Ο Ελληνας και ο πόλεμος συμμοριών στη Σουηδία

Ηλιάνα Μάγρα

Το ρολόι είχε μόλις περάσει τις 6 το απόγευμα. Στη Στοκχόλμη είχε ακόμη φως όταν ένας 18χρονος ράπερ την προπερασμένη Τετάρτη πυροβολήθηκε θανάσιμα σε αθλητικό χώρο στο νότιο τμήμα της σουηδικής πρωτεύουσας, μπροστά στα μάτια παιδιών που βρίσκονταν εκεί για την απογευματινή τους προπόνηση. Λιγότερο από έξι ώρες αργότερα, σε ένα προάστιο, ακόμη δύο νεαροί άνδρες βρέθηκαν πυροβολημένοι – επέζησε ο ένας.

Δύο ώρες πριν από την ανατολή της επόμενης ημέρας, η Σουηδία μέτρησε άλλο ένα θύμα. Δεν ήταν ακόμη 4 τα ξημερώματα όταν μια 25χρονη γυναίκα έχασε τη ζωή της εξαιτίας μιας δυνατής έκρηξης σε πόλη κοντά στην Ουψάλα.

Μόνο τον Σεπτέμβριο, 12 δολοφονίες που σχετίζονται με το οργανωμένο έγκλημα σημειώθηκαν στη Σουηδία. «Η Σουηδία δεν έχει ποτέ πριν δει κάτι αντίστοιχο με αυτό», δήλωσε ο πρωθυπουργός της χώρας Ουλφ Κρίστερσον σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα προς τους πολίτες. «Καμία άλλη χώρα στην Ευρώπη», τόνισε, «δεν βιώνει κάτι τέτοιο».

Για τον περισσότερο κόσμο εκτός της χώρας, η Σουηδία είναι ταυτισμένη με τα βραβεία Νομπέλ, το ΙΚΕΑ, τη φύση της, με τον σταθερό και οργανωμένο Βορρά της Ευρώπης, όχι με το οργανωμένο έγκλημα και μια πραγματικότητα που θυμίζει Αγρια Δύση. Η έξαρση της βίας που παρατηρείται στους δρόμους της σκανδιναβικής χώρας τα τελευταία χρόνια όμως φαίνεται να εντείνεται διαρκώς.

Το 2021, 45 άνθρωποι δολοφονήθηκαν στη Σουηδία, με τον αντίστοιχο αριθμό για το 2022 να φθάνει στους 62, ενώ συνολικά σημειώθηκαν 391 απόπειρες. Αποκορύφωμα αποτέλεσαν τα συμβάντα της προηγούμενης εβδομάδας, τα οποία οδήγησαν τον κ. Κρίστερσον να συναντήσει τον επικεφαλής του στρατού για να συζητήσει πώς μπορεί να βοηθήσει την αστυνομία να διαχειριστεί το πρωτόγνωρο κύμα βίας. «Θα κυνηγήσουμε τις συμμορίες», υποσχέθηκε ο κ. Κρίστερσον, «και θα τις νικήσουμε».

Η αιτία πίσω από την έκρηξη της βίας μοιάζει να είναι ο πόλεμος μεταξύ δύο συμμοριών – των Foxtrot και Dalen, που σημαίνει «κοιλάδα». Αρχηγός της πρώτης εγκληματικής οργάνωσης είναι ο 36χρονος Ράβα Ματζίντ, γνωστός και ως «Κουρδική Αλεπού», λόγω της καταγωγής του από το Ιρακινό Κουρδιστάν, από όπου οι γονείς του μετακόμισαν στη Σουηδία όταν ο ίδιος ήταν βρέφος. Αργότερα απέκτησε τη σουηδική υπηκοότητα, ενώ το 2022 διέφυγε στην Τουρκία, όπου απέκτησε, μέσω golden visa, τουρκική υπηκοότητα – η Τουρκία αρνείται την έκδοσή του στη Σουηδία, παρά τα επίμονα αιτήματα της τελευταίας.

