούν κομμένη την ανάσα.
Υπάρχει ένας Αμερικανός αξιωματούχος που έχει πραγματοποιήσει δεκάδες ταξίδια στο εξωτερικό τα τελευταία δύο χρόνια, ως επί το πλείστον μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, επισκεπτόμενος πολλά από τα πλέον «καυτά» μέτωπα της υφηλίου… από την Ουκρανία και το Αφγανιστάν ως την Κίνα, και από τη Ρωσία ως τα Παλαιστινιακά Εδάφη και τη Λιβύη. Δεν είναι υπουργός, ούτε κορυφαίος σύμβουλος στον Λευκό Οίκο. Είναι όμως, ως φαίνεται, ο άνθρωπος για τις δύσκολες αποστολές. Μιλά ρωσικά και αραβικά, πέρα από αγγλικά και γαλλικά. Και έχει πίσω του μια μακρά διπλωματική καριέρα δεκαετιών, ενώ πρόσφατα (Μάιος 2023) βρέθηκε και στην Ελλάδα για επαφές.
Ο 67χρονος Ουίλιαμ Μπερνς, διευθυντής της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ από τον Μάρτιο του 2021, έχει πάει τα τελευταία χρόνια «όπου υπάρχει φωτιά», ταξιδεύοντας όμως κάτω από το ραντάρ της δημοσιότητας, σε (πιθανολογούμενο) ρόλο «πυροσβέστη», διαχειριστή κρίσεων, αγγελιαφόρου ή διαπραγματευτή.
Ο Ολίβιερ Κνοξ της Washington Post ξεχωρίζει επισκέψεις όπως ήταν εκείνες που πραγματοποίησε ο διευθυντής της CIA τα τελευταία χρόνια: στο Αφγανιστάν (τον Απρίλιο και τον Αύγουστο του 2021), στη Ρωσία (τον Νοέμβριο του 2021), στο Ισραήλ και στα Παλαιστινιακά Εδάφη (τον Αύγουστο του 2021 και τον Ιανουάριο του 2023), στη Γερμανία (τον Ιανουάριο του 2022), στην Ουκρανία (τον Ιανουάριο και τον Νοέμβριο του 2022 αλλά και τον Ιανουάριο του 2023), στη Σαουδική Αραβία (τον Απρίλιο του 2022 και τον Απρίλιο του 2023), στην Τουρκία (τον Νοέμβριο του 2022), στη Λιβύη (τον Ιανουάριο του 2023), στην Αίγυπτο (τον Ιανουάριο του 2023), στην Ελλάδα (τον Μάιο του 2023) και στην Κίνα (επίσης τον Μάιο του 2023).
Ο Ουίλιαμ Μπερνς μιλά ενώπιον επιτροπής της Βουλής των Αντιπροσώπων τον Μάρτιο του 2023 (AP Photo/Carolyn Kaster).
Ο Ουίλιαμ (Μπιλ) Μπερνς «αναλαμβάνει συχνά ευαίσθητες αποστολές στο εξωτερικό […] ως ένας από τους πιο έμπιστους αξιωματούχους του Τζο Μπάιντεν», γράφουν οι Financial Times, με φόντο το πιο πρόσφατο «μυστικό» ταξίδι του διευθυντή της CIA στην Κίνα. Ο 67χρονος Μπερνς έγινε τον Μάιο ο πιο υψηλόβαθμος αξιωματούχος της διοίκησης Μπάιντεν που έχει μέχρι στιγμής επισκεφθεί το Πεκίνο.
