Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Εάν επικεντρωθεί κανείς στα «μαθηματικά» των δημοσκοπήσεων, το κόμμα του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν είναι πια «σαν να μην υπάρχει» στη Γαλλία, καθώς έρχεται τρίτο, αρκετές μονάδες πίσω και από την ακροδεξιά παράταξη της Λεπέν αλλά και από το μπλοκ της αριστεράς εν όψει των βουλευτικών εκλογών που πρόκειται να διεξαχθούν στη χώρα τις προσεχείς εβδομάδες (σε δύο γύρους: στις 30 Ιουνίου και στις 7 Ιουλίου).
Με βάση τις σφυγμομετρήσεις, που ειρήσθω εν παρόδω προέβλεψαν επιτυχώς τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του Ιουνίου, ο συνασπισμός των κομμάτων υπό τον Μακρόν (Ensemble) κινδυνεύει να χάσει πάνω από το 70% των εδρών του, υποχωρώντας από τις σχεδόν 250 έδρες που ελέγχει σήμερα, στις 100 ή ακόμη χαμηλότερα.
Εάν επιβεβαιωθούν αυτές οι εκτιμήσεις, τότε η πτώση που ξεκίνησε στις βουλευτικές του 2022 για την παράταξη του Μακρόν, με την απώλεια τότε της αυτοδυναμίας/απόλυτης πλειοψηφίας στην εθνοσυνέλευση, θα περάσει πια σε ένα νέο -ακόμη πιο χαμηλό- στάδιο με την απώλεια και της κυβέρνησης.
Το «προηγούμενο» του 1993
Έχει περάσει όμως καιρός από την τελευταία φορά που ένας εν ενεργεία πρόεδρος στη Γαλλία είχε πίσω του μια τόσο αποδυναμωμένη παράταξη.
Για την ιστορία, στις βουλευτικές εκλογές του 1993, οι Σοσιαλιστές του τότε προέδρου Μιτεράν είδαν τις έδρες τους να μειώνονται από 262 σε… 53, με το αποτέλεσμα να πυροδοτεί ένα ντόμινο από ανατροπές (την έξοδο του Φαμπιούς, τη «συνταξιοδότηση» του Ζοσπέν, την όχι απλώς πολιτική αλλά κυριολεκτική αυτοκτονία του Πιερ Μπερεγκοβουά τον Μάιο της ίδιας χρονιάς). Σε πείσμα όλων των ανωτέρω, ο Μιτεράν παρέμεινε όμως στην προεδρία της χώρας, έχοντας δίπλα του ως πρωθυπουργό τον προερχόμενο από το γκολικό RPR του Σιράκ, Εντουάρ Μπαλαντίρ.
Ο Μακρόν δεν είναι ο ίδιος υποψήφιος στις βουλευτικές εκλογές που διεξάγονται πρόωρα στη Γαλλία αυτό το καλοκαίρι. Η θητεία του στην προεδρία της χώρας ολοκληρώνεται επισήμως το 2027 και ο ίδιος έχει διαμηνύσει ότι προτίθεται να παραμείνει στο Ελιζέ ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών. Η ίδια η Μαρίν Λεπέν υποστήριξε μάλιστα από την πλευρά της, μιλώντας προ ημερών στη Figaro, ότι θα ήταν διατεθειμένη ακόμη και να «συγκατοικήσει» με τον Μακρόν στην εξουσία, εάν βέβαια το κόμμα της καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση -με πρωθυπουργό τον 28χρονο Ζορντάν Μπαρντελά– αυτό το καλοκαίρι.
«Ενωμένοι» υπό την απειλή της Λεπέν
Αυτό που συνέβαινε για χρόνια στη Γαλλία ήταν ότι πολλοί ψήφιζαν Μακρόν (το 2017 και έπειτα ξανά το 2022) για να μην βγει η Λεπέν, ή Σιράκ παλαιότερα -το 2002– προκειμένου να μην εκλεγεί πρόεδρος ο πατήρ της Μαρίν, Ζαν Μαρί. Κάπως έτσι, υπό την απειλή της Λεπέν, ο Μακρόν έγραψε ιστορία ως ο πρώτος έπειτα από δύο δεκαετίες πολιτικός που επανεκλέγεται για μια δεύτερη θητεία στην προεδρία της Γαλλίας (η τελευταία φορά που είχε γίνει κάτι ανάλογο ήταν από τον Ζακ Σιράκ στις προεδρικές των ετών 1995-2002).