Η ηγετική μορφή της Dalen από την άλλη φαίνεται να είναι ένας Σουηδός ελληνικής καταγωγής, ο 25χρονος Μίκαελ Αλστρομ Τενέζος, γνωστός και ως «Greken», δηλαδή «Ελληνας». Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πατέρας του είναι Ελληνας, η μητέρα του Σουηδή και ο ίδιος είναι γεννημένος και μεγαλωμένος στη Σουηδία. Πριν από την εμπλοκή του με το οργανωμένο έγκλημα, ο Τενέζος –ο οποίος είναι γεννημένος τον Απρίλιο του 1998 και φαίνεται να μεγάλωσε στο προάστιο Χουντίνγκε της Στοκχόλμης– ήταν παίκτης του χόκεϊ. Στον σουηδικό Τύπο μάλιστα είχε χαρακτηριστεί «ανερχόμενο αστέρι». Από το 2012 μέχρι το 2016 έπαιξε για τις ομάδες Spånga IS, Huddinge IK, Kramfors-Alliansen και Nacka HK, σύμφωνα με την ιστοσελίδα για παίκτες του αθλήματος, Elite Prospects.

«Ηταν εξαιρετικός, νομίζω πως θα είχε πάει μακριά αν είχε συνεχίσει», δήλωσε τον Φεβρουάριο ένας παλιός συμπαίκτης του. «Ηταν πάρα πολύ καλός παίκτης χόκεϊ σε εκείνη την ηλικία, ένας τοπ παίκτης», συμπλήρωσε παλιός επικεφαλής ομάδας στην οποία έπαιζε ο Τενέζος. Παρ’ όλα αυτά, παλιός συμπαίκτης από μία εκ των τελευταίων ομάδων στις οποίες έπαιξε ο «Ελληνας» ανέφερε ότι είχε ξεκινήσει να μην πηγαίνει στο σχολείο και να μην έχει σχέσεις με τους συμπαίκτες του, πριν αποσυρθεί από τον χώρο του χόκεϊ. «Ερχόταν στην προπόνηση, αλλά μετά δεν τον έβλεπες, κι όταν τον έβλεπες ήταν με κάποια άλλη συμμορία, με αυτούς που είχαν πάρει λάθος δρόμο», τόνισε σε σουηδική εφημερίδα τον Φεβρουάριο.

Ο Μίκαελ Αλστρομ Τενέζος, ο οποίος θεωρείται πως βρίσκεται στο εξωτερικό, έχει κατηγορηθεί, μεταξύ άλλων, για λαθρεμπόριο ναρκωτικών – η αστυνομία ζήτησε την κράτησή του ερήμην για λαθρεμπόριο κάνναβης από τη Βαρκελώνη στο Σούντσβαλ, στην κεντρική Σουηδία, αλλά και για υποψία ξεπλύματος χρήματος. Ο δικηγόρος του δεν απάντησε σε αίτημα της «Κ» για σχόλιο.

Οι συσχετισμοί

Διάφορες διευθύνσεις όπου τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες, έχουν γίνει χτυπήματα ή εκρήξεις συνδέονται με ανθρώπους του κύκλου του Ράβα Ματζίντ ή του Τενέζου, όπως λέγεται πως ήταν το ελληνικό εστιατόριο «Φάρος» στην πλατεία Γκρέτα Γκάρμπο στη Στοκχόλμη, όπου σημειώθηκε έκρηξη τον Ιανουάριο, κατά την οποία δεν τραυματίστηκε κανείς. «Η αστυνομία πιστεύει ότι στόχος ήταν το εστιατόριο», έγραφε σουηδική εφημερίδα τότε. Αλλη θεωρία όμως υποστηρίζει πως πίσω από την τωρινή έξαρση βίας είναι η κόντρα μεταξύ του Ράβα Ματζίντ και του προηγούμενου «υπαρχηγού» του, Ισμαήλ Αμπντό. Στόχος της έκρηξης της προηγούμενης εβδομάδας θεωρείται πως ήταν γείτονας της 25χρονης άτυχης γυναίκας που σκοτώθηκε, και συγκεκριμένα συγγενικό πρόσωπο του Αμπντό, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ».