«Τον περασμένο μήνα, ο Μπερνς ταξίδεψε στο Πεκίνο όπου συναντήθηκε με Κινέζους ομολόγους του (σ.σ. των κινεζικών υπηρεσιών πληροφοριών) στους οποίους υπογράμμισε τη σημασία της διατήρησης ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας», δηλώνει Αμερικανός αξιωματούχος στους FT, αναφερόμενος σε ένα ταξίδι που σκοπό είχε, όπως λέγεται, να επαναφέρει τις σινοαμερικανικές σχέσεις σε ένα πλαίσιο σταθερότητας και… αναθέρμανσης. Και λέμε «φημολογείται», καθώς η CIA επισήμως δεν σχολιάζει τίποτα σχετικά, ενώ δεν έχει γίνει γνωστή ούτε και η ταυτότητα/ιδιότητα των αξιωματούχων που με τους οποίους είχε συνομιλίες ο διευθυντής της αμερικανικής Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών στην κινεζική πρωτεύουσα τον περασμένο μήνα.
Αυτή, βέβαια, δεν ήταν η πρώτη μυστική αποστολή του Ουίλιαμ Μπερνς στο εξωτερικό. Αντιθέτως, ήρθε να προστεθεί σε μια μακρά σειρά από άλλες απόρρητες επιχειρήσεις για τις οποίες μαθαίνουμε (όταν μαθαίνουμε) πάντοτε εκ των υστέρων και ελλιπώς.
Ήδη από τον Δεκέμβριο του 2021, οι Financial Times έγραφαν ότι «ο Τζο Μπάιντεν στρέφεται στον αρχηγό της αμερικανικής κατασκοπείας για τις δύσκολες αποστολές», υπογραμμίζοντας μάλιστα ότι ο Μπιλ Μπερνς «είναι ο πρώτος στα χρονικά διπλωμάτης καριέρας που φτάνει στο σημείο να διευθύνει τη CIA». «Ο Τζο Μπάιντεν χρησιμοποιεί τον Μπερνς για αποστολές που θολώνουν τα όρια ανάμεσα στη διπλωματία και στις υπηρεσίες πληροφοριών», διαβάζουμε σε εκείνο το άρθρο που είχε γραφτεί στα τέλη του 2021, πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, με φόντο τότε τις επισκέψεις του Μπερνς στο Αφγανιστάν (από το οποίο οι αμερικανικές δυνάμεις αποχωρούσαν) και στη Μόσχα. Σύμφωνα μάλιστα με εκείνο το δημοσίευμα, σε αυτές τις αποστολές που του ανέθετε ο Μπάιντεν στο εξωτερικό ο Μπερνς δρούσε «κατά τρόπο που ορισμένοι έλεγαν ότι είναι πρωτοφανής για αρχηγό της CIA».
Αυτό που αρχικά έμοιαζε πρωτοφανές αποτελεί ωστόσο πια, σχεδόν τρία χρόνια μετά, μια νέα κανονικότητα, με τον διευθυντή της CIA να πραγματοποιεί αλλεπάλληλα – μυστικά στην πλειονότητά τους – ταξίδια για επαφές στο εξωτερικό, πηγαίνοντας εκεί όπου δεν μπορούν ή όπου δεν είναι διπλωματικά «πρέπον» να πάνε άλλοι – περισσότερο προβεβλημένοι ή «επίσημοι» θεσμικά – Αμερικανοί αξιωματούχοι.
Οι New York Times ανέφεραν πρόσφατα ότι ο Μπερνς έχει κάνει περισσότερα από 30 ταξίδια στο εξωτερικό από τότε που ανέλαβε τα ηνία της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ πριν από περίπου δύο χρόνια.
Στο πλαίσιο αυτών των ταξιδιών του, ο 67χρονος έχει συναντήσει ανθρώπους που άλλοι Αμερικανοί αξιωματούχοι δεν θα μπορούσαν να συναντήσουν με την ίδια «άνεση» όπως για παράδειγμα τον de-facto ηγέτη των Ταλιμπάν, Αμπντούλ Γκάνι Μπαραντάρ, το 2021, ή τον Σαουδάραβα πρίγκιπα-διάδοχο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν τον Απρίλιο του 2022 στη Τζέντα (μήνες δηλαδή προτού ο Μπάιντεν συναντηθεί με τον Σαλμάν τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς), ή τον επικεφαλής των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών Σεργκέι Ναρίσκιν στην Τουρκία τον Νοέμβριο του 2022. Στο πλαίσιο αυτών των επαφών, ο Μπερνς είχε όμως την ευκαιρία παράλληλα να αξιολογήσει και την πορεία των εξελίξεων, ανιχνεύοντας κινδύνους και προετοιμάζοντας την αμερικανική πλευρά (και μαζί τη Δύση ευρύτερα) για όσα έπονται.
