The New York Times
Τον Νοέμβριο του 2023, ένα χρόνο αφότου κυκλοφόρησε το εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT, μια σχετικά άγνωστη κινεζική νεοφυής εταιρεία κατάφερε να σκαρφαλώσει στην κορυφή ενός βαθμολογικού πίνακα, ο οποίος αξιολογούσε τις δυνατότητες συστημάτων AI ανοιχτού κώδικα.
Επρόκειτο για την «01.AI», η οποία μετρούσε μόλις οκτώ μήνες ύπαρξης, αλλά στηριζόταν από άτομα με… γεμάτες τσέπες. Την εταιρεία ίδρυσε ο γνωστός επενδυτής και ειδικός στον τομέα της τεχνολογίας, Κάι-Φου Λι. Σε συνεντεύξεις του ο Λι παρουσίασε το δικό του σύστημα τεχνητής νοημοσύνης ως μια εναλλακτική σε μοντέλα όπως το «LLaMA» της Meta.
Υπήρχε όμως και ένα παράδοξο στοιχείο: Μέρος της τεχνολογίας στην οποία βασίζεται το σύστημα της «01.AI» προέρχεται από το ίδιο το «LLaMA» και αυτό διότι η startup του Λι είχε οικοδομήσει το δικό της μοντέλο πάνω σε τεχνολογία της Meta, «εκπαιδεύοντας» στη συνέχεια το εν λόγω σύστημα με νέα δεδομένα προκειμένου να το κάνει πιο ισχυρό.
Η παραπάνω περίπτωση είναι άκρως αντιπροσωπευτική μιας πραγματικότητας, την οποία παραδέχονται ανοιχτά πολλοί άνθρωποι στην Κίνα. Παρά τις επιταχυνόμενες προσπάθειες της χώρας να αναπτύξει τον τομέα της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης (Generative AI – δηλαδή μοντέλα που παράγουν περιεχόμενο, όπως το ChatGPT), οι κινεζικές εταιρείες βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε συστήματα με προέλευση από τις ΗΠΑ.
Γιατί μένει πίσω η Κίνα;
Η Κίνα έχει μείνει περίπου ένα χρόνο πίσω συγκριτικά με τις ΗΠΑ στην κούρσα ανάπτυξης τέτοιου είδους μοντέλων AI και ενδεχομένως να χάσει ακόμη περισσότερο έδαφος στο μέλλον, σύμφωνα με άτομα εντός της βιομηχανίας και κορυφαίους μηχανικούς. Φαίνεται λοιπόν πως προετοιμάζεται το έδαφος για μια νέα φάση ανταγωνισμού μεταξύ των δύο χωρών στον τομέα της τεχνολογίας, κάτι που πολλοί έχουν μάλιστα παρομοιάσει με έναν «ψυχρό πόλεμο».
«Οι κινεζικές εταιρείες βρίσκονται υπό τεράστια πίεση για να συμβαδίσουν με τις καινοτομίες των ΗΠΑ», αναφέρει ο Κρις Νίκολσον, επενδυτής από την εταιρεία Page One Venture που εστιάζει σε τεχνολογίες AI. Ο ίδιος επισημαίνει μάλιστα ότι η κυκλοφορία του ChatGPT έκανε την Κίνα να θέλει να «απαντήσει».
Από την πλευρά της η Τζένι Σιάο, συνεργάτιδα στη Leonis Capital, μια επενδυτική εταιρεία που επικεντρώνει το ενδιαφέρον της σε εταιρείες AI, αναφέρει ότι τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης που οι κινεζικές εταιρείες αναπτύσσουν από το μηδέν «δεν είναι πολύ καλά», κάτι που συχνά οδηγεί πολλές από αυτές στο να χρησιμοποιούν «βελτιστοποιημένες εκδοχές δυτικών μοντέλων». Η ίδια εκτιμά μάλιστα ότι η Κίνα είναι δύο με τρία χρόνια πίσω από τις ΗΠΑ στον τομέα της Generative AI.
Σε δύσκολη θέση η Ουάσιγκτον
Η κούρσα για την πρωτιά στον «στίβο» της AI θα μπορούσε να έχει αξιοσημείωτο αντίκτυπο. Νέες σημαντικές ανακαλύψεις θα μπορούσαν να αλλάξουν την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων στον τομέα της τεχνολογίας, αυξάνοντας την παραγωγικότητα των ανθρώπων, ενισχύοντας τις βιομηχανίες και οδηγώντας σε μελλοντικές καινοτομίες, παρά τους κινδύνους με τους οποίους μας φέρνουν αντιμέτωπους.
Καθώς λοιπόν οι κινεζικές εταιρείες στρέφονται σε αμερικανικά μοντέλα με στόχο να συμβαδίσουν με τις εξελίξεις στον τομέα της AI, η Ουάσιγκτον φαίνεται να βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Παρά τις προσπάθειές τους να επιβραδύνουν την πρόοδο της Κίνας, περιορίζοντας τόσο τις επενδύσεις όσο και τις πωλήσεις μικροτσίπ, οι ΗΠΑ δεν έχουν εμποδίσει την πρακτική της ανοιχτής κυκλοφορίας λογισμικού, κάτι που ενθαρρύνει την υιοθέτησή του.
