Του Γιάννη Ιωάννου
Στις πιο κρίσιμες εκλογές των τελευταίων δεκαετιών οδεύουν σήμερα οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με το δίπολο Κάμαλα Χάρις εναντίον Ντόναλντ Τραμπ να φαντάζει οριακό και παράλληλα να πολώνει την αμερικανική κοινωνία αλλά και να συγκεντρώνει το παγκόσμιο ενδιαφέρον για την επόμενη ημέρα. Με την εκτίμηση να δείχνει ότι σχεδόν 150 εκατομμύρια ψηφοφόροι (από τα 244 περίπου) θα προσέλθουν στη κάλπη, αυτά είναι όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τις εκλογές.
Δεν θα μάθουμε αμέσως
Τα αποτελέσματα δεν θα τα μάθουμε αμέσως. Οι ΗΠΑ έχουν τρεις ζώνες ώρας με τις κάλπες στην Ιντιάνα και το Κεντάκι να κλείνουν τα μεσάνυχτα Τρίτης προς Τετάρτη (σ.σ. 5ης προς 6ης Νοεμβρίου) και την Αλάσκα να ψηφίζει μέχρι τις 7 το απόγευμα (ώρα Κύπρου) της Τετάρτης. Το 2020 είχαμε αποτελέσματα μετά από τέσσερις ημέρες. Ενδείξεις θα υπάρχουν αναλόγως πολιτειών ωστόσο οι τρέχουσες εκλογές είναι εξαιρετικά αμφίρροπες.
Μετράν εκλέκτορες όχι ψήφους
Το αμερικανικό σύστημα είναι εκλεκτορικό. 538 εκλέκτορες απαρτίζουν το Κολέγιο των Εκλεκτόρων και ο εκάστοτε υποψήφιος των ΗΠΑ χρειάζεται 270 εκλέκτορες για να κερδίσει και να εκλεγεί. Η αντιπροσώπευση κάθε πολιτείας στο Κογκρέσο καθορίζει τον αριθμό των εκλεκτόρων. Η Κολούμπια πχ έχει τρεις εκλέκτορες. Ένα, σπάνιο μεν ρεαλιστικό δε, σενάριο ισοβαθμίας δεν μπορεί να αποκλειστεί. Ξανάγινε με κάποιο τρόπο στο μακρινό 1800. Σε αυτή την περίπτωση η Βουλή των Αντιπροσώπων εκλέγει τον Πρόεδρο και η Γερουσία τον Αντιπρόεδρο. Στις ΗΠΑ μπορεί κάποιος συνεπώς να λάβει περισσότερες ψήφους και να μην εκλεγεί -όπως συνέβη το 2000 που ο Αλ Γκορ έχασε από τον Μπους και το 2016 που η Χίλαρι Κλίντον έχασε από τον Τραμπ.
Πολιτείες κλειδιά
«7 συν 1» πολιτείες καθορίζουν το αποτέλεσμα. Μίσιγκαν, Πενσιλβάνια, Ουισκόνσιν, Αριζόνα, Νεβάδα, Βόρειος Καρολίνα, Τζόρτζια και Νεμπράσκα αποτελούν πολιτείες-κλειδιά για τον καθορισμό του αποτελέσματος:
• Μεσοδυτικά σε Μίσιγκαν, Πενσιλβάνια και Ουσκόνσιν μιλάμε για τις πολιτείες με κατεξοχήν εκπροσώπους της εργατικής τάξης -προπύργιο των Δημοκρατικών ιστορικά που ωστόσο το 2016 τις σάρωσε ο Τραμπ και το 2020 τις επανεκατέλαβε ο Μπάιντεν
• Η λεγόμενη «ζώνη του Ήλιου» όπου Αριζόνα, Νεβάδα, Βόρειος Καρολίνα, και Τζόρτζια αποτελούν παραδοσιακά πολιτείες που κερδίζουν οι Ρεπουμπλικάνοι. Ο Ομπάμα είχε σαρώσει την Βόρειο Καρολίνα το 2008 ενώ ο Τραμπ την κέρδισε τόσο το 2016 όσο και το 2020. Το 2020 ο Μπάιντεν είχε κερδίσει την «καρδιά του Νότου», Τζόρτζια, και την Αριζόνα που οι μόνοι Δημοκρατικοί που τις είχαν κερδίσει ιστορικά ήταν ο Κλίντον το 92 και το 96 αντίστοιχα
• Η ιδιαίτερη Νεμπράσκα αποδίδει ψήφους ανά περιοχή. Ο Τραμπ προηγείται αλλά στην περιοχή Όμαχα δεν τα καταφέρνει κάτι που μπορεί να αποδειχθεί καθοριστικό στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων
Οι δημοσκοπήσεις
Ένα «θρίλερ» στις επτά κρίσιμες αμερικανικές πολιτείες δείχνει η τελική δημοσκόπηση New York Times/Siena College poll για τις αμερικανικές εκλογές. Η Κάμαλα Χάρις και ο Ντόναλντ Τραμπ παρέμεναν σε απόσταση αναπνοής σε αυτές τις πολιτείες, δύο ημέρες πριν από τις εκλογές στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με την δημοσκόπηση, η υποψήφια των Δημοκρατικών διατηρεί οριακό προβάδισμα στη Νεβάδα, στη Βόρεια Καρολίνα και στο Ουισκόνσιν, ενώ ο Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος προηγείται ελάχιστα στην Αριζόνα. Στις επτά πολιτείες, οι ποσοστιαίες διαφορές μεταξύ των δύο προεδρικών υποψηφίων βρίσκονται εντός του 3,5%, που είναι το ποσοστό στατιστικού λάθους. Περίπου το 40% των συμμετεχόντων έχουν ήδη ψηφίσει και η Χάρις έχει προβάδισμα μεταξύ αυτών των ψηφοφόρων σε ποσοστό 8%, ενώ ο Τραμπ προηγείται στους ψηφοφόρους που δηλώνουν ότι είναι πολύ πιθανό ότι θα ψηφίσουν, αλλά δεν έχουν ψηφίσει ακόμη, σύμφωνα με τα ευρήματα της δημοσκόπησης.
Economist/YouGov δίνουν, επίσης, ελαφρύ προβάδισμα στη Χάρις (49%-47%) ενώ Reuters/Ipsos επίσης δείχνει την Χάρις μπροστά (44%-43%).
Αναμφίβολα εκλογές που θα κριθούν στο νήμα και που η συμμετοχή θα καθορίσει και το αποτέλεσμα.
Δεν ψηφίζουν μόνο για Πρόεδρο
Το αμερικανικό Σύνταγμα έχει πολύ ισχυρό, θεσμικά, σύστημα check & balances. Σήμερα οι Αμερικανοί ψηφίζουν και για τους 435 βουλευτές της Βουλής των Αντιπροσώπων καθώς και για το 1/3 των 100 Γερουσιαστών (σ.σ. 34). Οι Γερουσιαστές έχουν εξαετή θητεία αλλά κάθε δύο χρόνια γίνονται εκλογές για το ένα τρίτο του συνόλου τους.
