Kathimerini.gr
Δήμητρα Τριανταφύλλου
Δημήτρης Αθηνάκης
«Ο κόσμος ήταν πολύ χαρούμενος στην αρχή διότι προσευχόταν για βροχή· η γη τους χρειαζόταν νερό». Αυτές ήταν οι πρώτες σκέψεις την Τρίτη απόγευμα στην περιοχή της Βαλένθια στην Ισπανία· η χαρά για το σωτήριο ουράνιο νερό, η έλλειψη του οποίου είχε διψάσει τη γη. Λίγες ώρες μετά, περί τα μεσάνυχτα της Τρίτης προς Τετάρτη, η χαρά μετατράπηκε σε τρόμο.
Οι νεκροί, το απόγευμα της Πέμπτης, είχαν φθάσει τους 155. Οι αποκλεισμένοι χιλιάδες – σε σπίτια, εργοστάσια, μπαρ. Τα νεκρά ζώα επίσης. Το ρεύμα και οι τηλεφωνικές επικοινωνίες στο επίκεντρο της Dana, τη Βαλένθια, παρέχονται μετά δυσκολίας. Οι Ισπανοί της περιοχής μοιάζουν εξοργισμένοι με την ανετοιμότητα και των προληπτικών μέτρων –όπως οι προειδοποιήσεις– και των διασωστικών προσπαθειών.
Οργή και απελπισία από τους πολίτες
Οι πολίτες εξανίστανται, μέσα στην απελπισία τους, επειδή οι προειδοποιήσεις έφθασαν στα τηλέφωνά τους όταν το νερό είχε ήδη αρχίσει να κατακλύζει τις περιοχές τους. Σύμφωνα με το Politico, η περιφερειακή κυβέρνηση της Βαλένθια, η οποία είναι υπεύθυνη για τον συντονισμό των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης στις πληγείσες περιοχές, παραδέχτηκε ότι είχε στείλει sms προειδοποιώντας τους κατοίκους για την επικείμενη καταστροφή στις 8:12 μ.μ., οκτώ ώρες μετά την αναφορά των πρώτων πλημμυρών και 10 ώρες αφότου η Εθνική Κρατική Μετεωρολογική Υπηρεσία της Ισπανίας (AEMET) εξέδωσε προειδοποίηση που τονίζει τον «ακραίο κίνδυνο» σε όλη την περιοχή της Βαλένθια.
Τα πολιτικά κόμματα της αντιπολίτευσης επιρρίπτουν ευθύνες στην κυβέρνηση Σάντσεθ, τα συνδικάτα ζητούν επιμόνως διερεύνηση περί του τις πταίει, οι ειδικοί αναφέρουν ότι –πέραν της πασιφανούς επίδρασης της κλιματικής αλλαγής– η ανεξέλεγκτη αστική ανάπτυξη της Βαλένθια –μιας από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες περιοχές της Ισπανίας– ήταν βασικός παράγοντας της τραγωδίας. Οι ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι λειτουργούσαν ως δίαυλοι για το νερό της βροχής που κατέκλυσαν γρήγορα τις κοινότητες που χτίστηκαν δίπλα σε χαράδρες ή στις λεκάνες απορροής ποταμών, όπως γράφει χαρακτηριστικά το Politico.
Η μαρτυρία Ελληνα της Βαλένθια
Ανατρέχοντας στα γεγονότα που συντάραξαν την πολυπληθή Βαλένθια, ο Πιερ Ορφανίδης, Ελληνας που ζει εδώ και 25 χρόνια στην πόλη, έχοντας δημιουργήσει εκεί την οικογένεια του, θυμάται να διαβάζει και να ακούει συνεχώς έκτακτες καιρικές προγνώσεις από την περασμένη Παρασκευή.
©AP Photo/Manu Fernandez
«Η μετεωρολογική υπηρεσία είχε κάνει πολύ καλή δουλειά. Τη Δευτέρα μίλησαν για σημαντική επιδείνωση την Τρίτη», περιγράφει ο ίδιος και συνεχίζει: «Εβρεχε πολύ επί τρεις ημέρες – Κυριακή, Δευτέρα και Τρίτη, με διαλείμματα βέβαια, αλλά ενίοτε με μεγάλη ένταση. Την Τετάρτη το πρωί, η κόρη μου, πρωτοετής φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο, πήγε κανονικά στα μαθήματα της. Στις 12.30 με κάλεσε να πάω να την πάρω με το αυτοκίνητο μου γιατί έβρεχε καταρρακτωδώς. Το πανεπιστήμιο ανακοίνωσε εκείνη την ώρα πως αναστέλλει εκτάκτως τη λειτουργία του. Μέχρι εκείνη την ώρα ήμασταν λανθασμένα όλοι στις εργασίες μας, ενώ λειτουργούσαν κανονικά όλες οι υπηρεσίες. Στις 15.00, τα φαινόμενα έγιναν έντονα στα προάστια. Εμείς στο κέντρο είχαμε επίσης δυνατή βροχή αλλά χωρίς να επηρεάζεται δραματικά το τοπίο. Κάποια στιγμή, οι φοβερές εικόνες που αρχίσαμε να βλέπουμε στο διαδίκτυο και στις τηλεοράσεις, “πλησίασαν” στα πέντε χιλιόμετρα από την πόλη».