Σημειώνεται μάλιστα ότι αυτή η νέα εξάρτηση της Κίνας από «made in the USA» συστήματα AI –κυρίως το «LLaMA» της Meta– έχει πυροδοτήσει βαθύτερα ερωτήματα σχετικά με το μοντέλο καινοτομίας της χώρας, το οποίο τα τελευταία χρόνια είχε αποτελέσει έκπληξη για πολλούς, καθώς οδήγησε στην ανάδυση εταιρειών όπως η Alibaba και η ByteDance.
«Οταν οι κινεζικές εταιρείες αξιοποιούν αμερικανικές τεχνολογίες ανοιχτού κώδικα για να συμβαδίσουν [στην κούρσα της AI], τα ερωτήματα περιπλέκονται – εντάσσονται σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας και γεωπολιτικής», αναφέρει ο Ορεν Ετζιόνι, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, εξειδικευμένος στην AI.
«Συνηθισμένη πρακτική»
Σε ανακοίνωσή του μέσω email, ο ιδρυτής της νεοφυούς «01.AI» ανέφερε ότι το μοντέλο της εταιρείας του βασίστηκε στο «LLaMA» της Meta, «όπως και οι περισσότερες άλλες εταιρείες AI», προσθέτοντας ότι η χρήση τεχνολογιών ανοιχτού κώδικα αποτελεί συνηθισμένη πρακτική.
Προσέθεσε μάλιστα ότι η εταιρεία του «εκπαίδευσε» το μοντέλο της από το μηδέν, χρησιμοποιώντας δικά της δεδομένα και αλγορίθμους. «Αυτοί ήταν και οι βασικοί καθοριστικοί παράγοντες της “εξαιρετικής απόδοσης” του μοντέλου της 01.AI», τόνισε ο Λι στην ανακοίνωσή του.
Η Meta επικαλέστηκε τις δηλώσεις του Νικ Κλεγκ, επικεφαλής του τεχνολογικού κολοσσού για τα διεθνή ζητήματα, ο οποίος είπε πως καθιστώντας προσβάσιμα τα μοντέλα AI της εταιρείας έχει βοηθήσει στη διάδοση των αξιών και των προτύπων της εταιρείας, ενώ διασφαλίστηκε και η αμερικανική πρωτοκαθεδρία στον συγκεκριμένο τομέα.
Φιλόδοξοι οι στόχοι του Πεκίνου
Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί εδώ και καιρό προτεραιότητα για την Κίνα, με τη χώρα να έχει διαμορφώσει ένα φιλόδοξο σχέδιο προκειμένου να κυριαρχήσει στον τομέα της τεχνολογίας μέχρι το 2030. Το Πεκίνο έχει δεσμευθεί να παραχωρήσει δισεκατομμύρια ως χρηματοδότηση σε ερευνητές και εταιρείες που ασχολούνται με την ΑΙ.
Η επιτυχία όμως αποδείχθηκε δύσκολος στόχος. Οταν η κινεζική Baidu εγκαινίασε τον Μάρτιο το chatbot «Ernie» (ένα εργαλείο AI παρόμοιο με το ChatGPT), η παρουσίασή του, που υποτίθεται ότι γινόταν ζωντανά, αποδείχθηκε πως ήταν καταγεγραμμένη από πριν. Εκείνη την ημέρα η μετοχή της Baidu έκανε «βουτιά» της τάξεως του 10%.
Παρ’ όλα αυτά, όμως, η Baidu αντιπροσωπεύει μία από τις πιο σημαντικές προσπάθειες της Κίνας για την ανάπτυξη ενός μοντέλου AI από το μηδέν. Σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης οι κινεζικοί τεχνολογικοί γίγαντες Alibaba και Tencent, καθώς και μια νεοφυής εταιρεία που συνδέεται με το Πανεπιστήμιο Tsinghua.
Οι περιορισμοί των ΗΠΑ στις πωλήσεις τσιπ τεχνητής νοημοσύνης αποτελούν περαιτέρω προκλήσεις για την Κίνα, καθώς απαιτούνται πολλά τέτοια εργαλεία για την εκπαίδευση μοντέλων Generative AI. Η Baidu και η «01.AI», μεταξύ άλλων, δήλωσαν ότι διαθέτουν αρκετά τσιπ ώστε να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους στο εγγύς μέλλον.
Υπάρχουν βέβαια και ορισμένα «φωτεινά» σημεία για την Κίνα σε ό,τι αφορά την AI, μεταξύ άλλων σε τομείς όπως η όραση υπολογιστών (Computer Vision) και τα αυτόνομα οχήματα. Ορισμένοι Κινέζοι επιχειρηματίες προσπαθούν μάλιστα να ξεπεράσουν τις ΗΠΑ με καινοτομίες σε άλλες πτυχές της Generative AI.
