Kathimerini.gr
Νικητής ριάλιτι; Ροκ σταρ; Πολιτικός γκουρού; Ινφλουένσερ του TikTok; Ιεροκήρυκας; Ακολουθώντας τον Στέφανο Κασσελάκη στην τελευταία προεκλογική του εμφάνιση εκτός Αθηνών, στην προκυμαία της Χαλκίδας, το ανθρώπινο μελίσσι που συγκεντρώνεται ακαριαία γύρω του (τα σκουντήματα και τα κεραυνοβολημένα βλέμματα ομονοούν: «ο Κασσελάκης, ο Κασσελάκης!») επιβεβαιώνει τους χειρότερους φόβους κάθε πολιτικοποιημένου αριστερού παλαιάς (ή και νέας) κοπής. Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με τον νεοφώτιστο αντίπαλο της εκλεκτής τής κομματικής νομενκλατούρας του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά με ένα φαινόμενο που για να εξηγηθεί θα χρειαστεί να μεταπηδήσουμε από το γνωστικό φάσμα της πολιτικής ανάλυσης σε αυτό της ποπ κουλτούρας.
Το πρόγραμμα της επίσκεψης στην Εύβοια είχε χαρακτηριστικά «προσκυνήματος» στον τόπο της μητέρας του (κατάγεται από τη γειτονική Ριτσώνα). Είχε να έρθει στο σπίτι και στο πατρογονικό κτήμα σχεδόν δύο δεκαετίες και αυτός είναι ο λόγος που ήθελε να «ξεναγήσει» όλη τη δική του «οικογένεια» σε μέρη που για τον ίδιο έχουν σημασία. Είναι μαζί του, λοιπόν, ο σύζυγός του Τάιλερ και η διάσημη, πλέον, σκυλίτσα τους, η Φάρλι, ένα χαρωπό και απολύτως καλόβολο πορτογαλικό θαλασσόσκυλο που με τις μέρες έχει γίνει η άτυπη μασκότ της καμπάνιας του.
Ακόμη κι όταν πέφτει πάνω σε καχύποπτους και επιφυλακτικούς πολίτες («μια από τα ίδια μου φαίνεσαι κι εσύ», του καταλογίζει ο κύριος στην παραλία της Χαλκίδας), ο Στέφανος Κασσελάκης έχει την όρεξη και την υπομονή να πιάσει κουβέντα και να τους μεταπείσει. Επάνω αριστερά, ο υποψήφιος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ μιλάει σε καφετέρια της πόλης και, δεξιά, παιχνίδια (πολιτικής) γοητείας με δύο νεαρές θαυμάστριες. [ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]
«Πρέπει να έχω ως μόνη πυξίδα το καλό των πολλών. Αυτό σημαίνει ότι θα απογοητεύσω ανθρώπους που έχουν εργαστεί μαζί μου. Θα πρέπει κι εκείνοι να ανοίξουν τα μάτια και την καρδιά τους».
Το πιο δημόσιο κομμάτι της επίσκεψης περιλαμβάνει βόλτα κατά μήκος της παραλίας της Χαλκίδας, εκεί που βρίθουν από καφέ, μπαρ, εστιατόρια, ψαροταβέρνες και ουζερί, και μια σύντομη ομιλία σε μια καφετέρια στο τέλος αυτής της κλασικής για όλους τους Χαλκιδαίους περατζάδας. Μια μικρή ομάδα τοπικών υποστηρικτών του τον συνοδεύει, αλλά είναι θέμα δευτερολέπτων να πάρει μπροστά η «μηχανή Κασσελάκη». Και παίρνει. Λειτουργεί με πλήρη αυτονομία και ανεβάζει στροφές στο δευτερόλεπτο. Δεν περιμένει θαυμαστές να τον αναγνωρίσουν και να τρέξουν κοντά του. Ορμάει ο ίδιος με κινήσεις καταδρομέα σε καφέ και ανυποψίαστους πελάτες, αυτοσυστήνεται, στρογγυλοκάθεται στην πρώτη ελεύθερη πολυθρόνα, πιάνει κουβέντα, κάνει πλάκα, αλλά κυρίως δείχνει ότι ενδιαφέρεται: «Πώς σε λένε;», «Είστε από δω;», «Με τι ασχολείστε;», «Σου αρέσει αυτό που κάνεις;». Είναι ευγενικός και φιλικός, δεν σε φέρνει σε δύσκολη θέση, δεν κριντζάρει. Οι σέλφι είναι θέμα δευτερολέπτων, αλλά η διπλανή παρέα έχει ζηλέψει, θα παρακαλέσουν κι αυτοί για μια φωτογραφία, φυσικά ο Στέφανος θα τους κάνει τη χάρη, θα πει δυο καλαμπούρια, θα ξεκαρδιστούν όλοι στα γέλια και θα ξεχυθεί ξανά στην προκυμαία που τον περιμένουν άλλοι θαυμαστές, που κάπως έμαθαν ότι «ο Στέφανος είναι Χαλκίδα». Μια κυρία με φλοράλ φόρεμα και πέρλες στον λαιμό τού λέει «φτου σου, αγόρι μου, να σε έχει καλά ο Θεός!», χύνεται πάνω του και του εύχεται από την καρδιά της «καλή επιτυχία!». Ο Κασσελάκης ανταποκρίνεται αμέσως και επαυξάνει με συγκρατημένη ταπεινοφροσύνη «όχι σε μένα, στη χώρα μας πάνω απ’ όλα!».
[ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]
Αυτό είναι ένα μοτίβο πάνω στο οποίο ο φωτογενής διεκδικητής της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ πατάει διαρκώς. Του εύχονται κάτι, τον κολακεύουν για κάτι, τον προτρέπουν «να συνεχίσει», «να μην τους αφήσει να πάρουν ανάσα», «να ξεβρωμίσει τον τόπο» και ο ίδιος πάντα θα υπερθεματίσει αλλά βάζοντας το «εμείς» και το «όλοι μαζί» σε πρώτο πλάνο. Για παράδειγμα: «Στέφανε, είσαι η ελπίδα μας!» του φωνάζει ένας κύριος κοντά στα 60, με τον Στέφανο να ανταποδίδει αμέσως, πάλι με ελεγχόμενη σεμνοτυφία, «η ελπίδα είστε εσείς, μαζί με μένα!».
Για όλο αυτό το πανηγύρι ο Κασσελάκης δεν φαίνεται να προσπαθεί ιδιαίτερα. Κάθε άλλο, το απολαμβάνει ξεκάθαρα. Συνεργάτης του μου λέει ότι «αυτό που βλέπω στη Χαλκίδα συμβαίνει παντού». Δεν δυσκολεύομαι να το πιστέψω. Η δική του εξήγηση είναι ότι «ο κόσμος εκτιμά την απόλυτη διαθεσιμότητα του Στέφανου, τη γνήσια προθυμία του να μιλήσει με όλους, το γεγονός ότι είναι τόσο ανοικτός, προσιτός και αυθεντικός, ότι κυκλοφορεί χωρίς ασφάλεια και παρατρεχάμενους». Η αλήθεια είναι ότι στην περίπτωση Κασσελάκη αυτό που βλέπεις στην τηλεόραση, αυτό βλέπεις και στον δρόμο. Παρά το ιλουστρασιόν πακέτο υπάρχει μια αίσθηση αυθορμητισμού, οικειότητας και γνησιότητας που ο κόσμος καλωσορίζει και φαίνεται να έχει απελπιστική ανάγκη. Ο Κασσελάκης δεν περιμένει τους πιστούς να έρθουν να του φιλήσουν το χέρι, πηγαίνει ο ίδιος στους πιστούς.
Η δύσκολη εφηβεία
«Δεν ήμουν πάντα έτσι», μου λέει τρεις ώρες και δύο χιλιάδες, περίπου, σέλφι μετά, σε ένα τραπέζι της καφετέριας που τον φιλοξένησε. Εννοεί ότι δεν ήταν πάντα τόσο κοινωνικός. «Οταν ήμουν μικρός, επηρεασμένος και από τον μεγαλύτερο αδελφό μου, ακολουθούσα ένα πιο “μαθηματικό” πρότυπο, ας πούμε πιο “μονοκόμματο”. Μόνο όταν πήγα στο Phillips Academy, στη Βοστώνη, ανακάλυψα ότι μου αρέσουν και άλλα πράγματα, οι ξένες γλώσσες, για παράδειγμα, ή η Ιστορία ή το ντιμπέιτ. Ολα αυτά με άνοιξαν ως άνθρωπο, έγινα εκπρόσωπος της μαθητικής μας κοινότητας, αν και βαθιά μέσα μου συνέχιζα να είμαι ένας μάλλον εσωστρεφής έφηβος».
[ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]
Αυτή η υβριδική ενασχόληση με τα κοινά (του σχολείου) του έδωσε αυτοπεποίθηση και μια αίσθηση νοήματος και αυτοπραγμάτωσης ως αντίβαρο σε πιο ευάλωτες πτυχές της προσωπικότητάς του, που σήμερα ο ίδιος αποδίδει σε μια εσωτερική πάλη με τη σεξουαλική του ταυτότητα εκείνα τα καθοριστικά χρόνια. «Θυμάμαι την εποχή του πανεπιστημίου να έρχομαι εδώ στην Εύβοια, στο μοναστήρι του Οσίου Δαυίδ, όπου έχω βαφτιστεί, και να προσεύχομαι να έχει καλά τους δικούς μου και να μην είμαι γκέι». Ο Στέφανος Κασσελάκης μπορεί να γίνει εξομολογητικός πολύ γρήγορα, ακόμη και με ένα δημοσιογράφο, λίγες μέρες πριν από την κρίσιμη εσωκομματική μάχη. «Μπορείς να το γράψεις αυτό, δεν έχω κανένα απολύτως πρόβλημα. Ναι, προσευχόμουν να μην είμαι γκέι». Μετά σταματάει για λίγο και επανέρχεται: «Ναι, δεν έχω καλές αναμνήσεις από την εφηβεία. Σκέφτομαι το πώς ήμουν στα 14 και δεν βλέπω ένα χαρούμενο και ανέμελο παιδί». Με προτρέπει να του κάνω ό,τι ερωτήσεις θέλω, άλλο ένα σινιάλο για το είδος πολιτικού που θέλει να γίνει. Εκπέμπει διαρκώς και με ένταση το ίδιο σήμα: προσιτός, ένας από εσάς, διάφανος, δεν έχω να κρύψω τίποτα. Τον ρωτάω αν όντως ονειρευόταν να γίνει πρωθυπουργός από μικρός, όπως «μαρτύρησε» ο πατέρας του (Mega). «Ο μπαμπάς μου ξέχασε κάτι», λέει χαμογελώντας. «Αυτό που είχα γράψει στην ταμπέλα στο γραφείο στο σπίτι μας ήταν “εδώ χτυπάτε το γραφείο του κυνολόγου και πρωθυπουργού”. Είχα μανία με τα σκυλιά, ήξερα όλες τις ράτσες απέξω. Τώρα που το σκέφτομαι, ήμουν λίγο περίεργο παιδί», συμπληρώνει και ξεσπάει σε γέλια.
Το επόμενο λεπτό ο εξομολογητικός Κασσελάκης μεταμορφώνεται ξανά στον Στέφανο – επικοινωνιακή καταιγίδα που σαν σίφουνας έφερε τα πάνω κάτω στο δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα της χώρας. Δύο κοπέλες τού ζητούν ντροπαλά αλλά επιτακτικά μια φωτογραφία, ένα τοπικό στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ τον συστήνει σε έναν υποψήφιο για την Περιφέρεια που θέλει να του εμπιστευτεί κάτι. Την ίδια στιγμή, σχεδόν ταυτόχρονα, ο Τάιλερ του κάνει σήμα ότι κοντεύουν μεσάνυχτα και ότι ίσως θα ήταν καλή ιδέα να επιστρέψουν στην Αθήνα. «Ο Τάιλερ ζορίζεται με όλο αυτό, είναι φυσικό», θα μου πει αργότερα. «Αφησε τη ζωή του, άφησε τη δουλειά του για να με στηρίξει. Αλλά βλέπει τι γίνεται, τι αποτύπωμα έχουμε στη ζωή των ανθρώπων, και είναι εδώ μαζί μου, δίπλα μου», τονίζει ακούραστος και φρέσκος, λες και είναι 10 το πρωί. Αλήθεια, δεν τον κουράζει «όλο αυτό»; Oι χειραψίες, οι σέλφι, τα τραβήγματα από το μανίκι για να του πει ο καθένας το μακρύ του και το κοντό του; «Οχι μόνο δεν με κουράζει, αλλά με εμπνέει. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου κάτι το ιδιαίτερο. Αλλά αν με ρωτάς γιατί συμβαίνει όλο αυτό, θα σου πω ότι ο κόσμος είδε σε εμένα ένα μαχητή με αυθεντικότητα. Είδε έναν άνθρωπο που έχει κάτι μέσα του και πονάει τον τόπο του. Και να σου πω κάτι; Ισχύει».