Ο Χένρικ Ταμ, ομότιμος καθηγητής του τμήματος Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, λέει στην «Κ» πως η έξαρση βίας που σημειώνεται στη χώρα το τελευταίο διάστημα είναι όντως αποτέλεσμα ενός πολέμου μεταξύ διαφορετικών δικτύων οργανωμένου εγκλήματος, αλλά υποδηλώνει και κάτι άλλο. «Νομίζω πως η προσφορά είναι μεγαλύτερη της ζήτησης, γιατί βλέπουμε την ποσότητα των ναρκωτικών που ανακαλύπτουν η αστυνομία και οι τελωνειακές αρχές να έχει αυξηθεί, ενώ οι τιμές έχουν πέσει», αναφέρει ο ίδιος. «Επομένως, μεγάλη ποσότητα ναρκωτικών είναι διαθέσιμη και οι εγκληματικές ομάδες ανταγωνίζονται για το εμπόριο – θέλουν να εξαπλωθούν σε μικρότερες πόλεις, και αυτό έχει δημιουργήσει τη διαμάχη», συμπληρώνει. Μεταξύ 2013-2014, δηλώνει ο κ. Ταμ, οι δολοφονίες που συνδέονταν με το οργανωμένο έγκλημα ήταν δέκα. Πέρυσι ξεπέρασαν τις 60, λέει, τονίζοντας πως φαίνεται και οι ηλικίες τόσο των θυμάτων όσο και των θυτών να μειώνονται.

Ταυτόχρονα με την έξαρση της βίας, όμως, έχει αρχίσει να φουντώνει και μια άλλη συζήτηση, η οποία πυροδοτήθηκε όχι μόνο λόγω των ταυτοτήτων των αρχηγών των εγκληματικών ομάδων, αλλά και άλλων συμμετεχόντων σε αυτές. «Φαίνεται πως η πλειονότητα των εμπλεκομένων είναι δεύτερης γενιάς μετανάστες στη Σουηδία, αν και αρκετοί γηγενείς Σουηδοί είναι μπλεγμένοι», αναφέρει στην «Κ».

Στην καλύτερη εκδοχή, η προβληματική κατάσταση έχει ανοίξει μια συζήτηση στη Σουηδία σχετικά με την αφομοίωση κάποιων μεταναστών στη χώρα. «Ηρθαν εδώ με ελπίδες για μια καλύτερη ζωή, αλλά χωρίς ευκαιρίες για εξέλιξη στην κοινωνία – σε περιοχές όπου πολλοί μαθητές δεν τελειώνουν το σχολείο, όπου έχουν γίνει περικοπές για προπόνηση μετά το σχολείο και όπου υπάρχει μεγάλη ανεργία, η ανέλιξη γίνεται μέσω της εμπλοκής στην αγορά των ναρκωτικών», εξηγεί. Τα ποσά, άλλωστε, δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η πληρωμή για την εκτέλεση ενός εγκληματικού συμβολαίου στη Σουηδία είναι από 10.000 μέχρι 25.000 ευρώ.

Βασικός αντίπαλος της συμμορίας Dalen του Μίκαελ Αλστρομ Τενέζος (φωτογραφία) είναι η Foxtrot του Ράβα Ματζίντ, γνωστού και ως «Κουρδική Αλεπού». Η σύγκρουσή τους έχει βυθίσει τη Σουηδία στον τρόμο.

«Τον ονόμασαν Greken, αλλά είναι Σουηδός»   

Η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου, η οποία έχει κάνει εκτενή έρευνα πάνω στην εγκληματικότητα και την περιθωριοποίηση στη Σουηδία και έχει γράψει δύο σχετικά βιβλία («Μητέρες» και «Πού είναι οι Πατέρες;») για το θέμα, λέει στην «Κ» ότι η σουηδική κοινωνία, αλλά και ο Τύπος, άρχισε να ασχολείται με το συγκεκριμένο πρόβλημα όταν ξεκίνησε να επηρεάζει και μεσοαστικές περιοχές. «Αυτό αναδεικνύει τις τρομερές διαφορές που υπάρχουν στην κοινωνία της Σουηδίας», δηλώνει. 
«Η εξήγηση που δίνουν πάρα πολλοί είναι ότι οι δράστες διαπράττουν αυτά τα εγκλήματα γιατί είναι ξένοι – αυτό δεν ισχύει, δεν είναι ξένοι, απλώς ζουν στο περιθώριο, στα πιο φτωχά προάστια της Σουηδίας, στην ανεργία, χωρίς να βλέπουν μέλλον μπροστά τους και θέλοντας να αποκτήσουν κύρος», εξηγεί η κ. Πασχαλίδου. Τις τελευταίες τουλάχιστον δύο δεκαετίες, συμπληρώνει, οι οικονομικές, ταξικές και κοινωνικές διαφορές έχουν αυξηθεί στη χώρα. «Δεν είναι μόνο μεταναστευτικό το θέμα, όπως κάποιοι θέλουν να το παρουσιάσουν – αυτά είναι παιδιά γεννημένα και μεγαλωμένα εδώ», τονίζει η ίδια. 

