Του Απόστολου Τομαρά
Η κάθοδος του Υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιου για θέματα ενέργειας, Φράνσις Φάνον, στη Λευκωσία δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι αποκομμένη από τη γενικότερη στρατηγική των ΗΠΑ για την περιοχή, έτσι όπως καθορίσθηκε πρόσφατα και από το νόμο East Med. Ο Αμερικανός ΥΦΕΞ, ο οποίος συνοδεύεται από ομάδα υψηλόβαθμων κυβερνητικών αξιωματούχων, σε θέματα ακτοφυλακής και ασφάλειας γεωτρήσεων, στις εδώ επαφές του ουσιαστικά θα προωθήσει το μοντέλο περιφερειακής συνεργασίας που προωθεί η Ουάσιγκτον για την Ανατολική Μεσόγειο. Μοντέλο συνεργασίας το οποίο εγκαινιάσθηκε από πλευράς ΗΠΑ στην τριμερή σύνοδο, σε επίπεδο ηγετών, στο Ισραήλ με την παρουσία του Υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο και συνεχίσθηκε τον περασμένο Αύγουστο, με την πρώτη Ενεργειακή Διάσκεψη, σε επίπεδο Υπουργών Ενέργειας, Κύπρου, Ελλάδας, ΗΠΑ και Ισραήλ στην Αθήνα. Εκτός από τα ενεργειακά θέματα μια εξίσου σημαντική παράμετρος της παρουσίας των ΗΠΑ στην περιοχή, έχει να κάνει με την ασφάλεια, στη μετά East Med Act εποχή όπου πληθαίνουν οι επαφές Κύπρου-ΗΠΑ στον στρατιωτικό τομέα.
Το μοντέλο των 3+1
Όπως έχει διαφανεί το τελευταίο διάστημα, οι Ηνωμένες Πολιτείες προκρίνουν και ενθαρρύνουν την εμβάθυνση των συνεργασιών στην περιοχή, χρησιμοποιώντας τα υφιστάμενα σχήματα σε τριμερές επίπεδο, ως βάση. Όπως προέκυψε στην περίπτωση της Κύπρου, της Ελλάδας και του Ισραήλ, η προσθήκη των ΗΠΑ ανέδειξε το μοντέλο συνεργασίας των 3+1 με άξονα, σε πρώτη φάση, τα ενεργειακά της περιοχής αλλά και την ενίσχυση της ασφάλειας, σε μια περιοχή ιδιαίτερα ευαίσθητη ένεκα των τουρκικών προκλήσεων. Ένα από τα ζητούμενα της εδώ παρουσίας του Αμερικανού ΥΦΕΞ, είναι η αποστολή ηχηρών μηνυμάτων σε άλλα κράτη της περιοχής, ανάμεσά τους και η Τουρκία, ότι το νέο περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου, θα οικοδομηθεί στη βάση των συμμαχιών που έχουν συναφθεί σε τριμερές επίπεδο. Η Λευκωσία αξιολογεί ως πολύ σημαντική την εδώ παρουσία του Αμερικανού κυβερνητικού αξιωματούχου, με τον εκπρόσωπο της κυβέρνησης να εστιάζει στην αναβάθμιση των σχέσεων Κύπρου – ΗΠΑ. «Είναι μια απόδειξη του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ για τα ενεργειακά της περιοχής και η παρουσία του εδώ θεωρώ ότι πρέπει να ερμηνευτεί ότι δίνει και κάποια πολιτικά μηνύματα».
Η ατζέντα
Ο ΥΦΕΞ των ΗΠΑ και οι αξιωματούχοι που τον συνοδεύουν, θα παρακαθήσουν σε δυο συσκέψεις με αντικείμενο την ασφάλεια των γεωτρήσεων και περιβαλλοντικά ζητήματα που σχετίζονται με τις ενεργειακές εργασίες. Τον περασμένο Αύγουστο, στην πρώτη Ενεργειακή Υπουργική Διάσκεψη είχε αποφασισθεί η σύσταση τεσσάρων επιτροπών εργασίας που αφορούν:
-Την ενεργειακή ασφάλεια.
-Τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και αποθήκευση.
- Προετοιμασία για έκτακτη ασφάλεια για περιβαλλοντικά ζητήματα.
-Κυβερνοασφάλεια και ενεργειακές υποδομές.
Κατά τις επαφές που θα πραγματοποιηθούν, οι συμμετέχοντες θα επικεντρωθούν σε προβλήματα και κινδύνους που ενδεχομένως να προκληθούν κατά την εκτέλεση εργασιών, σε πλατφόρμες εντός της θαλάσσης. Από κυπριακής πλευράς, στις εργασίες θα λάβουν μέρος το ΚΣΕΔ,, το Τμήμα Περιβάλλοντος και το Τμήμα Εργασίας. Από Αμερικάνικης πλευράς, στη Κύπρο βρίσκονται αξιωματούχοι από το Υπουργείο Εσωτερικών αλλά και το αντίστοιχο τμήμα του ΚΣΕΔ, όπως επίσης αξιωματούχοι από Ελλάδα και Κύπρο.
Αμυντική συνεργασία
Παράλληλα με την ενεργειακή συνεργασία, Κύπρος και ΗΠΑ ενισχύουν τις επαφές τους, σε στρατιωτικό επίπεδο. Η επίσκεψη που πραγματοποιεί στη Λευκωσία ο Διοικητής των Αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Ευρώπη, στρατηγός Κρίστοφερ Γκαβόλι, αντικατοπτρίζει τη νέα εποχή στην οποία έχουν εισέλθει οι σχέσεις των δυο χωρών, μετά και την άρση του στρατιωτικού εμπάργκο. Ο Αμερικανός στρατηγός συναντήθηκε με τον Υπουργού Άμυνας Σάββα Αγγελίδη και τον Αρχηγό της Εθνικής Φρουράς Αντιστράτηγο Ηλία Λεοντάρη, στη παρουσία της πρέσβειρας των ΗΠΑ στη Λευκωσία, Τζούντιθ Γκέιλ Γκάρμπερ. Κατά τη συνάντηση, το θέμα που απασχόλησε ήταν η Ανατολική Μεσόγειος καθώς και στρατηγική θέση Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ, ΗΠΑ μετά και την ψήφιση του νόμου East Med Act. Για το Υπουργείο Άμυνας οι επαφές σε στρατιωτικό επίπεδο έχουν ξεχωριστή σημασία, αν ληφθεί υπόψη το ενδιαφέρον που υπάρχει για στροφή των εξοπλιστικών προγραμμάτων της Εθνικής Φρουράς στην Αμερικάνικη αγορά.
Τον Απρίλιο
Στα ενεργειακά της Δημοκρατίας, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κυριάκος Κούσιος, επιβεβαίωσε παλαιότερο δημοσίευμα της «Κ» ότι η έναρξη των εργασιών, εντός της ΑΟΖ, έχει μετατεθεί χρονικά. Συγκεκριμένα ο κ. Κούσιος ερωτηθείς σχετικά απάντησε πως «οι γεωτρήσεις προχωρούν, το γεωτρύπανο ήταν στην Αίγυπτο, έχει τελειώσει εκεί τις εργασίες του, μεταβαίνει στον Λίβανο και με την ολοκλήρωση της γεώτρησης στον Λίβανο θα έρθει στην Κύπρο». Σύμφωνα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο το γεωτρύπανο υπολογίζεται πως θα αφιχθεί στην ΑΟΖ «τέλος Μαρτίου με αρχές Απριλίου». Οι εργασίες θα ξεκινήσουν από το τεμάχιο 6 με ερευνητική γεώτρηση σε νέο στόχο με την ονομασία «Κρόνος».
