Kathimerini.gr
Λίνα Γιάνναρου
Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που οι δημοσιογράφοι ψάχναμε με το ντουφέκι τους υποψηφίους που γνώριζαν από Iντερνετ και κοινωνικά δίκτυα – που μπορούσαν να μιλήσουν στη γλώσσα του σύγχρονου πολίτη ο οποίος είχε προ πολλού εγκαταλείψει τη συνήθεια να συμμετέχει σε προεκλογικές συγκεντρώσεις, βαριόταν του θανατά τα βραδινά πάνελ και αγανακτούσε με τη σπατάλη των φυλλαδίων. Be careful what you wish for, λένε οι Αγγλοσάξονες – πρόσεχε τι εύχεσαι. Αν ξέραμε ότι μια μέρα, όχι πολύ μακριά, θα βομβαρδιζόμασταν σε κάθε σύνδεση στον λογαριασμό μας στα σόσιαλ μίντια από «αυτοσχέδια» βιντεάκια υποψηφίων, αφίσες, σποτ, μηνύματα, χάσταγκ, θα απολαμβάναμε λίγο περισσότερο την εποχή του ψηφιακού αναλφαβητισμού των πολιτικών μας.
Στις επερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές το κακό παράγινε, για δύο κυρίως λόγους: το διάστημα του τελευταίου σπριντ του προεκλογικού αγώνα, την τηλεόραση και τα παραδοσιακά Μέσα μονοπωλούσαν οι αλλεπάλληλες καταστροφές και τα άλλα θέματα μιας δύσκολης επικαιρότητας. Ταυτόχρονα ο αριθμός των υποψηφίων σε αυτές τις εκλογές είναι δυσθεώρητος, μοιάζει να κατεβαίνει η μισή Ελλάδα. Οπως αναφέρει στο βίντεο που ανέβασε στη σελίδα του στο Facebook ο συγγραφέας Βαγγέλης Προβιάς, άνθρωπος με πηγαίο χιούμορ, το ψηφοδέλτιο του συνδυασμού «Αθήνα Ψηλά», στο οποίο είναι υποψήφιος, έχει μήκος 98 εκατοστών, σχεδόν ένα μέτρο! «Μπορείς να ψηφίσεις έναν παλιό σου έρωτα, κάποιον που γνωρίζεις ότι έχει κάνει καλή δουλειά για τον δήμο, έναν συγγενή σου και θα σου μείνει κι ένας σταυρός να τον δωρίσεις σε άνθρωπο με φρέσκες ιδέες και όραμα», λέει.
Ετσι, χωρίς άλλη διέξοδο, το φουσκωμένο ποτάμι των υποψηφιοτήτων υπερχείλισε στις οθόνες και στα κινητά μας, στο Facebook, στο Instagram, στο YouTube και βέβαια στο TikTok, όπου διεξάγεται η (προεκλογική) μάχη όλων των μαχών αφού εκεί συχνάζει η generation Z, μήλον της Εριδος στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις.
Τα παιδιά δεν κατάλαβαν από πού τους ήρθε. Τηρουμένων των αναλογιών, είναι σαν δεκάδες boomers να αποφάσισαν εν μια νυκτί «να κάτσουν με τη νεολαία». Είναι χαρακτηριστικό ότι οι περισσότεροι υποψήφιοι που ανέβασαν βίντεο στη συγκεκριμένη πλατφόρμα έφτιαξαν λογαριασμό μόλις λίγο καιρό πριν. Τα προφίλ τους έχουν συχνά ένα και μόνο βίντεο, «αυτό για το TikTok». Οσο άβολο είναι για τους χρήστες φαίνεται ότι είναι και για τους ίδιους τους υποψηφίους. Το μοναδικό βίντεο στο TikTok της Ρένας Βασιλάκη, υποψήφιας περιφερειακής συμβούλου Νότιου Τομέα Αττικής («Αττική Μπροστά»), έχει τίτλο «Τώρα και στο TikTok» και εμφανίζει την ίδια στην πλατεία της Νέας Σμύρνης να μοιράζει φυλλάδια στον κόσμο. Σε έναν περαστικό λέει: «Εχετε TikTok για να με ακολουθήσετε;».
Eνα είναι και το βίντεο που έχει στο προφίλ του ο Κρητικός stand up κωμικός Βαγγέλης Χατζηδάκης – αλλά τι βίντεο. Ο υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος στην περιφερειακή ενότητα Ηρακλείου με τον συνδυασμό του νυν περιφερειάρχη Σταύρου Αρναουτάκη δεν δηλώνει απλά «δίπλα» στον άνθρωπο, στα ζώα, στη φύση, στις τέχνες, στον εργαζόμενο και στις μικρές επιχειρήσεις, αλλά… στέκεται όντως ακριβώς δίπλα τους. Στο τέλος τρώει και μια δίπλα δένοντας το γλυκό. Οπως έχει δηλώσει, ήθελε να τρολάρει τους συναδέλφους του που συνηθίζουν να λένε ότι στέκονται δίπλα στους συνανθρώπους τους.
(Αριστερά) Ο αυτοσαρκασμός δεν ξεχωρίζει από τον επικοινωνιακό αυτοτραυματισμό στο βίντεο της υποψήφιας για τον Δήμο Αθηναίων, Ντέλλας Παΐζη. Επέλεξε για την παράστασή της να φτυαρίζει χώμα στο εργοτάξιο του Μεγάλου Περιπάτου. (Δεξιά) Ο Απόστολος Τζιτζικώστας αυτοτρολάρεται, ανεβάζοντας στο TikTok τη «δίαιτα των εκλογών», δηλαδή όλους τους μεζέδες, τα γλυκά που έφαγε κατά την προεκλογική περίοδο. Ενα μήνυμα που δείχνει θαυμαστή επίγνωση του «καλύτερα να μασάς».
