Πέτρος Παπακωνσταντίνου
Δύο μήνες μετά τις πρωτοφανείς επιθέσεις της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ, ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου διεξάγει τρεις πολύ διαφορετικούς, αλλά στενά συνδεδεμένους πολέμους ταυτόχρονα. Στο εσωτερικό της χώρας του για την πολιτική του επιβίωση. Στη Γάζα και τη Δυτική Οχθη για μια οριστική λύση του Παλαιστινιακού στα δικά του μέτρα. Και στη διεθνή σκηνή για τη διατήρηση, αν όχι της υποστήριξης, τουλάχιστον της ανοχής των Δυτικών του συμμάχων και πρωτίστως των ΗΠΑ. Το μόνο βέβαιο, μέσα στην πυκνή ομίχλη των ημερών, είναι ότι είτε θα τους κερδίσει και τους τρεις, είτε θα τους χάσει όλους, παρασύροντας και τη χώρα του σε μια περιπέτεια ιστορικών διαστάσεων.
Στο δικαστήριο
Την περασμένη Δευτέρα, ξανάρχισε η δίκη του Νετανιάχου για οικονομικά σκάνδαλα, που είχε διακοπεί προσωρινά μετά το σοκ της 7ης Οκτωβρίου. Οι κατηγορίες για διαφθορά φέρνουν σε ακόμη δυσχερέστερη θέση τον μακροβιότερο πρωθυπουργό του Ισραήλ, ο οποίος χρεώθηκε την πιο δραματική αποτυχία στον τομέα της εθνικής ασφάλειας από την ίδρυση του εβραϊκού κράτους. Τρεις προκάτοχοί του διαφορετικού πολιτικού στίγματος, ο κεντροαριστερός Εχούντ Μπαράκ, ο κεντρώος Γιαΐρ Λαπίντ και ο δεξιός Εχούντ Ολμέρτ, ζήτησαν την παραίτησή του. Η σύντομη εκεχειρία με τη Χαμάς για την ανταλλαγή αιχμαλώτων απέδειξε ότι, ύστερα από 50 ημέρες καταιγιστικών βομβαρδισμών που άφησαν πίσω τους πάνω από 16.000 νεκρούς, η ισλαμική οργάνωση διατηρούσε την ιεραρχική δομή, τη μαχητική ικανότητα και τη δυνατότητα να θέτει όρους στους εισβολείς. Ακροδεξιοί σύμμαχοι υπό τον υπουργό Εθνικής Ασφαλείας Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ απειλούσαν να ρίξουν την κυβέρνηση, με τις δημοσκοπήσεις να προοιωνίζονται συντριπτική νίκη της αντιπολίτευσης στις επόμενες εκλογές.
Η απάντηση του Νετανιάχου ήταν η φυγή προς τα εμπρός: επέκταση του πολέμου και στη νότια Γάζα με επίκεντρο την πόλη Χαν Γιουνίς, όπου γεννήθηκαν και πιθανότατα κρύβονται ο ηγέτης της Χαμάς στα παλαιστινιακά εδάφη Γιαχία Σινουάρ και ο επικεφαλής της στρατιωτικής της πτέρυγας Μοχάμεντ Ντεΐφ. Ωστόσο, τα πιο σοβαρά think tank των αμερικανικών ελίτ, όπως το Foreign Affairs και η RAND, εκτιμούν ότι η εκστρατεία του είναι πιθανό να αποτύχει. Οι ένοπλες παλαιστινιακές οργανώσεις προβάλλουν ισχυρή αντίσταση στη Χαν Γιουνίς, όπως και στην Τζαμπάλια και την πόλη της Γάζας στον βορρά. Οι μάχες διεξάγονται δρόμο δρόμο και σπίτι σπίτι, ενώ ο ισραηλινός στρατός μετρούσε 87 νεκρούς την Πέμπτη. Παρά το ανελέητο σφυροκόπημα, οι Παλαιστίνιοι ήταν ακόμη σε θέση να εκτοξεύουν ρουκέτες προς το Τελ Αβίβ, την Μπερ Σεβά και την Ασκελον. Με βάση τους ισραηλινούς υπολογισμούς, στους δύο μήνες του πολέμου είχαν εξοντωθεί 5.000 ένοπλοι της Χαμάς σε σύνολο 30.000, κάτι που προδιαθέτει για μια παρατεταμένη σύγκρουση με εφιαλτικό ανθρωπιστικό κόστος.