«Το νέο σύμπαν»
Ο Κασσελάκης είναι τόσο απασχολημένος με τις τελευταίες λεπτομέρειες της εκστρατείας του που δεν δείχνει να έχει χρόνο να στενοχωρηθεί για τις απαξιωτικές κρίσεις της συριζαϊκής διανόησης για το πρόσωπό του. Μια από τις ελάχιστες εξαιρέσεις είναι ο ιστορικός και ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Αντώνης Λιάκος, ο οποίος εξέπληξε το διαδικτυακό του ακροατήριο επειδή δεν έσπευσε να κατεδαφίσει το φαινόμενο «Κασσελάκης». «Νομίζω ότι η υποψηφιότητά του έθεσε σε κρίση ένα καθεστώς γνώσης», μας λέει. «Είχαμε έναν τρόπο να αντιλαμβανόμαστε τις πολιτικές συμπεριφορές των ανθρώπων, τις πολιτικές εξελίξεις. Δεν είχε αλλάξει επί δεκαετίες, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια το Διαδίκτυο, η ψηφιακή συνθήκη, μας έχει οδηγήσει να ζούμε σε ένα καινούργιο σύμπαν. Και δεν έχουμε γλώσσα να το περιγράψουμε. Και ξαφνικά έρχεται ένα new kid in the town, που ξέρει τους κώδικες των visual studies, που αρθρώνει αυτό που όλοι κάνουν και τους το συνταιριάζει με ισχυρά συναισθήματα, με τον θυμό και την ελπίδα, με τον αποτροπιασμό και την ταύτιση. Και βλέπεις πιτσιρικάδες αδιάφορους, που οι μεγάλοι περιφρονούμε γιατί είναι κολλημένοι με το τηλεφωνάκι τους, και αρχίζουν να ενδιαφέρονται και να σου λένε το θεϊκό “γουστάρω”! Εκεί κάπου καταλαβαίνεις την αντίδραση. Την αμυντικότητα. Τη ματαίωση. Το ξεβόλεμα. Και πού πάνε όλα όσα εμείς ξέραμε; Το βλέπω και σε φίλους ακριβούς».
Ο κ. Αντώνης Λιάκος υποστηρίζει ότι ο Κασσελάκης «μπορεί να ξεσηκώσει και να πάρει μαζί του ένα πολύ μεγάλο δυναμικό που βρίσκεται στην ελληνική κοινωνία απογοητευμένο και από την κυβέρνηση, που εξάντλησε την όποια ανανεωτική δυναμική της, και από την αντιπολίτευση». Και συμπληρώνει ο γνωστός ιστορικός της Αριστεράς: «Μπορεί να μην έχουν ακόμη φανεί ονόματα, αλλά πολλοί δυναμικοί νέοι διανοούμενοι είναι μαζί του, και από το εξωτερικό και από εδώ, και με τους περισσότερους μιλούσαμε αυτό τον καιρό. Μετά τη Δευτέρα είναι καιρός γι’ αυτές τις συγκλίσεις».
Πολλοί εσωκομματικοί αντίπαλοι του Στέφανου Κασσελάκη τού χρεώνουν ότι αποφεύγει να μιλήσει, να εκτεθεί, ότι δεν έχει θέσεις. Ομως αυτό που είδαμε το βράδυ της Τετάρτης στη Χαλκίδα είναι ότι στον Στέφανο αρέσει να μιλάει. Σίγουρα δεν είναι το πιο δυνατό χαρτί του, καθώς ακόμη προσπαθεί να βρει τα πατήματά του, και δεν είναι λίγες οι φορές που καταφεύγει στη γενικολογία και στα εύκολα συνθήματα («όχι λαϊκισμός, λαός») που συνεπαίρνουν το ακροατήριό του. Την πιο πολιτική του δήλωση, πάντως, και μάλιστα με πολλούς αποδέκτες εντός του επιτελείου του, την έκανε στην εκπνοή της κουβέντας μας: «Αυτό που σκέφτομαι είναι ότι πρέπει να έχω ως μόνη πυξίδα το καλό του κόσμου, το καλό των πολλών. Αυτό σημαίνει ότι θα απογοητεύσω ανθρώπους που έχουν εργαστεί μαζί μου. Θα πρέπει κι εκείνοι να ανοίξουν τα μάτια και την καρδιά τους στο τι πρέπει να πετύχουμε. Στο τέλος της ημέρας, ένας άνθρωπος έχει το βάρος της ελπίδας του άλλου και πρέπει να βρει τον δρόμο μέσα από τον λαβύρινθο για να φθάσει στην άλλη μεριά. Οταν ο κόσμος κλαίει πάνω μου, εγώ αυτό πρέπει να το σεβαστώ και να το κάνω κάτι. Είναι τεράστια η ευθύνη».
