Kathimerini.gr
Αν ακούσεις προσεκτικά διαβητικούς και διαβητολόγους, αυτό που επαναλαμβάνουν διαρκώς είναι η εκπαίδευση και η συμμόρφωση· κάνουν λόγο για μία ασθένεια που αντιμετωπίζεται, αλλά δεν θεραπεύεται· για καθημερινές ιατρικές πράξεις· για έναν ξαφνικό επισκέπτη που είναι ανάγκη να μάθεις να ζεις μαζί του, ακόμα κι αν δεν τον έχεις εσύ προσκαλέσει· για συμφιλίωση και αποδοχή. «Πρέπει να κάνουμε τον διαβήτη φίλο μας», λένε χαρακτηριστικά, ενώ συμπληρώνουν με μια φωνή ότι «ο καλύτερα ρυθμισμένος διαβητικός είναι ο καλύτερα εκπαιδευμένος διαβητικός».
Αυτοί είναι, εξάλλου, και οι άξονες που μεταφέρουν σε κάθε απομακρυσμένο χωριό της Μεσσηνίας ο αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας – Διαβήτη του ΕΚΠΑ, Παναγιώτης Χαλβατσιώτης, και η πρόεδρος του Συλλόγου Διαβητικών Μεσσηνίας, Αθανασία Καρούνου, μαζί με τους συνεργάτες τους. Μιλώντας στην «Κ», αμφότεροι επιμένουν σε όλους αυτούς τους πυλώνες που συνιστούν την καθημερινότητα ενός διαβητικού ατόμου και αυτά τα μηνύματα θέλουν να μεταφέρουν σε κάθε γωνιά του πελοποννησιακού νομού.
Αν στην Ελλάδα έχουμε περίπου 1,5 εκατ. διαβητικά άτομα, υπάρχουν ακόμα 700.000 που πάσχουν, αλλά δεν το ξέρουν.
Η Μεσσηνιακές Ημέρες Διαβήτη είναι ένας θεσμός που ξεκίνησε προ πανδημίας, το 2017, αποτελώντας πρωτοβουλία του Μεσσήνιου πανεπιστημιακού και της Αθανασίας Καρούνου, που τυγχάνει και η ίδια διαβητική εδώ και 50 χρόνια. Η πρωτοβουλία έτυχε της συμπαράστασης της Περιφέρειας Πελοποννήσου, των δήμων του νομού, ενώ λαμβάνουν χώρα υπό την αιγίδα του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου, του Ιατρικού Συλλόγου Μεσσηνίας και του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο διαβήτης, όπως λέει ο Παναγιώτης Χαλβατσιώτης και συνηγορεί η Αθανασία Καρούνου, αποτελεί τη «σιωπηλή πανδημία». Διόλου τυχαίο δεν είναι, άλλωστε, το δώρο, όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται, του ΟΗΕ προς τους τουλάχιστον 250 εκατ. διαβητικούς παγκοσμίως, με την Απόφαση 61/225 του 2006, διά της οποία αναγνωρίζεται το ιδιαιτέρως σοβαρό ζήτημα με τον διαβήτη όλων των τύπων σε όλο τον πλανήτη, ενθαρρύνοντας τις κατά τόπους κυβερνήσεις να αναγνωρίσουν το πρόβλημα και να κάνουν παν δυνατόν για να το αντιμετωπίσουν.
Ο διαβήτης αποτελεί τη «σιωπηλή πανδημία». Διόλου τυχαίο δεν είναι, άλλωστε, το δώρο, όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται, του ΟΗΕ προς τους τουλάχιστον 250 εκατ. διαβητικούς παγκοσμίως, με την Απόφαση 61/225 του 2006.
