Του Γιώργου Κακούρη
Βελτίωση στην συμπεριφορά των ψηφιακών πλατφόρμων, όπως μεταξύ άλλων το Twitter, το Facebook και άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσον αφορά την αντιμετώπιση φαινομένων παραπληροφόρησης, διαπιστώνει έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ψηφιακών Υπηρεσιών για τις εκλογές για την ανάδειξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Μάλιστα οι εκλογές κύλησαν χωρίς να προκύψουν ακραία περιστατικά παραπληροφόρησης, όπως deep fake εικόνες ή βίντεο που να δημοσιοποιούνται λίγο πριν τις εκλογες για να επηρεάσουν τους ψηφοφόρους πριν ελεγχθεί η γνησιότητα τους, ανέφεραν κοινοτικοί αξιωματούχοι που ενημέρωσαν τους δημοσιογράφους.
Οι ίδιοι αξιωματούχοι μάλιστα σημείωσαν στην «Κ» πως θεωρούν ότι η εικόνα βελτιώθηκε σε μικρές, λόγω γλώσσας, αγορές, όπου οι ψηφιακές πλατφόρμες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν εργοδοτούν αρκετά άτομα για έλεγχο αναρτήσεων για ψευδείς ή παραπλανητικές ειδήσεις και για επεξεργασία παραπόνων από χρήστες.
Η έκθεση αποτελεί ανασκόπηση για την επόμενη ημέρα των ευρωεκλογών από τη σκοπιά της αντιμετώπισης της παραπληροφόρησης στο πλαίσιο της Πράξης για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act - DSA) που ισχύει από τον φετινό Φεβρουάριο. Το κείμενο εστιάζει στην περίοδο μέχρι τις ευρωεκλογές (6 - 9 Ιουνίου 2024) και αφορά τα πεπραγμένα της Κομισιόν και των εθνικών αρχών που έχουν ορίσει τα κράτη μέλη ως συντονιστές ψηφιακών υπηρεσιών και συμμετέχουν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ψηφιακών Υπηρεσιών (στην περίπτωση της Κύπρου η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης), για να εξασφαλίσουν τη συμμόρφωση με την DSA, αλλά και το πώς εφαρμόζεται ο κώδικας πρακτικής κατά της παραπληροφόρησης με τη βοήθεια και του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ψηφιακών Μέσων (European Digital Media Observatory - EDMO).
Ωστόσο, όπως τονίζεται στην εισαγωγή της έκθεσης, αυτή δεν αφορά ευθέως αξιολόγηση των ενεργειών στις οποίες προχώρησαν οι ίδιες οι ψηφιακές πλατφόρμες.
Πολύπλοκο πλαίσιο
Αρμόδιοι κοινοτικοί αξιωματούχοι χαρακτήρισαν τις προσπάθειες ενόψει των ευρωεκλογών δύσκολες καθώς πρόκειται για διαδικασίες με 27 διαφορετικά εκλογικά συστήματα και αναρτήσεις σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ, τις οποίες αρκετά από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν έχουν επαρκές προσωπικό για να τις καλύψουν.
Βάσει της DSA, οι πλατφόρμες είναι υποχρεωμένες να αξιολογούν τους κινδύνους και να έχουν διαδικασίες για την ανάληψη των κατάλληλων μέτρων, τα οποία περιλαμβάνουν ανάλογα με την περίπτωση το σβήσιμο της ανάρτησης ή τη θόλωση μιας ευαίσθητης εικόνας.
Ωστόσο, ανέφεραν οι ίδιο αξιωματούχοι, λόγω και μόνο της πιθανότητας κυρώσεων μέσω της Πράξης για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες, οι εταιρίες έκαναν περισσότερα βήματα από ότι προηγουμένως.
Η νομοθεσία δεν ρυθμίζει το ίδιο το περιεχόμενο και δεν κρίνει τι είναι κατάλληλο ή όχι, αλλά το κατά πόσο η κάθε πλατφόρμα έχει θεσπίσει τα κατάλληλα συστήματα και διαδικασίες, αν αυτά τα συστήματα και διαδικασίες εφαρμόζονται, και αν ελέγχονται από ανεξάρτητο φορέα.
Στρες τεστ
Μεταξύ άλλων, σύμφωνα με την έκθεση η Κομισιόν πραγματοποίησε πριν τις εκλογές άσκηση επί χάρτου, ένα «stress test» για την ικανότητα των μεγάλων πλατφόρμων, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και ευρωπαϊκούς οργανισμούς να αντιμετωπίσουν απειλές στον τομέα της παραπληροφόρησης βάσει της νέας νομοθεσίας. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν διαβουλεύσεις για τεχνικά ζητήματα ενώ καταρτίστηκε πλαίσιο αντίδρασης για απειλές στον τομέα της παραπληροφόρησης.
Παράλληλα, σημειώνεται, η Κομισιόν ζήτησε σε πενήντα περιπτώσεις πληροφορίες από διαδικτυακές πλατφόρμες για τα μέτρα που λάμβαναν κατά της παραπληροφόρησης, ενώ άνοιξαν διαδικασίες κατά της X (πρώην Twitter) και της Meta (στην οποία ανήκουν Facebook, Instagram και WhatsApp).
Τα μέτρα κατά της X αφορούσαν την αποτελεσματικότητα της πρακτικής των «community notes» για παροχή καλύτερης πληροφόρησης για λογαριασμούς, καθώς και ενδεχόμενες παραπλανητικές πρακτικές στον σχεδιασμό της πλατφόρμας, έλλειψη διαφάνειας στη διαφήμιση και μη επαρκή πρόσβαση σε ερευνητές σε δεδομένα της πλατφόρμας.
Στην περίπτωση της Meta, η διαδικασία αφορά κατηγορίες ότι δεν έγιναν τα αναγκαία βήματα κατά παραπλανητικών διαφημίσεων, ούτε λήφθηκαν τα απαραίτητα μέτρα για αποτροπή εκστρατειών παραπληροφήρησης, όπως η ρωσική επιχείρηση Doppelganger.
Από μηδέν, κάτι
Απαντώντας σε ερωτήσεις για την κατάσταση όσον αφορά τις μικρότερες γλωσσικά αγορές, όπως τα ελληνικά και ειδικότερα την Κύπρο, ο κοινοτικός αξιωματούχος ανέφερε πως αν και δεν υπάρχουν συνολικά αριθμητικά δεδομένα, έχει διαπιστωθεί μια ποιοτική διαφορά.
Όπως εξήγησε, πριν τη διαμόρφωση της νομοθεσίες για τις ψηφιακές υπηρεσίες, τα παράπονα και τα reports σε μικρές αγορές δεν λάμβαναν απάντηση τις περισσότερες φορές. Ωστόσο, σημείωσε, υπάρχει βελτίωση καθώς λόγω της ανάγκης συμμόρφωσης, οι πλατφόρμες απαντούν την ίδια ή την επόμενη ημέρα.
