Του Γιώργου Κακούρη
Το ότι την προπερασμένη εβδομάδα, με την επίσκεψη του Ύπατου Εκπροσώπου της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ στην Κύπρο, επανήλθε στην επικαιρότητα το ζήτημα του φακέλου του χαλλουμιού, δεν οφείλεται σε κάποιο κέρασμα που ίσως να προσφέρθηκε στον Ισπανό διπλωμάτη. Την Παρασκευή το απόγευμα, σύμφωνα με συγκλίνουσες πληροφορίες, στις Βρυξέλλες ολοκληρώθηκε η νομοτεχνική προεργασία από τρεις Γενικές Διευθύνσεις και τη νομική υπηρεσία της Ε.Ε., ώστε ο φάκελος χαλλούμι να προχωρήσει και να έχουμε ανακοινώσεις εντός των ημερών.
Οι εξελίξεις στο πολύπλοκο ζήτημα της κατοχύρωσης της ονομασίας του κυπριακού τυριού, που κατά ένα κλισέ θεωρείται ο «λευκός χρυσός» της χώρας αλλά σήμερα παράγεται ανεξέλεγκτα από εταιρίες εκτός Κύπρου, είναι αποτέλεσμα εξαντλητικών διαβουλεύσεων και εργασιών στη Λευκωσία και στις Βρυξέλλες. Το αποτέλεσμα αναμένεται να ανακοινωθεί αρκετά σύντομα, ενδεχομένως και τις επόμενες ημέρες, φέρνοντας πιο κοντά την κατοχύρωση του φακέλου της Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) για το προϊόν με τις ονομασίες χαλλούμι και hellim. Θα είναι το τέλος μιας μακράς διαδικασίας που ξεκίνησε το 2009 και πέρασε από τις συμπληγάδες των διαφωνιών για τη σύσταση και τις προδιαγραφές του τυριού, αλλά και του Κυπριακού και της πορεία του.
Όπως έγραψε η «Κ» τον περασμένο Νοέμβριο (8/11/20), Λευκωσία και Βρυξέλλες έβαλαν μπροστά έναν νέο γύρο διεργασιών ώστε το προϊόν να προστατεύεται από τους μιμητές, αλλά και να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα της παραγωγής του στην Κύπρο. Ο υπουργός Γεωργίας Κώστας Καδής έχει συζητήσει επανειλημμένα το θέμα με τους αρμόδιους Επιτρόπους Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων Στέλλας Κυριακίδου και Γεωργίας Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, ενώ στο κάδρο βρίσκονται και οι υπηρεσίες των οποίων ηγείται η Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων Ελίζα Φερέιρα. Η συνεργασία των τριών διευθύνσεων παραπέμπει ακριβώς και στα σημεία-κλειδιά που είχαν αποτρέψει την πρόοδο στη συζήτηση για το χαλλούμι λόγω και της έλλειψης του αναγκαίου συντονισμού, ο οποίος πλέον φαίνεται να επιτυγχάνεται.
Το κύριο ανοιχτό ζήτημα ήταν το πώς θα τελούνται οι υγειονομικοί έλεγχοι για το χαλλούμι που θα παράγεται στην τ/κ κοινότητα. Γι’ αυτό και για άλλα ζητήματα συνεργάζονται από πέρυσι η Γενική Διεύθυνση για τη Γεωργία και την Αγροτική Ανάπτυξη (DFAGRI), η Γ.Δ. για την Υγεία και την Ασφάλεια Τροφίμων (DGHEALTH) και η Γ.Δ. Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (DGREFORM) στην οποία υπάγονται πλέον τα ζητήματα που αφορούν την στήριξη της τ/κ κοινότητας και τη στήριξη της επανένωσης (έχοντας μετακινηθεί από τη Γ.Δ. Διεύρυνσης).
Κληρονομιά Γιούνκερ
Τη στιγμή που το Προεδρικό επενδύει στην κατάληξη του θέματος του χαλλουμιού για να δοθούν θετικές ενδείξεις πριν την Πενταμερή, οι αρμόδιες υπηρεσίες βρίσκονται σε διάλογο και με την τ/κ πλευρά. Όπως σημειώνεται σε σχετικό ρεπορτάζ του Νίκου Στέλγια στην ιστοσελίδα της «Κ» (6/3/2021), και η τ/κ ηγεσία ελπίζει πως η κατάληξη θα είναι θετική, παραπέμποντας στον διορισμό υγειονομικών ελεγκτών από την Ε.Ε. Σε δηλώσεις του τη Δευτέρα, ο υπουργός Γεωργίας Κώστας Καδής θέλησε να υπογραμμίσει – μετά από συνάντηση με τον πρόεδρο της ΕΔΕΚ – πως η θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ότι «η κατοχύρωση του χαλλουμιού θα πρέπει να γίνει στη βάση του πλήρους σεβασμού του ευρωπαϊκού κεκτημένου» και ότι σε αυτό το πλαίσιο γίνονται οι συζητήσεις με την Κομισιόν.
