Του Μάριου Χριστοφή
Η αναβολή της έναρξης της σχολικής χρονιάς προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις στην κοινή γνώμη η οποία έκανε λόγο για προχειρότητα από πλευράς του Υπουργείου Παιδείας στη διαχείριση της όλης κατάστασης. Η απόφαση αποδόθηκε στις υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν τις τελευταίες μέρες στην Κύπρο, ωστόσο συζητήθηκε και σχολιάστηκε έντονα το ζήτημα της ανετοιμότητας των σχολικών αιθουσών.
Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης ως γνωστό αποτελούν ένα εργαλείο σχολιασμού και ταυτόχρονα αντίδρασης από το κοινό σε διάφορα θέματα, μετατρέποντας τον πολίτη από παθητικό σε ενεργό θεατή. Η «Κ» επικοινώνησε με την Λέκτορα Δημοσιογραφίας και Νέων Μέσων του Πανεπιστήμιου Κύπρου κυρία Βενετία Παπά θέτοντας το ερώτημα αν τα Νέα Μέσα αποτέλεσαν μιας μορφής πίεσης προς το Υπουργείο Παιδείας να λάβει την εν λόγω απόφαση αλλά και αν χειραγωγήθηκαν οι γονείς με τις εικόνες των θρανίων που κυκλοφόρησαν.
Η επιρροή και η δυναμική των Νέων Μέσων
Σχετικά με το κατά πόσο οι εικόνες από την ετοιμότητα των σχολικών αιθουσών που κυκλοφόρησαν στα ΜΚΔ προκάλεσαν την αντίδραση των γονέων απέναντι στο αρμόδιο Υπουργείο, η κ. Παπά επεσήμανε ότι το εν λόγω θέμα είναι διαχρονικό – έρχεται και προβάλλεται στα ΜΚΔ με ένα διαφορετικό τρόπο. Η διαφορετικότητα είναι ότι προβάλλεται σε ένα χώρο όπου χιλιάδες πολίτες είναι συνδεδεμένοι την ίδια στιγμή και τους δίνεται η δυνατότητα τόσο του σχολιασμού όσο και της αναδημοσίευσης. Την ίδια ώρα, ανέφερε, πως τους δίνεται η δυνατότητα ελεύθερης έκφρασης και τοποθέτησης απέναντι στα γεγονότα της επικαιρότητας. Η αναδημοσίευση μιας εικόνας την καθιστά δημοφιλή και άρα της δίνει χώρο να υπάρχει εκτός των παραδοσιακών ΜΜΕ. Παρόλα αυτά συχνά οι χρήστες περιορίζονται στην προβολή ή αναδημοσίευση εικόνων και βίντεο που παρουσιάζουν μόνο μια πτυχή της πραγματικότητας για λόγους εντυπωσιασμού και προσέλκυσης αμφιλεγόμενων σχολίων, τόνισε η κ. Παπά.
Ερωτηθείσα για το αν τα καυστικά σχόλια στα ΜΚΔ, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο ώστε στο πάρα πέντε να γίνει και η σχετική ανακοίνωση της αναβολής της έναρξης της σχολικής χρονιάς, η Λέκτορας του Πανεπιστήμιου Κύπρου δήλωσε ότι, σε μια εποχή όπου τα παραδοσιακά ΜΜΕ κατά κάποιο τρόπο έχουν χάσει την δύναμη τους και η ψηφιακή επανάσταση λαμβάνει χώρα και δίνει βήμα στον πολίτη είναι απόλυτα φυσιολογικό οι διαφορετικές απόψεις, τα σχόλια να επηρεάσουν την πολιτική ή στάση της εκάστοτε κυβέρνησης. Έτσι και με την συγκεκριμένη είδηση ο σάλος που δημιουργήθηκε στα ΜΚΔ ενδεχομένως να επηρέασε την απόφαση. Πρόσθεσε δε, η παιδεία είναι ένα θέμα που απασχολεί τον κάθε πολίτη ξεχωριστά και όπου ο καθένας πολίτης-χρήστης επιθυμεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση πολιτικών αποφάσεων και να έχει λόγο στον δημόσιο διάλογο σε θέματα σχετικά. Σίγουρα ο σάλος που προκλήθηκε με το πιο πάνω θέμα σε συνδυασμό και με άλλες παραμέτρους όπως τον καύσωνα διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο. Να κρατήσουμε επίσης στον μυαλό ότι η πολιτική εξουσία διαθέτει πλέον λογαριασμούς και σελίδες στα ΜΚΔ ώστε να ενημερώνει τους πολίτες για θέματα υψηλού ενδιαφέροντος, να παρακολουθεί και να μεταβιβάζει μηνύματα και απόψεις των πολιτών.
*Φωτογραφία που ξεσήκωσε διαμαρτυρίες, σχόλια και έγινε viral με τον Πρόεδρο των σχολικών εφορειών να την χαρακτηρίζει «φτιαχτή».