Ετσι, η «Γλυκιά Μεσσηνία», ο Σύλλογος Διαβητικών του πελοποννησιακού νομού, επισκέπτεται επί επταετία κάθε χωριό, με δράσεις άπαξ του μηνός, φτάνοντας σε κάθε απομακρυσμένο πολίτη, ώστε να προσφέρει δωρεάν μετρήσεις ζαχάρου, να ενημερώσει για τη ζωή με τον διαβήτη, για την αναγκαιότητα της εκπαίδευσης και της συμμόρφωσης με τους κανόνες. Κυρίως, για να «ανακαλύψει» εκείνους ανθρώπους που πάσχουν από διαβήτη, αλλά δεν το γνωρίζουν ακόμη – είτε διότι δεν έχουν προσώρας συμπτώματα είτε επειδή δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε γιατρούς και εξετάσεις ή εξαιτίας της ελλιπούς ενημέρωσης.
«Ο διαβήτης υπάρχει γύρω μας, μπορείς να τον έχεις κι εσύ. Εξάλλου, όπως δείχνουν τα διεθνή στατιστικά στοιχεία, αν σε μία χώρα υπάρχει X αριθμός διαβητικών, υπάρχει ένα επιπλέον 50% αυτού του αριθμού που δεν το γνωρίζει. Αν, δηλαδή, στην Ελλάδα έχουν περίπου 1,5 εκατ. διαβητικά άτομα, τώρα έχουμε περίπου άλλες 700.000 που πάσχουν, αλλά δεν το ξέρουν», όπως μας λέει ο Πανεπιστημιακός.
Τα «θέλω» και το στίγμα
Από την άλλη, η Αθανασία Καρούνου, που πάσχει από διαβήτη, σημειώνει ότι «είναι ένας τρόπος ζωής που μας επιβλήθηκε· δεν είναι τρόπος ζωής που τον συνηθίζεις έτσι απλά», όπως λέει η ίδια. «Ευτυχώς, έχουμε πλέον τα επιστημονικά και τεχνολογικά όπλα που μπορούν να μας βοηθούν στην καθημερινότητά μας. Υπάρχουν μεν κανόνες, αλλά πλέον γνωρίζουμε πώς να αντιμετωπίζουμε τον διαβήτη· κυρίως, να αντιμετωπίζουμε τα “θέλω” μας που υπερβαίνουν την πάθησή μας. Και αυτό προσπαθούμε να κάνουμε με τις επισκέψεις στα μεσσηνιακά χωριά – να εκπαιδευτούμε».
Ο Παναγιώτης Χαλβατσιώτης λέει στην «Κ» ότι επιπλέον βασικοί στόχοι των επισκέψεων στα χωριά της Μεσσηνίας είναι η ευαισθητοποίηση των πολιτών και η αντιμετώπιση του στίγματος. «Ο διαβητικός δεν θεωρείται ασθενής – είναι άνθρωπος με διαβήτη. Και ο διαβήτης δεν είναι νόσος, είναι σύνδρομο. Και πολλές φορές οι γονείς κρύβουν τον διαβήτη των παιδιών τους για να αποφύγουν το στίγμα», όπως σημειώνει ο ίδιος.
Ο διαβητικός δεν θεωρείται ασθενής – είναι άνθρωπος με διαβήτη. Και ο διαβήτης δεν είναι νόσος, είναι σύνδρομο. Και πολλές φορές οι γονείς κρύβουν τον διαβήτη των παιδιών τους για να αποφύγουν το στίγμα.
«Φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι να διαγνωστεί ένας έφηβος με διαβήτη, σε μια τόσο ιδιαίτερη ηλικιακή φάση για τον ίδιο. Εμείς προσπαθούμε να καταπολεμήσουμε την άγνοια, σε κάθε ηλικία και φάση, και να βοηθήσουμε με κάθε δυνατό τρόπο, ενισχύοντας τον πρωταρχικό ρόλο που έχει σε τέτοιες περιπτώσεις η επιστήμη, οι γιατροί», συμπληρώνει η Αθανασία Καρούνου. Η πρόεδρος του Συλλόγου Διαβητικών Μεσσηνίας και μέλος του Δ.Σ. της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Διαβητικών αναφέρει μετ’ επιτάσεως ότι πρέπει να ενημερώσουμε κάθε ηλικία, παιδιά και γονείς, ώστε να βρεθεί ο τρόπος μιας αξιοπρεπούς ζωής, μιας ζωής με ποιότητα.