Ανενημέρωτοι και με έλλειψη οδηγιών από την Πολιτική Προστασία για την εξέλιξη και την πορεία της Dana αλλά και για το τι συνέβαινε σε απόσταση αναπνοής δίπλα τους, οι κάτοικοι της Βαλένθια συνέχιζαν μουδιασμένοι την καθημερινότητά τους.
«Το πρώτο μήνυμα που πήραμε για αποφυγή μετακινήσεων και αποφυγή χρήσης οχημάτων ήρθε στις 20.14, πέντε ολόκληρες ώρες αργότερα από τις δραματικές εικόνες που βλέπαμε στα νότια προάστια. Ημουν στο σούπερ μάρκετ και άρχισαν να χτυπούν ταυτόχρονα τα κινητά όλων μας. Πρώτη φορά έλαβα μήνυμα 112 στα 25 χρόνια που μένω στην Βαλένθια. Αλλά και στις προάστια όπου οι καταστροφές ήταν τεράστιες, ελάχιστα σχολεία είχαν παραμείνει κλειστά» εξιστορεί ο κ. Ορφανίδης.
Ο ίδιος, χαρακτηρίζει αυτή την καθυστέρηση μοιραία «αν αναλογιστεί κανείς ότι στα νότια προάστια βρίσκονται δύο από τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα της Βαλένθια. Δυστυχώς, στις 21.00 αρχίσαμε να βλέπουμε εικόνες με εγκλωβισμένους πολίτες μέσα στα καταστήματα. Στα ΙΚΕΑ το νερό έφτασε μέχρι τον πρώτο όροφο και οι πολίτες προσπαθούσαν να απεγκλωβιστούν».
Οσο για σήμερα το πρωί, η πόλη «απολάμβανε» την απόλυτη ηλιοφάνεια και τους 24 βαθμούς Κελσίου. Παρόλα αυτά, την ατμόσφαιρα της πόλης γέμιζαν όλη την ημέρα οι ήχοι από τις σειρήνες των ασθενοφόρων, των περιπολικών, των στρατιωτικών οχημάτων και των ελικοπτέρων. H αγωνία για τους αγνοούμενους ήταν το νέο μεγάλο πρόβλημα που απασχολούσε τις αρχές και τους πολίτες το πρωί της Πέμπτης. «Η δήμαρχος μόλις ανακοίνωσε πως επτά άνθρωποι βρέθηκαν νεκροί σε ένα υπόγειο, στα όρια της πόλης της Βαλένθια προς τα νότια».
Ο κ. Ορφανίδης δεν είδε ούτε την περιουσία του να καταστρέφεται, ούτε τη ζωή του να απειλείται. Ο ίδιος λέει πως υπάρχει λόγος που η πόλη της Βαλένθια βγήκε σχεδόν αλώβητη από αυτή τη μεγάλη καταστροφή. «Τη δεκαετία του 1960, οι αρχές της πόλης, λόγω των διαρκών υπερχειλίσεων του ποταμού Τούρια που τη διασχίζει, προχώρησαν σε ένα μεγάλο έργο εκτροπής της μεγάλης κοίτης του ποταμού, πλάτους 200 μέτρων, προς τα νότια. Αυτή η μεγάλη κοίτη απορρόφησε όλη τη ροή της Dana. Η ροή δεν πέρασε από την πόλη αλλά υπερχείλισε στα νότια, συναντώντας εκεί άλλον έναν ποταμό και πολλούς χειμάρρους. Την ίδια στιγμή, είναι πυκνοδομημένα τα νότια προάστια. Η δε συγκεκριμένη πολυπληθής περιοχή αναπτύχθηκε πάνω σε πρώην ριζοχώραφα, τα εδάφη ήταν ήδη ασταθή. Ο συνδυασμός όλων αυτών ήταν ολέθριος».
Καλή καιρική πρόγνωση, φτωχή προετοιμασία και προειδοποίηση των πολιτών
©AP Photo/Manu Fernandez
Ο Γιώργος Παπαβασιλείου, δρ Μετεωρολογίας στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, κάνει λόγο για μια κατάσταση η οποία πια εμφανίζεται κάθε φθινόπωρο, δίνοντας ένα μοιραίο χτύπημα κάθε φορά και σε άλλη ευρωπαϊκή περιοχή.