Ο επικεφαλής της CIA είχε βρεθεί, για παράδειγμα, στη Μόσχα τον Νοέμβριο του 2021, μήνες δηλαδή προτού οι Ρώσοι εισβάλουν στην Ουκρανία, για να συναντήσει από κοντά τον Γιούρι Ουσακόφ, πρώην πρέσβη της Ρωσίας στις ΗΠΑ και σύμβουλο του προέδρου Πούτιν επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής. «Ο βαθμός της ανησυχίας μου αυξήθηκε, δεν μειώθηκε», φέρεται να είχε πει ο ίδιος στον Μπάιντεν έπειτα από εκείνη τη συνάντηση… προβλέποντας ουσιαστικά τη ρωσική εισβολή.
Ακόμη και στις περιόδους της πιο έντονης κρίσης ωστόσο, ο Μπερνς υπογραμμίζει (το δήλωσε μάλιστα και δημόσια στην εκπομπή Face the Nation του δικτύου CBS τον περασμένο Φεβρουάριο) ότι είναι σημαντικό να παραμένουν ανοιχτές οι γραμμές επικοινωνίας.
Έπειτα από περίπου 30 χρόνια στο διπλωματικό σώμα (30 χρόνια στη διάρκεια των οποίων βρέθηκε να υπηρετεί, μεταξύ άλλων, ως πρέσβης των ΗΠΑ στη Ρωσία και στην Ιορδανία προτού αναλάβει χρέη υφυπουργού Εξωτερικών πίσω στην Ουάσιγκτον), ο Ουίλιαμ Μπερνς υπό μια έννοια παραμένει «διπλωμάτης», αν και διευθυντής της CIA πια ο ίδιος. Οι υπηρεσίες πληροφοριών αποτελούν άλλωστε, εκτός όλων των άλλων, και εκείνες ένα κανάλι επικοινωνίας μεταξύ των χωρών, δηλώνει Αμερικανός αξιωματούχος στην Washington Post, εν είδει σχολίου, σε μια προσπάθεια να εξηγήσει το σκεπτικό πίσω από τις πολλές μυστικές αποστολές του Μπερνς στο εξωτερικό.
«Ως διευθυντής της CIA, ο Ουίλιαμ Μπερνς αναφέρεται απευθείας και μόνο στον πρόεδρο των ΗΠΑ, κι αυτό προσδίδει στο πρόσωπό του έναν ισχυρό βαθμό αξιοπιστίας έναντι των ξένων αξιωματούχων», εξηγεί από την πλευρά του ο Αμερικανός δημοσιογράφος Σέιν Χάρις, υπογραμμίζοντας ωστόσο και κάτι άλλο: ότι ειδικά τον Μπερνς πολλοί τον γνωρίζουν ήδη. «Ο Μπερνς πέρασε ολόκληρη την καριέρα του», συνεχίζει ο Χάρις, «συναντώντας ανθρώπους, συνομιλώντας μαζί τους, ακούγοντάς τους και, όταν χρειαστεί, μεταφέροντας σε εκείνους μηνύματα» πράγμα που, ως φαίνεται, συνεχίζει να κάνει… ενίοτε ενοχλώντας όμως όσους θέλουν να ενοχληθούν.
Ενδεικτικό της (εν προκειμένω τουρκικής) ενόχλησης: το σημερινό πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Hurriyet στο οποίο φιγουράρει ως κεντρικό θέμα η επισήμως ανεπιβεβαίωτη επίσκεψη που φέρεται να πραγματοποίησε ο διευθυντής της CIA τον περασμένο μήνα (όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και) στην… Αλεξανδρούπολη…