Η ευπιστία στα ΜΚΔ και η περιθωριοποίηση των ΜΜΕ και της Κυβέρνησης
Εν καιρών κρίσης (κορωνοϊού), παρατηρείται η τάση το κοινό να εμπιστεύεται περισσότερα τα Νέα Μέσα παρά τις ανακοινώσεις της Κυβέρνησης και την ενημέρωση των παραδοσιακών ΜΜΕ, με την Λέκτορα να εξηγεί, πως τα ΜΚΔ αποτελούν το βασικό πυλώνα της «ψηφιακής επανάστασης» όπου σε αντίθεση με παραδοσιακές μορφές επικοινωνίας – όπως είναι και τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας τα ΜΚΔ έχουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: επιτρέπουν αμεσότητα στην διάδραση και την αλληλεπίδραση μεταξύ των συμμετεχόντων στους χώρους αυτούς. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ο κάθε πολίτης ανεξάρτητα από την ιδιότητα του αξιοποιεί τον χώρο που προσφέρονται από τα ΜΚΔ όπως το Facebook/Twitter/Instagram δημοσιοποιώντας προσωπικά μηνύματα, πληροφορίες, γεγονότα και ειδήσεις με στόχο να προσεγγιστεί ο απλός χρήστης και κατ’ επέκταση να συμμετέχει. Στην περίπτωση του Facebook, τονίζει, πολλές έρευνες έχουν καταδείξει ότι ο βασικός λόγος εμπιστοσύνης των πολιτών σε τέτοιου είδους πλατφόρμες είναι συνήθως η «ψευδαίσθηση» πολυφωνίας που προκαλούν στον χρήστη, η παρουσίαση διαφορετικών απόψεων αλλά και η ενδυνάμωση του αισθήματος του ότι ανήκει σε μια διαδικτυακή κοινότητα. Σε συνάφεια με το παραπάνω έρευνες έχουν καταδείξει ότι η συμμετοχή των απλών πολίτων στα ΜΚΔ δημιουργεί συχνά το αίσθημα της συμμετοχής στην δημόσια σφαίρα και τον δημόσιο διάλογο. Κάτι το οποίο σήμερα τίθεται υπό αμφισβήτηση με τις παραδοσιακές μορφές συμμετοχής και δέσμευσης του κοινού στα πολιτικά δρώμενα. Αυτό βέβαια, ελλοχεύει και κινδύνους όπως είναι το φαινόμενο του «filter bubble» όπου συνήθως ο αλγόριθμος των ΜΚΔ εμφανίζει στον χρήστη πληροφορίες, γεγονότα και απόψεις τα οποία συμφωνούν ή τείνουν να ενδυναμώσουν τις προσωπικές πολιτικές απόψεις και θέσεις του, σε θέματα ασφάλειας αλλά και σε θέματα ιδιωτικότητας, υπογραμμίζει η κ. Παπά
Λογισμικά ελέγχου των fake news
* Φωτογραφία από ΚΥΠΕ, EPA/MICHAEL REYNOLDS
Όσο αφορά αν διεθνώς εξετάζεται ή υπάρχει μία φόρμουλα ελέγχου των fake news η κ. Παπά είπε πως αυτή την στιγμή υπάρχουν στην διάθεση των δημοσιογράφων διάφορα λογισμικά που επισημαίνουν ψευδείς ειδήσεις και αμφιλεγόμενους ισχυρισμούς που γίνονται στη δημόσια σφαίρα και συγκεκριμένα στα ΜΚΔ. Συγκεκριμένα ειδησεογραφικοί οργανισμοί όπως η Guardian και η Deuche Welle τα χρησιμοποιούν ήδη. Τα διάφορα λογισμικά που υπάρχουν συνήθως δημιουργούνται στη βάση ενός προγράμματος με παραμέτρους και ξεχωριστό αλγόριθμο, το οποίο εντοπίζει άμεσα μια ψευδή και παραπλανητική είδηση από μία πραγματική σε όλο το φάσμα του διαδικτύου. Στόχος, επεσήμανε, είναι αυτά τα πειραματικά λογισμικά που υπάρχουν να χρησιμοποιηθούν ή ακόμα και να αγοραστούν από τις διάφορες πλατφόρμες ΜΚΔ ούτως ώστε να αξιοποιηθούν στους διαδικτυακούς τους χώρους. Να πούμε βέβαια ότι υπάρχουν στα μεγάλα ΜΚΔ και στους ειδησεογραφικούς οργανισμούς άτομα που ελέγχουν την ροή των ειδήσεων καθώς και την εγκυρότητα τους.
Καταληκτικά, η κ. Παπά συμβουλεύει τους γονείς να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί σε τι είδους διαδικτυακό περιεχόμενο εκθέτουν τα παιδιά τους. Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να εξηγήσουμε στα παιδιά ότι καλό είναι πριν πιστέψουν μια είδηση ή πληροφορία να εξετάσουν αν η πηγή είναι αξιόπιστη, ποιος την έχει μοιραστεί ή γράψει, ποιες άλλες πηγές αναφέρουν τις ίδιες πληροφορίες. Κάποιες πιο συγκεκριμένες ενδείξεις ψευδής είδησης είναι οι εξής: Υπερβολικοί τίτλοι ή τίτλοι που δεν έχουν σχέση με το κείμενο της ανάρτησης, ανυπόγραφο δημοσίευμα, ορθογραφικά συντακτικά λάθη, προτροπή για αναπαραγωγή κλπ. Αν μάθουμε στα παιδιά μας να σκέφτονται λογικά και τους βοηθήσουμε να αναπτύξουν την κριτική σκέψη τότε μπορούν να διακρίνουν την ψευδή από την πραγματική είδηση και τότε να αποφύγουν τα αρνητικά συναισθήματα, κατέληξε η Λέκτορας του Πανεπιστήμιου.