Αυτοί οι άλλοτε «πολλοί» όμως, όσο περνούν τα χρόνια, λιγοστεύουν, όπως προκύπτει άλλωστε μέσα και από τις ίδιες τις εκλογικές επιδόσεις του λεπενικού Εθνικού Συναγερμού-RN (πρώην Εθνικού Μετώπου) που ακολουθούν ανοδική πορεία στις κάλπες: για την ευρωβουλή (από το 23,3% του 2019 στο 31,4% του 2024), τη βουλή (από το 13,2% του 2017 στο 18,7% του 2022) και την προεδρία (από το σχεδόν 34% του 2017 στο σχεδόν 42% του 2022).
Σιωπηρές συμφωνίες που αποσυντίθενται
Εάν άλλοτε υπήρχε μια «σιωπηρή συμφωνία» στη Γαλλία που κρατούσε την ακροδεξιά μακριά από την εξουσία, «αυτό το μοντέλο αρχίζει πια να καταρρέει», όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το πρακτορείο Bloomberg.
Γιατί; Οι λόγοι, ή μάλλον οι εκτιμήσεις γύρω από τις όποιες αιτίες, ποικίλουν, πλην όμως το γεγονός παραμένει:
«Λεπέν ή Μελανσόν; Η Γαλλία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ζοφερή επιλογή», γράφει ο Λιονέλ Λοράν στο Bloomberg, βγάζοντας από το κάδρο της κόντρας, ως «τρίτους» στην κούρσα, τον ίδιο Μακρόν αλλά και τον νυν πρωθυπουργό Γκαμπριέλ Ατάλ.
Λεπέν ή Μελανσόν;
Ο Ζαν Λικ Μελανσόν (AP Photo/Aurelien Morissard)
Πέρα από την «πουτινολατρεία» της Λεπέν και τον «αντισημιτισμό» του Μελανσόν, ο Λοράν προσεγγίζει ως δυνητικώς «ζοφερά» όσα μη-βιώσιμα υπόσχονται οι εν λόγω πολιτικές δυνάμεις κυρίως στο μέτωπο της οικονομίας ενόψει των επικείμενων βουλευτικών εκλογών. Διερωτάται, επί παραδείγματι, εάν η ηλικία συνταξιοδότησης θα μπορούσε, πρακτικά, να πέσει ξανά στα 60 έτη στη Γαλλία, χωρίς δημοσιονομικούς τριγμούς; Εάν οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων θα μπορούσαν να δουν αυξήσεις κ.ά.; Ο αρθρογράφος του Bloomberg ανακαλεί στη μνήμη και την περίπτωση της Λιζ Τρας, η κυβέρνηση της οποίας κατέρρευσε στη Βρετανία όταν οι αγορές «απέρριψαν» τον μίνι προϋπολογισμό της το 2022. Θα μπορούσε, άραγε, να συμβεί κάτι ανάλογο και στη Γαλλία το προσεχές διάστημα, με «θύμα» την όποια επικείμενη γαλλική (συγ)κυβέρνηση;
Σενάρια εμπνευσμένα από «τρασονόμικς» και Brexit
Ο Μακρόν από την πλευρά του, θα μπορούσε ενδεχομένως ακόμη και να «ποντάρει» πολιτικά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ρισκάροντας μια (οικονομική) καταστροφή προκειμένου να αποτρέψει μια άλλη (πολιτική). Εάν ο Μπαρντελά προλάβει άλλωστε να «καεί» ως πρωθυπουργός πριν από τις επόμενες προεδρικές του 2027, η Λεπέν μπορεί να μην προλάβει καν να εκλεγεί πρόεδρος…
Από την άλλη πλευρά, βέβαια, θα μπορούσε να συμβεί και το ακριβώς αντίθετο: η γαλλική ακροδεξιά να προλάβει δηλαδή εν τω μεταξύ, με την άνοδό της στην εξουσία, να προκαλέσει ένα ντόμινο από αλυσιδωτές αντιδράσεις όχι μόνο σε εθνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό/διατλαντικό επίπεδο.
