ΚΑΤΡΙΝ ΜΠΕΝΧΟΛΝΤ, ΝΤΕΪΒΙΝΤ Ε. ΣΑΝΓΚΕΡ
Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι οι μυστηριώδεις υποθαλάσσιες εκρήξεις που προκάλεσαν μεγάλη διαρροή φυσικού αερίου από τους αγωγούς Nord Stream 1 και Nord Stream 2 οφείλονταν σε σαμποτάζ. «Ολες οι διαθέσιμες πληροφορίες συνηγορούν υπέρ της εκδοχής ότι επρόκειτο για δολιοφθορά», δήλωσε ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, Ζοζέπ Μπορέλ. «Κατά τα φαινόμενα, πρόκειται για σαμποτάζ», αποφάνθηκε ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Τζέικ Σάλιβαν.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, θα χρειαστούν μήνες για να επιδιορθωθούν οι ζημιές στους αγωγούς μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω Βαλτικής. Τα νέα για τις διαρροές σε τρεις (από τις τέσσερις συνολικά) γραμμές των αγωγών ενίσχυσαν τους φόβους για την ενεργειακή ασφάλεια μιας Ευρώπης που ήδη ατενίζει με ανησυχία τον επικείμενο χειμώνα λόγω των επιπτώσεων από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις κυρώσεις στη Ρωσία. Αλλά το μεγάλο ερώτημα παραμένει αναπάντητο: Ποιος το έκανε και γιατί; Ελλείψει απτών αποδείξεων –Αμερικανοί αξιωματούχοι μάς έλεγαν ότι λόγω των διαρροών είναι πολύ επικίνδυνο να πραγματοποιηθούν αποστολές για συλλογή στοιχείων– οι ΗΠΑ και οι περισσότεροι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους αποφεύγουν να κατονομάσουν υπόπτους. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένοι αξιωματούχοι κατ’ ιδίαν εκμυστηρεύονταν τις εκτιμήσεις τους, κατά τις οποίες η Ρωσία θα μπορούσε να έχει κέρδος από αυτή την εξέλιξη, όσο και αν οι αγωγοί κατασκευάστηκαν για να μεταφέρουν δικό της φυσικό αέριο.
Πολωνία και Ουκρανία κατηγόρησαν από την πρώτη στιγμή τη Μόσχα, η οποία με τη σειρά της κατηγόρησε την Ουάσιγκτον. Ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι και ειδικοί διατύπωσαν την εικασία πως η Ουκρανία και οι χώρες της Βαλτικής, οι οποίες από καιρό έβαλλαν εναντίον των αγωγών Nord Stream, θα μπορούσαν να ωφεληθούν από το σαμποτάζ, ενώ ταυτόχρονα θα έστελναν τα πολιτικά τους μηνύματα.
Μόλις ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, η Γερμανία ακύρωσε την προγραμματισμένη έναρξη λειτουργίας του Nord Stream 2, η κατασκευή του οποίου μόλις είχε ολοκληρωθεί, ενώ στα τέλη Αυγούστου η Ρωσία σταμάτησε τη ροή φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream 1, επικαλούμενη αδυναμία συντήρησης λόγω των δυτικών κυρώσεων. Οι εξελίξεις αυτές ανάγκασαν τους Ευρωπαίους ηγέτες να αποδυθούν σε έναν φρενήρη αγώνα δρόμου για εξεύρεση εναλλακτικών πηγών και εξοικονόμηση ενέργειας ενόψει του χειμώνα. Ωστόσο, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θεωρούν τουλάχιστον πρόωρο να υποστηρίξει κανείς ότι η Ρωσία βρίσκεται πίσω από τις επιθέσεις στους αγωγούς. Σύμφωνα με τη λογική τους, ο Βλαντιμίρ Πούτιν θέλει να δείχνει ότι διαθέτει δύναμη πίεσης στους Ευρωπαίους, αφού μπορεί να ανοιγοκλείνει τις στρόφιγγες του φυσικού αερίου, αλλά αυτό προϋποθέτει οι αγωγοί, που ανήκουν στο ρωσικό μεγαθήριο Gazprom, να βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Αλλοι αξιωματούχοι, όμως, αντιτείνουν ότι μία από τις δύο γραμμές του Nord Stream 2 δεν έπαθε καμία βλάβη και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τον Πούτιν ως μέσο πίεσης στη Γερμανία. Σε κάθε περίπτωση, οι νέες εξελίξεις ήρθαν να υπογραμμίσουν πόσο ευάλωτες είναι οι υποδομές της Ευρώπης, κάτι που αφορά όχι μόνο τους αγωγούς φυσικού αερίου, αλλά και υποθαλάσσια καλώδια ηλεκτρισμού και τηλεπικοινωνιών.
