Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Πιστεύω ότι τέτοια έργα έχουν αξία και λόγο ύπαρξης, αν γίνεται σωστή σκηνοθετική προσέγγιση και μεταφορά στο σήμερα. Προσωπικά δεν με αφορά μια μουσειακή αναπαράσταση της εποχής εκείνης. Με αφορά πώς αυτή η ιστορία μιλάει στον σημερινό θεατή» λέει για την καλοκαιρινή παράσταση της ΕΘΑΛ «Ο Φιάκας» την οποία σκηνοθετεί. Η κα Παπαλαζάρου αναφέρει πως η δουλειά του σκηνοθέτη είναι να παίρνει ένα κείμενο που τον αφορά και να το μεταφέρει στη σκηνή, βρίσκοντας τρόπους, αυτό το κείμενο να επικοινωνήσει με τον θεατή. «Για να πετύχει αυτό στον “Φιάκα”, κρατώντας την ιστορία του Μισιτζή» προσθέτει, «έγιναν παρεμβάσεις τέτοιες που να τονίσουμε τις ομοιότητες των εποχών, των ανθρώπων και τον καταστάσεων γύρω από τους ήρωες».
–Γιατί «Φιάκας» και πώς είδες σκηνοθετικά την εποχή του έργου 150 και πλέον χρόνια μετά;
–Ο Φιάκας ήταν μια πρόταση που μου έγινε από τον Αχιλλέα Γραμματικόπουλο και ευχαριστώ την ΕΘΑΛ για την πρόταση. Ήταν ένα είδος θεάτρου που δεν είχα ασχοληθεί ποτέ μου, μια εποχή όμως που ήθελα να ψάξω και μια καινούργια πρόκληση να ασχοληθώ με αυτό το είδος. Μελετώντας λοιπόν το κείμενο είδα γνώριμους χαρακτήρες, γνώριμες καταστάσεις. Με αφορούσε και εμένα και τον θεατή ο κόσμος του Φιάκα. Αν και η ιστορία του Μισιτζή «παλιακή» χωρούσε και στη σημερινή εποχή. Τότε υπήρχαν απατεώνες, ψεύτες, λαμόγια … Φιάκηδες. Σήμερα δεν υπάρχουν; Με μια διασκευή που βοηθά στην κατανόηση του κειμένου και διατηρώντας τη γλώσσα του Μισιτζή γίνεται μια σύνδεση του χθες και του σήμερα και σατιρίζει τις υπερβολές της κοινωνίας της τότε εποχής με σαφείς αναφορές στο σήμερα. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι είναι ένα έργο καλοκαιρινό, άρα οι επεμβάσεις και στον λόγο και στη μουσική και στίχους που γράφτηκαν για την παράσταση και στα κοστούμια και σκηνικά κουβαλούν την αλήθεια και των δύο εποχών με χιούμορ και ζωντάνια, μεταφέροντας το έργο στο σήμερα. Ένα πανηγύρι με ήχους… πρόσωπα της γειτονιάς και της αγοράς, ένας κόσμος πολύγλωσσος…
–Πώς διατηρεί άραγε ένα τέτοιο έργο αλλοτινών εποχών τη φρεσκάδα του; Χρειάστηκαν εκτενείς παρεμβάσεις;
–Η δουλειά του σκηνοθέτη είναι να παίρνει ένα κείμενο που τον αφορά και να το μεταφέρει στη σκηνή, βρίσκοντας τρόπους, αυτό το κείμενο να επικοινωνήσει με τον θεατή. Για να πετύχει αυτό στον «Φιάκα», κρατώντας την ιστορία του Μισιτζή, έγιναν παρεμβάσεις τέτοιες που να τονίσουμε τις ομοιότητες των εποχών, των ανθρώπων και τον καταστάσεων γύρω από τους ήρωες. Οι επεμβάσεις έγιναν με πολύ σεβασμό στον συγγραφέα και στην εποχή. Έγιναν για να τονίσουμε τις ομοιότητες, να υπενθυμίσουμε στον θεατή ότι ο κόσμος, όσο εμείς τον δεχόμαστε έτσι και στηρίζουμε Φιάκηδες, δεν αλλάζει. Αλλάζει το κοστούμι, αλλάζει η γλώσσα αλλά οι Φιάκηδες είναι οι ίδιοι.
–Ποια είναι η σημερινή αξία τέτοιων έργων, τα οποία ίσως να υπολείπονται σε αίγλη ή και κλασικότητα;
–Πιστεύω ότι τέτοια έργα έχουν αξία και λόγο ύπαρξης, αν γίνεται σωστή σκηνοθετική προσέγγιση και μεταφορά στο σήμερα. Προσωπικά δεν με αφορά μια μουσειακή αναπαράσταση της εποχής εκείνης. Με αφορά πώς αυτή η ιστορία μιλάει στον σημερινό θεατή. Κρατώντας στοιχεία της εποχής και μεταφέροντάς τα στο σήμερα διατηρείς και την αίγλη και την κλασικότητα ενός κειμένου που έχει κάτι να πει. Βάζεις τον θεατή σ’ ένα κόσμο μιας άλλης εποχής, αλλά βγαίνοντας από την αίθουσα, του αφήνεις ένα προβληματισμό «τελικά η ουσία της ζωής δεν αλλάζει. Η ζωή παραμένει η ίδια με καινούργιο περιτύλιγμα. Τι κάνω;». Πιστεύω και εύχομαι ότι μαζί με την υπέροχη ομάδα ηθοποιών και συντελεστών, αυτό το πετύχαμε!
–Στον κόσμο του Μισιτζή συναντώνται, θα μπορούσαμε να πούμε δύο κόσμοι, αυτός του Φιάκα και εκείνος της Ευανθίας... Τελικά είναι «άτιμον το ευφυώς απατάν»;
–Και οι δύο αυτοί κόσμοι δεν διαφέρουν και πολύ. Η συμπεριφορά και ο τρόπος διεκδίκησης διαφέρει. Η Ευανθία πλούσια, ο Φιάκας φτωχός και των δύο η μοναδική τους έγνοια είναι να πλουτίσουν, να κερδίσουν τίτλους, δόξα, να υποκλίνεται ο κόσμος στα πόδια τους, να τους χειροκροτεί, να ξεχωρίζουν με την ευφυΐα τους. Γιατί το «άτιμον το ευφυώς απατάν» τότε και σήμερα είναι ένα παιχνίδι, είναι η φιλοσοφία πολλών, είναι η σωστή μέθοδος ανάδειξης, όχι των έξυπνων, αλλά των απατεώνων. Και όταν αυτοί οι δύο κόσμοι συγκρούονται, την πληρώνει ο λαός. Και όπως λέει και το υπέροχο τραγούδι της παράστασης σε μουσική και στίχους του Γιώργου Καλογήρου «Και το χρήμα αγαπάνε και τη δόξα δεν μισούν κι όλο θέλουν οι χορτάτοι πιο χορτάτοι να γενούν» και είναι και ο άλλος κόσμος μα του τίμιου κακομοίρη ειν’ η φτώχεια φυλακή».
Πληροφορίες
Καλοκαιρινή παραγωγή ΕΘΑΛ 2024, «Ο Φιάκας» του Δημοσθένη Μισιτζή, σε σκηνοθεσία Αλεξίας Παπαλαζάρου. Επικοινωνία, τηλέφωνο 25877827, ethallimassol@cytanet.com.cy