«Υπάρχει ο κίνδυνος η γαλλική ψήφος -όπως και το δημοψήφισμα για το Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο- να πυροδοτήσει πολιτικές και οικονομικές αντεγκλήσεις που θα διαρκέσουν χρόνια», γράφει ο βετεράνος ανταποκριτής Τζον Λίτσφιλντ στο Politico, διερωτώμενος εάν θα μπορούσε η ζαριά του Μακρόν να αποτελέσει το Brexit της Γαλλίας.
Το προεκλογικό πρόγραμμα των Λεπέν – Μπαρντελά
Το Frexit και η επιστροφή στο γαλλικό φράγκο θα πρέπει να σημειωθεί, βέβαια, ότι δεν υπάρχουν πια ως στόχοι στο προεκλογικό μανιφέστο του λεπενικού Εθνικού Συναγερμού (RN). Η διπλωματική/αμυντική προσέγγιση με τη Ρωσία του Πούτιν, η αποχώρηση της Γαλλίας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ και η απόσυρση των Γάλλων από τα γαλλογερμανικά αμυντικά πρότζεκτ (για τα επόμενης γενιάς μαχητικά αεροσκάφη και άρματα μάχης) είναι, επίσης, κάποια από τα σημεία που, ενώ άλλοτε υπήρχαν ως προεκλογικοί στόχοι, πλέον έχουν κάνει φτερά.
Ο Ζορντάν Μπαρντελά στο πλευρό της Μαρίν Λεπέν (AP Photo/Thomas Padilla)
Από την άλλη πλευρά ωστόσο, παρά τις αλλαγές που έχει υποστεί μέσα στα χρόνια, το πρόγραμμα της λεπενικής άκρας δεξιάς συνεχίζει να προβληματίζει, ειδικά τις Βρυξέλλες, καθώς έρχεται σε πλήρη αντίθεση με κάθε προοπτική περαιτέρω ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης προκρίνοντας την επιστροφή σε εποχές σκληρών εσωτερικών συνόρων και προστατευτισμού.
Το εσωτερικό μέτωπο
Πίσω στη Γαλλία πάντως, τα τελευταία χρόνια έλαβαν χώρα σαρωτικές ανατροπές που αναδιαμόρφωσαν τους συσχετισμούς των κομματικών δυνάμεων.
Οι άλλοτε κραταιοί Σοσιαλιστές αποτελούν πια ελάσσονα συνιστώσα του πολυκομματικού NFP-Nouveau Front populaire… υπό την Ανυπότακτη Γαλλία του (πρώην Σοσιαλιστή) Ζαν Λικ Μελανσόν. Οσό για την πάλαι ποτέ κυβερνώσα παράταξη των Ρεπουμπλικανών, το άλλοτε UMP του Ζαρκοζί, εκείνοι κινούνται πια δημοσκοπικά κάτω από το 10%.
Το NFP έρχεται εν έτει 2024, ως μετεξέλιξη της Νέας Λαϊκής Οικολογικής και Κοινωνικής Ενωσης-NUPES, να συσπειρώσει εκλογικά κάτω από την ίδια ομπρέλα την Ανυπότακτη Γαλλία, τους Σοσιαλιστές, τους Πράσινους, τους Κομμουνιστές και, μεταξύ άλλων, το κεντροαριστερό Place Publique του 44χρονου Ραφαέλ Γκλυκσμάν, υιού του φιλοσόφου Αντρέ Γκλυκσμάν, το οποίο όμως έκανε την έκπληξη στις ευρωεκλογές του Ιουνίου (στις οποίες πήρε μέρος μαζί με τους Σοσιαλιστές) καθώς εξασφάλισε την τρίτη θέση με ποσοστό σχεδόν 14%.
Ο Μελανσόν και ο Γκλυκσμάν
Ο Ραφαέλ Γκλυκσμάν (AP Photo/Jean-Francois Badias)
Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα σφυγμομετρήσεις, το κόμμα της Λεπέν παρουσιάζεται να προηγείται ενόψει των βουλευτικών εκλογών συγκεντρώνοντας περίπου 32% με 35%, ενώ το NFP ακολουθεί κινούμενο μεταξύ 25% και 28%.
