Kathimerini.gr
Δώρα Αντωνίου
Η Κυριακή της Ορθοδοξίας, η 25η Μαρτίου και στο βάθος οι ευρωεκλογές. Οσοι πίστευαν ότι με την ψήφιση του νομοσχεδίου για τον γάμο ομοφύλων ζευγαριών θα σταματούσαν οι όποιες αντιδράσεις, διαψεύδονται. Ενα έντονα συγκρουσιακό κλίμα διαμορφώνεται στις σχέσεις Εκκλησίας Πολιτείας με μεγάλο παρασκήνιο, συγκρούσεις, αλλά και προσπάθειες για καταλλαγή πριν η κατάσταση εκτραχυνθεί.
Οι σχέσεις Μεγάρου Μαξίμου Αρχιεπισκοπής βρίσκονται σε κρίσιμη καμπή και οι ισορροπίες δοκιμάζονται μέσα σε κλίμα αμοιβαίας ενόχλησης και καχυποψίας. Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, που καλείται να διαχειριστεί και την πίεση αρκετών ιεραρχών, οι οποίοι επικαλούνται τις αντιδράσεις του εκκλησιάσματος, φέρεται και προσωπικά ενοχλημένος στη δεδομένη συγκυρία από τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε η κυβέρνηση το θέμα. Πληροφορίες αναφέρουν ότι η Εκκλησία αιφνιδιάστηκε από την απόφαση να προχωρήσει η κυβέρνηση στη νομοθέτηση του γάμου ομοφύλων ζευγαριών τη δεδομένη χρονική στιγμή. Κι αυτό γιατί, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές κοντά στην Εκκλησία, από την πλευρά της Ν.Δ. είχε ζητηθεί παραμονές των εθνικών εκλογών να συνδράμει η Εκκλησία προκειμένου να συγκρατηθούν τάσεις προς τα άκρα και μάλιστα με επίκληση ακόμη και ζητημάτων εθνικού συμφέροντος. Στην όλη συζήτηση είχε μπει και το θέμα του γάμου ομοφύλων ζευγαριών με αναφορές σε αναβολή της σχετικής νομοθέτησης για το αόριστο μέλλον. Οι σχετικές επαφές με την Αρχιεπισκοπή, αλλά και μεμονωμένους ιεράρχες, είχαν γίνει από δύο πολύ στενούς συνεργάτες του πρωθυπουργού, ο ένας από τους οποίους στη συνέχεια διαδραμάτισε κομβικό ρόλο στην κατάθεση και ψήφιση του νομοσχεδίου. Με βάση αυτή την εικόνα που μεταδίδουν εκκλησιαστικές πηγές, από πολλά μέλη της Ιεραρχίας εκφράζεται η άποψη ότι η Εκκλησία εξαπατήθηκε και δεν τηρήθηκαν όσα είχαν συμφωνηθεί.
Σε πιο προσωπικό επίπεδο, ο Αρχιεπίσκοπος εμφανίζεται ιδιαίτερα ενοχλημένος από τη διαρροή από πλευράς Μεγάρου Μαξίμου της πληροφορίας ότι συναντήθηκε στις αρχές Ιανουαρίου με τον πρωθυπουργό και ότι η συνάντηση αφορούσε τον γάμο των ομοφύλων ζευγαριών, που έδωσε λαβή σε αρκετούς ιεράρχες να διαμαρτυρηθούν ότι κινείται πίσω από την πλάτη τους και διαβουλεύεται μυστικά για ένα τόσο σοβαρό θέμα. Από την Αρχιεπισκοπή επισημαίνουν ότι η συνάντηση είχε γίνει με άλλο αντικείμενο –ζητήματα υπογεννητικότητας και στέγη για νεαρά ζευγάρια με αξιοποίηση και ακινήτων που διαθέτει η Εκκλησία– και ο πρωθυπουργός έθεσε τελευταία στιγμή εκτός ατζέντας την πρόθεση της κυβέρνησης να νομοθετήσει άμεσα για τα ομόφυλα ζευγάρια, αιφνιδιάζοντας για άλλη μια φορά.