Οι δηλώσεις Καδή είναι ενδεικτικές και της προσοχής που επιδεικνύει η κυβέρνηση, αλλά και του ότι βάση για την επίλυση του ζητήματος παραμένει η συναντίληψη Αναστασιάδη - Ακιντζί το 2015 για ελέγχους από διεθνή εταιρία υγειονομικής πιστοποίησης Bureau Veritas.
Στη συναντίληψη αυτή, την οποία είχε σφραγίσει με την επίσκεψή του στην Κύπρο ο τέως πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ το 2015, είχε παραπέμψει εκπρόσωπος της Κομισιόν απαντώντας σε γραπτές ερωτήσεις της «Κ» τον Νοέμβριο. «Η Κομισιόν βρίσκεται σε επαφή με όλα τα μέρη ώστε να διασφαλίσει πως το αποτέλεσμα θα αντικατοπτρίζει όλα τα στοιχεία της συναντίληψης αυτής» είχε σημειώσει η ίδια εκπρόσωπος.
Κλείσαμε δεκαετία
Το ζήτημα του χαλλουμιού έχει περάσει από δαιδαλώδεις και δύσκολες συζητήσεις στην Κύπρο και στις Βρυξέλλες, τόσο όσον αφορά τα ποσοστά αγελαδινού και αιγοπρόβειου γάλακτος στην παραγωγή του, όσο και στον τρόπο με τον οποίο θα ελέγχεται υγειονομικά η ασφάλεια του χαλλουμιού που παράγεται στα Κατεχόμενα.
Το έπος του χαλλουμιού δεν ξεκινά με τον Γιούνκερ. Το 2009 η Κυπριακή Δημοκρατία κατέθεσε αίτηση για κατοχύρωση του χαλλουμιού ως ΠΟΠ. Η κυβέρνηση απέσυρε την αίτηση το 2012 λόγω διαφωνιών στο εσωτερικό σε σχέση με τη σύσταση του χαλλουμιού. Το 2014, η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε στην κατάθεση νέας αίτησης, περιλαμβάνοντας αυτή τη φορά και την τουρκική ονομασία για να προστατέψει και τους Τ/κ παραγωγούς. Ο φάκελος δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε. το 2015, ανοίγοντας τη νέα διαδικασία.
Παράλληλος βίος
Έκτοτε ο φάκελος εκκρεμεί λόγω κυρίως των πολιτικών ζητημάτων, παρά την προσπάθεια που έγινε να ξεπεραστούν με τη συναντίληψη Αναστασιάδη - Ακιντζί. Ουσιαστικά η πρόοδος στην κατοχύρωση του χαλλουμιού έμελλε να ήταν παράλληλη με την επιδείνωση των σχέσεων των δύο κοινοτήτων αρχικά το 2016 και στη συνέχεια τη ρήξη που ακολούθησε το 2017. Η Κομισιόν έχει πάντως ήδη τροποποιήσει τον Κανονισμό της Πράσινης Γραμμής, λαμβάνοντας υπόψη τη συναντίληψη Αναστασιάδη - Ακιντζί, η οποία χαρακτηρίζεται προσωρινή λύση ενόψει της επανένωσης της χώρας. Από την ανάληψη των καθηκόντων της νέας Κομισιόν το 2019, ο υπουργός Γεωργίας σε συνεργασία με τους Επιτρόπους Υγείας και Γεωργίας εργάζονται για να ανακινήσουν το θέμα. Οι προσπάθειες εντάθηκαν ιδιαίτερα το 2020, αν και επιβραδύνθηκαν λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.
Ο φάκελος που έχει κατατεθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία καλύπτει όλες τις προδιαγραφές, από τα φυσικά χαρακτηριστικά, τη σύσταση, τα συστατικά και τη γεωγραφική περιοχή στην οποία παράγεται και καλύπτει όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σε αυτόν περιλαμβάνονται λεπτομέρειες που αφορούν κάθε στάδιο της παραγωγής, από το γάλα που θα χρησιμοποιείται, τη διαδικασία πήξης, το ψήσιμο, μέχρι και το δίπλωμα του χαλλουμιού, αλλά και τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής παραγωγής.