Το κόμμα της Λεπέν είναι ωστόσο ένα και μεμονωμένο, ενώ το μπλοκ του NFP είναι ένας πολυκομματικός σχηματισμός αποτελούμενος από σε μεγάλο βαθμό αποκλίνοντα στοιχεία, υπό τη σκέπη του οποίου μπορεί να βρει πια ως υποψηφίους βουλευτές τον πρώην πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ αλλά και τον 57χρονο ακροαριστερό Φιλίπ Πουτού.
Μακρόν και Ολάντ (Caroline Blumberg, Pool via AP)
Πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, οι Μελανσόν και Γκλυκσμάν αντάλλασσαν «πυρά» και βαριές κουβέντες. Με τον «αέρα» που του έδωσαν οι καλές εκλογικές επιδόσεις που επέτυχε το 2022 (το 22% που εξασφάλισε προσωπικά στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών και το 25,7% της ένωσης NUPES στις βουλευτικές), ο Μελανσόν επιχείρησε να ηγηθεί στον χώρο της ευρύτερης αριστεράς πράγμα το οποίο προκάλεσε όμως αντιδράσεις.
Πλέον, ενόψει των βουλευτικών εκλογών που κηρύχθηκαν πρόωρα, οι Μελανσόν και Γκλυκσμάν παρουσιάζονται να έχουν θάψει (προσωρινά;) το τσεκούρι, με τον 72χρονο Μελανσόν μάλιστα να διαμηνύει ότι δεν πρόκειται να διεκδικήσει τη θέση του πρωθυπουργού.
Το σύστημα των γαλλικών βουλευτικών εκλογών, που διεξάγονται σε δύο γύρους, θα μπορούσε να ευνοήσει ένα πολυκομματικό εκλογικό μπλοκ όπως είναι εκείνο του NFP. Εάν τα κόμματα της ευρύτερης γαλλικής αριστεράς κατέβαιναν το καθένα μόνο του, θα είχαν μάλλον λιγότερες πιθανότητες να δουν τους υποψηφίους τους να περνούν στον δεύτερο γύρο…
Εάν οι ευρωεκλογές του Ιουνίου λειτούργησαν ως «δημοψήφισμα» για τον Μακρόν, ένα «δημοψήφισμα» το οποίο ο Γάλλος πρόεδρος έχασε, τις επόμενες εθνικές εκλογές ο Μακρόν θέλει να τις μετατρέψει σε δημοψήφισμα για τη Λεπέν και τη δική της ατζέντα. Θα τα καταφέρει άραγε;
Ασφαλείς απαντήσεις αναμένονται το βράδυ της 7ης Ιουλίου. Από μαθηματική σκοπιά, για την πλειοψηφία στην εθνοσυνέλευση των 577 εδρών απαιτούνται 289 έδρες… που θα είναι δύσκολο να συγκεντρωθούν.
Το παιχνίδι έχει, πάντως, καταστεί πολυπαραγοντικό πια στη Γαλλία και τα νερά σε μεγάλο βαθμό αχαρτογράφητα. Όσο για τους βασικούς παίκτες, εκείνοι ξέρουν τι θέλουν:
- ο 46χρονος Εμανουέλ Μακρόν να κλονίσει την ανοδική πορεία της Λεπέν στον δρόμο προς τις προεδρικές του 2027
- η 55χρονη Μαρίν Λεπέν να γίνει πρόεδρος της Γαλλίας το 2027
- ο 28χρονος υπαρχηγός της Λεπέν, Ζορντάν Μπαρντελά, να γίνει πρωθυπουργός
- ο 72χρονος Ζαν Λικ Μελανσόν να καταστεί το κυρίαρχο αντίπαλο δέος στη Λεπέν, αλλά και ο κυρίαρχος στον χώρο της αριστεράς
- ο 69χρονος Φρανσουά Ολάντ να επιστρέψει στο προσκήνιο, σε ρόλο «σωτήρα»
- ο 44χρονος ευρωβουλευτής Ραφαέλ Γκλυκσμάν να παραμείνει σε τροχιά ανόδου
- ο 35χρονος νυν πρωθυπουργός Γκαμπριέλ Ατάλ να διατηρήσει κεκτημένα, προετοιμάζοντας παράλληλα το έδαφος για μελλοντικές επανόδους…