Η εκπαίδευση και η συμμόρφωση, πάντως, όπως λέει ο πανεπιστημιακός, είναι απαραίτητες, διότι «δεν είναι ότι απλώς παίρνεις ένα χάπι και όλα τελειώνουν εκεί. Τα διαβητικά άτομα πρέπει να ελέγχουν διαρκώς το ζάχαρό τους, να κάνουν πάντα τις απαραίτητες εξετάσεις, να αναδιαμορφώνουν την αγωγή τους όπου χρειάζεται και όταν ιατρικώς κρίνεται, να γνωρίζουν την καθημερινή εξέλιξη του ζαχάρου και να φροντίζουν για τη λήψη της ενδεδειγμένης αγωγής», όπως σημειώνει ο Παναγιώτης Χαλβατσιώτης.
Κακή ρύθμιση, ξεπερασμένες αγωγές, έλλειψη γιατρών και κέντρων
Με τις επισκέψεις στα χωριά της Μεσσηνίας αλλά και, ασφαλώς, στην πρωτεύουσα Καλαμάτα, ο πανεπιστημιακός και ο Σύλλογος Διαβητικών έρχονται αντιμέτωποι με φαινόμενα κακής ρύθμισης του ζαχάρου, πεπαλαιωμένων φαρμάκων που πλέον έχουν ξεπεραστεί, ινσουλίνες που δεν ενδείκνυνται πλέον. Αυτά τα φαινόμενα αναδεικνύουν ένα επιπλέον πρόβλημα, στο οποίο επιμένει και η Αθανασία Καρούνου αλλά και ο Χρήστος Δαραμήλας, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Διαβητικών, με τον οποίον επίσης συνομιλήσαμε. Οπως λέει ο ίδιος στην «Κ», οι βασικοί πυλώνες για την καθημερινότητα ενός ανθρώπου που πάσχει από διαβήτη είναι οι εξειδικευμένοι προσωπικοί και οικογενειακοί γιατροί, η απουσία διαλειτουργικότητας των υπηρεσιών (ΗΔΙΚΑ, ΟΠΕΚΑ, ΕΟΠΥΥ) ώστε να δημιουργείται κοινός φάκελος ιστορικού, τα ελλιπή διαβητολογικά κέντρα στα δημόσια νοσοκομεία, η εν πολλοίς ανενεργή, όπως λέει ο ίδιος, Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνητής Νοημοσύνης για την Υγεία και τα ελλιπή δεδομένα και στατιστικά για τους διαβητικούς.
Στα νοσοκομεία μας ανακαλύπτουμε ότι πλέον το 50% των περιστατικών εμφράγματος οφείλονται στον διαβήτη. Είναι μια “σιωπηλή πανδημία”, μια μάστιγα που εξαπλώνεται με γοργούς ρυθμούς δίχως να φαίνεται.
Οι επισκέψεις, πάντως, στα χωριά της Μεσσηνίας προσπαθούν να πείσουν τους διαβητικούς ανθρώπους ότι, πέραν της ιατρικής παρακολούθησης, «το 40-50% της ρύθμισης του διαβήτη έγκειται στη διατροφή και τη δραστηριότητα», όπως λέει ο Παναγιώτης Χαλβατσιώτης. Και αυτό είναι το σημείο όπου κάνει λόγο για τη νούμερο ένα αιτία της εμφάνισης διαβήτη, ιδίως στους νέους, που δεν είναι άλλος από την παχυσαρκία. «Ο δυτικός τρόπος ζωής, αυτός που πλέον υιοθετούν και οι αναπτυσσόμενες χώρες, αυξάνουν ραγδαία τις διαβητικές διαγνώσεις. Στα νοσοκομεία μας ανακαλύπτουμε ότι πλέον το 50% των περιστατικών εμφράγματος οφείλονται στον διαβήτη. Είναι μια “σιωπηλή πανδημία”, μια μάστιγα που εξαπλώνεται με γοργούς ρυθμούς δίχως να φαίνεται», λέει ο Παναγιώτης Χαλβατσιώτης.