Κι αν από πολλές πλευρές είχε χαρακτηριστεί ψύχραιμη η αντίδραση της Εκκλησίας, όπως αυτή αποτυπώθηκε στο ανακοινωθέν της Ιεράς Συνόδου και με τις επιστολές προς τους βουλευτές, η συνέχεια είναι πιο δύσκολη, καθώς εκδηλώνονται –για την ώρα αποσπασματικά– πιο σκληρές αντιδράσεις. Ο μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ αποφάσισε να διακόψει την κοινωνία σε όσους βουλευτές ψήφισαν το νομοσχέδιο, ενώ καταγράφονται κρούσματα ιερέων που υιοθετούν ανάλογη στάση σε διάφορες περιοχές της χώρας. Μπροστά στον κίνδυνο η κατάσταση να εκτραχυνθεί και να σημειωθούν ακόμη και ακραία περιστατικά, υπάρχουν εισηγήσεις προς τον Αρχιεπίσκοπο για παρέμβαση της Ιεράς Συνόδου, που θα αποφασίσει και θα ανακοινώσει ένα μέτρο το οποίο θα αφορά οριζόντια το πολιτικό προσωπικό της χώρας, χωρίς να γίνεται διάκριση μεταξύ των βουλευτών που ψήφισαν και εκείνων που καταψήφισαν το νομοσχέδιο. Οι υποστηρικτές της συγκεκριμένης πρότασης θεωρούν ότι με αυτόν τον τρόπο θα επέλθει μια κάποια εκτόνωση στο συγκρουσιακό κλίμα που διαμορφώνεται και θα αποφευχθούν τα χειρότερα. Προτείνουν, δε, ως μέτρο να ανακοινωθεί ότι δεν θα αποδίδονται τιμές στα πολιτικά πρόσωπα που προσέρχονται σε ναούς σε όλη τη χώρα και δεν θα τους επιτρέπεται να ανεβαίνουν στον σολέα.
Βαρόμετρο η διπλή γιορτή
Κρίσιμο διήμερο για το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση είναι αυτό της 24ης και 25ης Μαρτίου, καθώς η εθνική επέτειος είναι φέτος μία ημέρα μετά την Κυριακή της Ορθοδοξίας. Παραδοσιακά γιορτάζεται με λαμπρότητα, με επίσημη δοξολογία στη Μητρόπολη Αθηνών, παρουσία Προέδρου της Δημοκρατίας και εκπροσώπων της κυβέρνησης και των κομμάτων, ενώ ακολουθεί εθιμοτυπικό γεύμα στο Προεδρικό Μέγαρο, προς τιμήν της Εκκλησίας. Στην Αρχιεπισκοπή το βαρύ κλίμα μεταφράζεται σε σκέψη να μη γίνει φέτος ο επίσημος εορτασμός, που περιλαμβάνει την πρόσκληση και την απόδοση τιμών στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας και στα πολιτικά πρόσωπα και να μην παραστεί ο Αρχιεπίσκοπος στο καθιερωμένο γεύμα στο Προεδρικό Μέγαρο.
Οσον αφορά την εθνική επέτειο, από τον Αρχιεπίσκοπο και πολλούς ιεράρχες εξετάζεται το ενδεχόμενο να μην παρακολουθήσουν την παρέλαση, ως είθισται, αλλά και να μην αποδοθούν τιμές στα πολιτικά πρόσωπα κατά την επίσημη δοξολογία. «Στις τοπικές κοινωνίες της περιφέρειας υπάρχει μεγάλος αναβρασμός. Ενδεχομένως στην κυβέρνηση να μην είχαν αντίληψη πόσο μεγάλη είναι η ενόχληση, πόσο πιο μεγάλη είναι η αντίδραση σε σχέση με τα μεγάλα αστικά κέντρα», αναφέρει μητροπολίτης περιφερειακής μητρόπολης για να αιτιολογήσει τους προβληματισμούς που αναπτύσσονται.
Και το μεγάλο ερώτημα είναι αν και πόσο μπορούν να επηρεάσουν όλα αυτά τις εκλογές του Ιουνίου, δεδομένης και της παράδοσης που διαμορφώνεται σε σχέση με τις ευρωεκλογές να λειτουργούν ως κάλπες εκτόνωσης της δυσαρέσκειας και ως κάλπες χαλαρής ψήφου. Ηδη γίνεται λόγος για κέρδη των κομμάτων στα δεξιά της Ν.Δ., ιδιαίτερα στις περιφέρειες της Βόρειας Ελλάδας. Είναι βέβαιο ότι στο δικό της ακροατήριο η Εκκλησία μπορεί να ασκήσει επιρροή και στην ψήφο. Δεν είναι τυχαίο ότι διαχρονικά επιδιώκεται από την εκάστοτε κυβέρνηση, ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης, μια καλή σχέση με την Εκκλησία. Είναι, επίσης, σίγουρο ότι δεν είναι λίγοι οι ιερωμένοι που θεωρούν ότι θα πρέπει να σταλεί μήνυμα αντίθεσης και αντίδρασης στην επιλογή να ψηφιστεί το νομοσχέδιο.
Για την ιστορία, η Κυριακή της Ορθοδοξίας εορτάζεται σε ανάμνηση της αναστήλωσης των εικόνων από την αυτοκράτειρα Θεοδώρα, το 842, και της λήξης της Εικονομαχίας, της υπεραιωνόβια σκληρής πολιτικοθρησκευτικής διαμάχης, που δοκίμασε τις αντοχές και τη συνοχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Φέτος ο εορτασμός σκιάζεται από μια σύγχρονη πολιτικοθρησκευτική διαμάχη.