Την οδό της κυριολεξίας επέλεξε και η Ντέλλα Παΐζη, υποψήφια δημοτική σύμβουλος στην Αθήνα με τον συνδυασμό του Κώστα Μπακογιάννη, ανεβάζοντας στο TikTok βίντεο που εμφανίζεται πάνω σε μηχάνημα Βobcat, να φτιάχνει τσιμέντο, να στρώνει πλάκες πεζοδρομίου. «Οταν λέμε ότι βοηθάμε την Αθήνα το κάνουμε πράξη», λέει.
Διάσημα έχουν γίνει πια τα γατιά του Νικόλα Γιατρομανωλάκη, που πρωταγωνιστούν στην προεκλογική του καμπάνια (και αυτός με την «Αθήνα Ψηλά»), διάσημοι και οι παπαγάλοι του Χάρη Ρώμα, υποψήφιου δημάρχου Χαλανδρίου, επικεφαλής του συνδυασμού «Χαλάνδρι στο Φως» (φοριέται πολύ το φως φέτος). Ο γνωστός ηθοποιός εμφανίζεται σε pet shop δίπλα σε παπαγάλο λέγοντας «α, έδωσε τελικά χρίσμα η Ν.Δ. στο Χαλάνδρι, σίγουρη θα είναι η πληροφορία αφού είσαι παπαγαλάκι». Επειδή είναι αμφίβολο αν το κοινό του TikTok γνωρίζει το παρασκήνιο της στήριξης των υποψηφίων στον Δήμο Χαλανδρίου, ο Χάρης Ρώμας έδωσε και μια συνέντευξη στη Nefeli Meg διά παν ενδεχόμενον.
Viral από το παρωχημένο αλλά πιο οικείο στον ίδιο Facebook έγινε και ο υποψήφιος του συνδυασμού του Απόστολου Τζιτζικώστα, Θοδωρής Μητράκας. Ο νυν περιφερειακός σύμβουλος εμφανίζεται να μπαίνει σε γραφείο τελετών ρωτώντας τον υπάλληλο «θα με ψηφίσεις;». «Εννοείται», λέει ο άλλος. «Λες αλήθεια;». «Να σε θάψω!».
Ο επικεφαλής του συνδυασμού, ο ίδιος ο Τζιτζικώστας, ανέβασε βίντεο στο TikTok με τη «δίαιτα των εκλογών», ένα compilation των σνακ, των μεζέδων, των κοψιδιών, των σοροπιαστών που έφαγε στην προηγούμενη προεκλογική περίοδο. Αυτό θα πει «δαγκωτό».
Politainment
«Είμαστε στην εποχή του politainment», σχολιάζει στην «Κ» η αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο του Μπόρνμουθ Αναστασία Βενετή. Ο όρος –νεολογισμός στα πρότυπα του infotainment– περιγράφει τη σύζευξη της πολιτικής με τη διασκέδαση. «Παλαιότερα τα επιτελεία και οι επικοινωνιολόγοι προσπαθούσαν να “εκπαιδεύσουν” τους πολιτικούς στον κόσμο των Μέσων, στο πώς να είναι φωτογενείς για την τηλεόραση. Τώρα εκπαιδεύονται στο πώς να δημιουργούν θέαμα και μάλιστα το διασκεδαστικό, χιουμοριστικό θέαμα που ζητούν συγκεκριμένες πλατφόρμες όπως το TikTok». Ο στόχος, όπως εξηγεί, είναι η πρόσβαση στην Gen Z, μια γενιά που αποφεύγει τις ειδήσεις ή, έστω, τις ειδήσεις με τον τρόπο που μεταφέρονται έως σήμερα.
Στα νέα μέσα οι υποψήφιοι επιθυμούν να εμφανίζονται επιμελώς ατημέλητοι. «Είναι όμως επιμελώς επιμελημένοι», λέει η ίδια. «Μια επιτυχημένη καμπάνια στο TikTok, η οποία έχει διεισδυτικότητα και κερδίζει ακολούθους, έχει από πίσω ειδικούς της επικοινωνίας και ασφαλώς μπάτζετ. Το περιβόητο authenticity (αυθεντικότητα) είναι μια κατασκευή».
Οπως λέει η κ. Βενετή, το κατά πόσον τελικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν εκδημοκρατίσει την πολιτική επικοινωνία χωράει πολλή συζήτηση, αφού χωρίς προϋπολογισμό είναι περιορισμένες οι δυνατότητες. «Η δυναμική τους περιορίζεται όταν δεν υπάρχει τεχνογνωσία και μπάτζετ». Επιπλέον είναι δίκοπο μαχαίρι. «Στην ψηφιακή εποχή ο κίνδυνος της υπερέκθεσης είναι μεγάλος. Ο πολιτικός είναι συνεχώς εκτεθειμένος. Γι’ αυτό χρειάζονται οι επαγγελματίες, γιατί μπορούν να κάνουν crisis management».
Ο κίνδυνος είναι προφανής και τον ζούμε. «Σταδιακά ξεχνάμε ότι εκτός από την επικοινωνία χρειάζεται να ασκείται και πολιτική. Η επικοινωνία είναι εκεί για να επικοινωνήσει την πολιτική σκέψη και την πολιτική πρόθεση. Οχι την αυθεντικότητα του κάθε πολιτικού».