«Πρέπει να κυνηγήσουμε με κάθε πρόσφορο μέσο την παιδική παχυσαρκία»
Μάλιστα, όπως μας μεταφέρουν οι ειδικοί, στην Ελλάδα είμαστε στη χειρότερη θέση από τις ανεπτυγμένες χώρες, καθώς κατακτούμε… πρωτιές στην παχυσαρκία, ενώ κάθε χρόνο, λένε, διαγιγνώσκονται 1.000 παιδιά με διαβήτη τύπου 1. «Σε μία τέτοια περίπτωση, δεν ξέρεις πότε θα σου “σκάσει” το μεγάλο πρόβλημα. Βλέπουμε ανθρώπους 30 χρόνων να παθαίνουν εμφράγματα, διότι, αν έχουν διαγνωστεί με διαβήτη στα 15 τους, χρειάζεται περίπου μία 15ετία για να εμφανιστεί ένα μεγάλο πρόβλημα, όπως αυτά που περιγράφουμε», υπογραμμίζει ο πανεπιστημιακός. «Πρέπει να κυνηγήσουμε με κάθε πρόσφορο μέσο την παιδική παχυσαρκία», λέει και προσθέτει: «Ο ΠΟΥ έχει χαρακτηριστικά αναφέρει ότι πλέον θα πεθαίνουν οι περισσότεροι άνθρωποι από τα πολλά κιλά και όχι από τα λίγα, όπως γινόταν κάποτε με τις χώρες, για παράδειγμα, της Αφρικής».
Οι πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες είναι οι παχύσαρκοι, όσοι έχουν ιστορικό διαβήτη στην οικογένεια, οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες και όσοι εμφανίζουν υψηλή χοληστερίνη και πίεση.
Αυτό, όπως λένε οι συνομιλητές μας, δημιουργεί, πέραν των ιατρικών και ψυχολογικών, και κοινωνικά ζητήματα. Με τους αρρύθμιστους και μη συμμορφούμενους διαβητικούς να αυξάνονται, παράλληλα πληθύνονται οι πρόωρες συντάξεις, η επιβάρυνση του ΕΣΥ, οι διαρκείς άδειες από τη δουλειά. Οι πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες είναι οι παχύσαρκοι, όσοι έχουν ιστορικό διαβήτη στην οικογένεια, οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες και όσοι εμφανίζουν υψηλή χοληστερίνη και πίεση, σύμφωνα με όσα μας λέει ο Παναγιώτης Χαλβατσιώτης, ο οποίος μας δίνει και επιπλέον στοιχεία: «Στην Ελλάδα, περίπου το 11,5% του γενικού πληθυσμού πάσχει από διαβήτη, ένα επιπλέον 50% αυτού δεν το γνωρίζει, ενώ τα ποσοστά διαγνώσεων σε ηλικίες άνω των 75 ετών αγγίζουν το 25% του πληθυσμού. Σε αυτούς, πρέπει να υπολογίσουμε και ένα επιπλέον 25% του γενικού πληθυσμού που πάσχει από προ-διαβήτη».
Αλτσχάιμερ ή διαβήτης τύπου 3
Μάλιστα, όπως λέει ο καθηγητής, υπάρχει μία διεθνής εκτίμηση ότι το Αλτσχάιμερ τείνει να ονομαστεί διαβήτης τύπου 3, καθώς έχουν την ίδια ρίζα… του κακού. «Οπότε, κόψτε τα σταυρόλεξα και τα sudoku, και ασχοληθείτε με τη διατροφή και την αερόβια άσκηση», λέει ο καθηγητής.
Κόψτε τα σταυρόλεξα και τα sudoku, και ασχοληθείτε με τη διατροφή και την αερόβια άσκηση.
Πάντως, ο Χρήστος Δαραβήλας, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Διαβητικών, σημειώνει ότι, πέραν της ατομικής ευθύνης περί πρόληψης, διάγνωσης και συμμόρφωσης, πρέπει και το ίδιο το κράτος να συμβάλει στο ζήτημα της εξάπλωσης του συνδρόμου αλλά και της περίθαλψης και πρόνοιας των ατόμων που πάσχουν από τη «σιωπηλή πανδημία».