Στο πολιτικό επίπεδο επιβεβαιώθηκε η ιστορική αλήθεια, που λέει ότι οι καταιγιστικοί βομβαρδισμοί αστικών κέντρων (του Λονδίνου από τον Χίτλερ, της Δρέσδης και του Αμβούργου από τους Συμμάχους, του Ανόι από τους Αμερικανούς) όχι μόνο δεν ξεσηκώνουν τον ντόπιο πληθυσμό εναντίον των κυβερνώντων, αλλά τον συσπειρώνουν εναντίον των επιδρομέων. Εγκυρα δυτικά μέσα αναγνωρίζουν ότι η απήχηση της Χαμάς σε Γάζα και Δυτική Οχθη βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο ζενίθ της, κι αυτό είναι που επιτρέπει στους μαχητές να συγχωνεύονται με τον άμαχο πληθυσμό και να διεξάγουν αντάρτικο των πόλεων. Εάν ο ισραηλινός στρατός, πιεσμένος από τις αυξανόμενες απώλειες και από τον πολιτικό χρόνο που λειτουργεί εναντίον του, υλοποιήσει ακραία σενάρια, όπως ο βίαιος εκτοπισμός του παλαιστινιακού πληθυσμού στο Σινά, δηλαδή η ανοιχτή εθνοκάθαρση, τότε η αραβική αντίδραση και η διεθνής κατακραυγή θα είναι εκκωφαντικές, κάτι που ίσως ούτε ο Τζο Μπάιντεν θα μπορέσει αυτή τη φορά να αγνοήσει.
Αποστάσεις
Κι εδώ ερχόμαστε στο τρίτο μέτωπο του Νετανιάχου, όπου οι εξελίξεις δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές. Αξιωματούχοι του ΟΗΕ καταγγέλλουν το Ισραήλ για εγκλήματα πολέμου και ο γενικός γραμματέας του διεθνούς οργανισμού, Αντόνιο Γκουτέρες, ζητεί άμεση εκεχειρία. Ο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος στην αρχή του πολέμου πρότεινε να ενεργοποιηθεί ο διεθνής συνασπισμός κατά του Ισλαμικού Κράτους για τη συντριβή της Χαμάς, ήρθε την περασμένη Κυριακή να ζητήσει οριστική κατάπαυση του πυρός, τονίζοντας ότι, αν το Ισραήλ επιμείνει στους μαξιμαλιστικούς στόχους του, ο πόλεμος θα κρατήσει ίσως και δέκα χρόνια. Την ίδια ώρα, ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας Λόιντ Οστιν προειδοποιούσε τον Νετανιάχου ότι «αν σπρώξετε τον άμαχο πληθυσμό στην αγκαλιά του εχθρού, τότε θα πληρώσετε μια τακτική επιτυχία με μια στρατηγική ήττα». Λίγο αργότερα, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επέβαλε για πρώτη φορά κυρώσεις (απαγόρευση εισόδου στις ΗΠΑ) σε Ισραηλινούς εποίκους που ασκούν βία εναντίον αμάχων στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη, μια κίνηση η οποία, παρά το μικρό πρακτικό της αντίκρισμα, δεν παύει να συνιστά σοβαρή προειδοποίηση.
Ανήσυχη για τον κίνδυνο ευρύτερης περιφερειακής σύγκρουσης και για το αυξανόμενο πολιτικό κόστος που επωμίζεται, η κυβέρνηση Μπάιντεν επιδίωξε να χαράξει κάποιες κόκκινες γραμμές: όχι εκτόπιση των Παλαιστινίων, όχι συρρίκνωση της Λωρίδας, όχι κατοχή από τον ισραηλινό στρατό, διοίκηση τόσο της Γάζας όσο και της Δυτικής Οχθης από μια «ανανεωμένη Παλαιστινιακή Αρχή» – κάτι που προϋποθέτει, πιθανότατα, διεύρυνση της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, ώστε να ενταχθεί σ’ αυτήν –ίσως με άλλο όνομα– και η Χαμάς προτού αναδειχθεί νέα κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Ωστόσο, ο Νετανιάχου απορρίπτει δημοσίως τα πάντα, εκθέτοντας τον βασικό υποστηρικτή του.
Ενώπιον του Μπλίνκεν δήλωσε ότι «όσο βρίσκομαι σ’ αυτή την καρέκλα, δεν πρόκειται να κυβερνήσει τη Γάζα η Παλαιστινιακή Αρχή», ενώ νωρίτερα υπερηφανευόταν ότι είναι «ο μόνος ηγέτης του Ισραήλ που μπορεί να διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξει ποτέ παλαιστινιακό κράτος». Παράλληλα, διακήρυξε ότι ο ισραηλινός στρατός θα ελέγχει τη Γάζα επ’ αόριστον γιατί δεν εμπιστεύεται κανέναν άλλον και έστειλε λομπίστες στην Ουάσιγκτον, προκειμένου να πιεστούν από τις ΗΠΑ τα αραβικά κράτη να δεχτούν, έναντι οικονομικών ανταλλαγμάτων, τους πρόσφυγες από τη Γάζα (ή μήπως και από τη Δυτική Οχθη;) που θα δημιουργήσει η «οριστική λύση» του Παλαιστινιακού. Μένει να αποδειχθεί αν και πότε η κυβέρνηση Μπάιντεν θα συμπεράνει ότι ο δύστροπος σύμμαχός της έχει μετατραπεί σε τεράστιο, επικίνδυνο βάρος.