Παρ’ όλα αυτά, στη Σουηδία αυτή τη στιγμή κυριαρχούν ακροδεξιές φωνές, αναφέρει. Είναι σημαντικό να σημειωθεί επίσης πως εδώ και ένα χρόνο η Σουηδία κυβερνάται από την πιο δεξιά κυβέρνηση στην Ιστορία της, με τη στήριξη του ακροδεξιού κόμματος Σουηδοί Δημοκράτες. «Είναι αποκαλυπτικό ότι το παιδί που αποκαλείται “ο Ελληνας” είναι Σουηδός», λέει η κ. Πασχαλίδου. «Δείχνει εν μέρει πόσο δύσκολο είναι να γίνεις Σουηδός σε αυτή την κοινωνία».   

«Ενοχη η μετανάστευση»  

«Ο ρατσισμός είναι υποδόριος στη Σουηδία και αυτό ίσως έχει επηρεάσει και τη γνώμη των γονιών που δεν έχουν καταφέρει να προσαρμοστούν τόσο καλά στη χώρα, κάτι που μεταφέρουν και στα παιδιά τους», δηλώνει στην «Κ» ο Νικόλαος-Αλέξιος Σαπκάρης, ο οποίος είναι ψυχολόγος στο Μάλμε, πόλη στο νότιο μέρος της χώρας. Πριν από λίγα χρόνια, σε ένα κέντρο νεότητας, ρώτησε μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς από χώρες της Μέσης Ανατολής και της Ασίας, και ηλικίας από 13 μέχρι 18 χρόνων, από πού είναι. «Κανείς δεν είπε από τη Σουηδία», λέει ο κ. Σαπκάρης.  

Ο κοινωνικός ρατσισμός είναι χειρότερος τώρα από τότε που ο ίδιος μετοίκησε στη χώρα το 2017, αναφέρει, συμφωνώντας με την κ. Πασχαλίδου ότι το κυρίαρχο αφήγημα που αφορά την ανεξέλεγκτη εγκληματική δράση στη χώρα τώρα βρίσκει ως ένοχη τη μετανάστευση. «Αλλά μην ξεχνάμε ότι ο “Greken” είναι Σουηδός πολίτης, δεν είναι Ελληνας», τονίζει. Ταυτόχρονα έχει αλλάξει και η φύση των εγκλημάτων, συμπληρώνει. «Παλαιότερα θα έδιναν προειδοποιητικά μηνύματα, υπήρχε ένας κώδικας τιμής μεταξύ συμμοριών», λέει στην «Κ». Τώρα απλώς εκτελούν τον στόχο, με τους δράστες πολλές φορές να είναι 14χρονα παιδιά, σημειώνει. Τόσο ο ίδιος όσο και ο κ. Ταμ διαψεύδουν στην «Κ» δημοσιεύματα του ελληνικού Τύπου που ήθελαν τον στρατό να έχει βγει στους δρόμους της Σουηδίας για να πατάξει το οργανωμένο έγκλημα.  Αλλά, καθώς όπως λέει ο κ. Ταμ είναι παράνομο στη Σουηδία να συνεργαστεί η αστυνομία με τον στρατό, εκτός αν αφορά ασήμαντα θέματα, είναι εντυπωσιακή η κίνηση του πρωθυπουργού. «Κανείς δεν ξέρει πώς ακριβώς θα βοηθήσει ο στρατός», σημειώνει ο ίδιος. Η λύση, πάντως, δεν έγκειται στο να γίνουν ακόμη πιο αυστηρές οι ποινές για εγκλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά, αναφέρει. «Η κοινωνική πολιτική», λέει στην «Κ» ο κ. Ταμ, «είναι που πρέπει να αλλάξει».