Χιούγκο Ντίξον / Reuters Breakingviews
Ο κόσμος είναι γεμάτος κινδύνους. Ο πλανήτης ξεκινάει το 2024 με πόλεμο στη Γάζα και την Ουκρανία, αντιπαλότητα των υπερδυνάμεων, κλιματική αλλαγή και αργή ανάπτυξη. Η πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ αποτελεί επιπρόσθετο κίνδυνο, αν και υπάρχουν και πιο μετριοπαθή σενάρια. Οι πολλαπλές αλληλοεπικαλυπτόμενες κρίσεις –αυτό που ορισμένοι παρατηρητές έχουν χαρακτηρίσει «πολυκρίση»– θα μπορούσαν να αλληλοτροφοδοτηθούν, δημιουργώντας καταστροφικό μείγμα.
Λόγου χάριν, οι συνεχιζόμενες ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα όχι μόνο μπορεί να πυροδοτήσουν μια ευρύτερη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, αλλά ενισχύουν τις κατηγορίες ότι οι ΗΠΑ δεν κάνουν αρκετά για να περιορίσουν τη σύμμαχό τους. Αυτό θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη στήριξη της Ουάσιγκτον από τον υπόλοιπο κόσμο, μετατοπίζοντας την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων υπέρ των αντιπάλων της, όπως η Κίνα και η Ρωσία. Εν τω μεταξύ, εάν οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. δεν κατορθώσουν να δώσουν περισσότερα χρήματα για την ουκρανική άμυνα, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θα επωφεληθεί.
Οι χώρες θα μπορούσαν να κωλυσιεργούν για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, συσσωρεύοντας μελλοντικό κοινωνικό και οικονομικό κόστος από τα ακραία καιρικά φαινόμενα και τη μαζική μετανάστευση. Πάνω από όλα διαφαίνεται η πιθανότητα ο Τραμπ να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, ο οποίος απείλησε να επιβάλει πρόσθετους δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα και να υιοθετήσει σκληρότατη γραμμή κατά των κινεζικών. Δεσμεύθηκε να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα και υποσχέθηκε να επανεξετάσει εκ θεμελίων τον σκοπό του ΝΑΤΟ. Μια νίκη του Μπάιντεν θα ανανέωνε τη δράση για τον περιορισμό των ρύπων εντός κι εκτός συνόρων και θα ενίσχυε το σχέδιο της Δύσης να βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες για τη δημιουργία πράσινων υποδομών. Οι ΗΠΑ θα συνέχιζαν την προσέγγισή τους έναντι της Κίνας, βασισμένη στην οικοδόμηση συμμαχιών στην Ασία και τη μείωση της αμερικανικής εξάρτησης από την κινεζική οικονομία, χωρίς να αποσυνδεθούν από αυτήν.
Οι προοπτικές για την Ουκρανία δεν είναι επίσης δυσοίωνες. Πολλές χώρες της Ε.Ε. είναι αποφασισμένες να βρουν τρόπο χρηματοδότησης του πολέμου. Ο δε Τζο Μπάιντεν ίσως πείσει το Κογκρέσο να παράσχει επίσης κεφάλαια στην Ουκρανία. Ακόμη και η σύγκρουση στη Γάζα μπορεί τελικά να επιλυθεί, καθώς ο Μπάιντεν πιέζει εντονότερα το Ισραήλ να κάνει περισσότερα για την προστασία των αμάχων. Η απειλή του δεξιού εθνικισμού στις ΗΠΑ ή την Ευρώπη δεν θα εκλείψει, ακόμη κι αν ο Τραμπ χάσει. Οι κακές προοπτικές ανάπτυξης, η αυξανόμενη μετανάστευση και το ότι πολλοί ψηφοφόροι αγωνίζονται να βρουν νόημα στον σύγχρονο κόσμο ευνοούν πολιτικούς έτοιμους να υποδαυλίσουν το μίσος εναντίον των ξένων και των μειονοτήτων.