«Τέτοιες κακοκαιρίες συμβαίνουν συχνά στη Μεσόγειο, ειδικά αυτή την εποχή» λέει ο ίδιος στην «Κ». «Ηταν πολύ μικρότερο γεγονός από τον Daniel, και από άποψη υψόμετρων βροχόπτωσης αλλά και μεγέθους περιοχής που επηρεάστηκε. Ο καιρικός μηχανισμός όμως ήταν ο ίδιος. Στα αστικά κέντρα αυτές οι καταιγίδες αποβαίνουν καταστροφές και επικίνδυνες».
Οσο για το καιρικό φαινόμενο αυτό καθεαυτό, ο κ. Παπαβασιλείου κάνει λόγο για συστήματα αργά στην κίνησή τους, ικανά να προκαλέσουν ισχυρές καταιγίδες με εμμονικά φαινόμενα. «Αυτό δηλαδή που έπαιξε καθοριστικό ρόλο και συμβαίνει κάθε χρόνο τέτοια εποχή στη Μεσόγειο ήταν η στασιμότητα αυτής της καταιγίδας», υπογραμμίζει. «Δεν πρόκειται πια για σπάνια φαινόμενα. Οι ακραίες βροχοπτώσεις που έχουν ως αποτέλεσμα να χάνουν πάνω από 50 άνθρωποι τη ζωή τους, είναι πια συχνές. Η συχνότητα εμφάνισης των ακραίων βροχοπτώσεων έχει αλλάξει λόγω της κλιματικής κρίσης. Δεδομένου ότι ένας θερμότερος πλανήτης μπορεί να “υποστηρίξει” περισσότερους υδρατμούς στην ατμόσφαιρα, προκαλείται αυτή η επίπτωση: πιο συχνή εμφάνιση ακραίων φαινομένων».
Ο ίδιος εξηγεί πως η κακοκαιρία Dana ήταν τόσο καταστροφική γιατί έπληξε περιοχές όπου διαμένει μεγάλος πληθυσμός ανθρώπων. «Πρόκειται για περιοχή με πολλή κινητικότητα, περιοχή που τη διασχίζουν αυτοκινητόδρομοι , προάστια της Βαλένθια με μεγάλη δραστηριότητα. Επί της ουσίας, οι περιοχές που πλημμύρισαν δεν δέχτηκαν σημαντικά ύψη βροχής, δέχτηκαν από 5 έως 10 χιλιοστά. Στα ανάντη του ποτάμου Τούρια όμως– στις περιοχές δηλαδή από όπου έρχεται το νερό-, έπεσαν πάνω από 400 χιλιοστά βροχής. Ολη η βροχή σημειώθηκε στα ορεινά και ημιορεινά από που ξεκινούν τα ποτάμια. Το βουνό κατέβηκε έτσι στην παράκτια ζώνη. Εκεί, όπως όλα δείχνουν οι κάτοικοι ήταν ανενημέρωτοι για το τι συνέβαινε από πάνω τους, τι ερχόταν να τους βρει. Οι εικόνες με τους πολλούς πολίτες και πολλά οχήματα στους δρόμους αποτυπώνουν πόσο εκτεθειμένοι ήταν οι άνθρωποι στο φαινόμενο».
Οσον αφορά στην πρόγνωση της Dana, ο κ. Παπαπαβασιλείου κάνει λόγο για μια καλή πρόγνωση με τα πρώτα στοιχεία για την εμφάνιση της να αποκωδικοποιούνται τουλάχιστον μία εβδομάδα πριν την εμφάνιση του φαινομένου. Την περασμένη Παρασκευή το Ευρωπαϊκό Κέντρο το οποίο τροφοδοτεί με στοιχεία τις κατά τόπους μετεωρολογικές υπηρεσίες έδωσε σήμα πως η Ανατολική Ισπανία και ειδικά η συγκεκριμένη περιοχή έμπαιναν σε κατάσταση κόκκινου συναγερμού.
«Είναι δύσκολο τα μοντέλα να προβλέψουν τα ακριβή χιλιοστά βροχής που θα πέσουν, αλλά ότι επρόκειτο για πολλές ισχυρές βροχοπτώσεις είχε τονιστεί», σημειώνει ο ίδιος καταλήγοντας: «Αυτο που λείπει στην Ισπανία, σε εμάς αλλά και σε άλλες χώρες, είναι εκτός από την πρόγνωση, η ανάλυση – πρόγνωση για τις πιθανές επιπτώσεις κάθε φαινομένου, το λεγόμενο impact based forecasting (πρόβλεψη με βάση τις επιπτώσεις). Είναι αυτό που δεν συνέβη ούτε στον Daniel, ούτε στην Dana. Οι Γερμανοί υιοθέτησαν αυτό το σύστημα μετά το 2021 όπου μέτρησαν σχεδόν 200 νεκρούς».