Στη Μόσχα, ο εκπρόσωπος Τύπου του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ χαρακτήρισε «προβλέψιμα βλακώδεις» τις κατηγορίες εναντίον της χώρας του και έστρεψε τις υποψίες προς την Ουάσιγκτον, δηλώνοντας ότι οι ΗΠΑ έχουν τεράστια κέρδη από την πώληση ακριβού, υγροποιημένου φυσικού αερίου στους Ευρωπαίους. Ρωσικά μέσα ενημέρωσης έσπευσαν να ενισχύσουν αυτό το μήνυμα, ανασύροντας δήλωση του Τζο Μπάιντεν από τις 7 Νοεμβρίου, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος προειδοποίησε πως, αν οι Ρώσοι εισβάλουν στην Ουκρανία, «δεν θα υπάρχει πια αγωγός Nord Stream 2. Θα φροντίσουμε γι’ αυτό». Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι ο Μπάιντεν είχε κατά νουν διπλωματική και πολιτική πίεση στη Γερμανία.
Το tweet του Σικόρσκι
Παραδόξως, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας Ράντεκ Σικόρσκι, ένας από τους σκληρότερους επικριτές της Μόσχας, μοιάζει να στηρίζει τη ρωσική εκδοχή για το σαμποτάζ. «Σας ευχαριστούμε, ΗΠΑ», έγραψε στο Twitter, κάτω από μια φωτογραφία που έδειχνε τα νερά της Βαλτικής να αναβράζουν λόγω των διαρροών.
Καθώς και οι δύο αγωγοί ήταν ανενεργοί τη στιγμή που συνέβησαν οι διαρροές, δεν υπήρξε άμεση επίπτωση στα ευρωπαϊκά ενεργειακά αποθέματα. Μάλιστα, την επομένη των διαρροών εγκαινιάστηκε ο νέος αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου της Νορβηγίας στην Πολωνία και πολλοί θεωρούν ότι δεν πρόκειται για απλή σύμπτωση. Ο νέος αγωγός κατασκευάστηκε ακριβώς για να μειώσει την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Αν και αξιωματούχοι ορισμένων Ευρωπαϊκών χωρών επικαλέστηκαν αυτήν τη συγκυρία για να υποστηρίξουν τα περί ρωσικού δακτύλου, οι Αμερικανοί είναι πιο επιφυλακτικοί. Υπενθυμίζουν, δε, ότι τον περασμένο Ιούλιο υπήρχε έντονη φημολογία που υποστήριζε ότι η Ρωσία βρισκόταν πίσω από εκτεταμένη κυβερνοεπίθεση κατά της Αλβανίας. Αλλά αυτό τον μήνα, η έρευνα που διεξήχθη για το θέμα αυτό κατέληξε στο οριστικό συμπέρασμα ότι πίσω από την επίθεση βρισκόταν το Ιράν.
Κάποιοι αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον εκτιμούν πως το σαμποτάζ θα μπορούσε να έχει πραγματοποιηθεί από μη κρατικούς παράγοντες. Συνάδελφοί τους αντιτείνουν, όμως, ότι οι δονήσεις που κατέγραψαν σεισμογράφοι της Σουηδίας και της Δανίας παραπέμπουν σε εκρήξεις από μαγνητικές νάρκες, που προσκολλήθηκαν στους αγωγούς, ή από επιθέσεις από τον αέρα, κάτι που σαφώς παραπέμπει σε οργανωμένο κράτος.
Νέα απειλή από την Gazprom
Μπορεί οι διαρροές από τους αγωγούς της Βαλτικής να προκάλεσαν κάποια αύξηση στις τιμές του φυσικού αερίου, αλλά οι επιπτώσεις ήταν περιορισμένες, αφού κανένας από τους δύο δεν βρισκόταν σε λειτουργία, ούτε προβλεπόταν να λειτουργήσει άμεσα. Την ίδια στιγμή, όμως, μια άλλη, βραχυπρόθεσμα σοβαρότερη απειλή διαγραφόταν στον ορίζοντα. Το ρωσικό ενεργειακό μεγαθήριο Gazprom απείλησε ότι θα επιβάλει κυρώσεις στην ουκρανική εταιρεία Naftogaz, η οποία διαχειρίζεται μία από τις τελευταίες οδούς μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Ο λόγος είναι ότι η Naftogaz προσέφυγε στη διεθνή διαιτησία υποστηρίζοντας ότι η Gazprom δεν είχε καταβάλει τα οφειλόμενα τέλη μεταφοράς του ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας. Αν κλείσει και η ουκρανική οδός, έπειτα από εκείνη της Βαλτικής, ο μόνος δρόμος μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα είναι ο αγωγός Turkish Stream, προς αγαλλίαση του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος θα εισπράξει άλλο ένα παράπλευρο κέρδος από την ουκρανική κρίση.
