Του Απόστολου Κουρουπάκη
Το ντοκιμαντέρ «Bye bye Tiberias» της Γαλλο-αλγερινής σκηνοθέτριας Lina Soualem θα προβληθεί στη Λευκωσία το Σάββατο 13 Απριλίου στο πλαίσιο ειδικής προβολής του 22ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογραφικές Ημέρες Κύπρου. Το ντοκιμαντέρ της Soualem μιλάει για τη Hiam Abbass, που εγκατέλειψε το χωριό όπου γεννήθηκε για να εκπληρώσει το όνειρό της να γίνει ηθοποιός. Άφησε πίσω της τη μητέρα, τη γιαγιά και τις επτά αδελφές της. Τριάντα χρόνια αργότερα, η κόρη της, η σκηνοθέτρια Lina, επιστρέφει μαζί της στη γενέτειρά της. Για το ντοκιμαντέρ μιλήσαμε μέσω τηλεφώνου για την στην «Κ» με τη Lina Soualem. Η κα Soualem μάς λέει πως ήταν σημαντικό για εκείνη να διηγηθεί την ιστορία γυναικών της οικογένειάς της, που εκπροσωπούν τέσσερις γενιές, θέλοντας να τους δώσει χώρο στη συλλογική μνήμη. Αναφέρει επίσης πως επιθυμούσε να μιλήσει για τη δύναμη αυτών των γυναικών που κατάφεραν να μεταφέρουν την κληρονομιά τους στις επόμενες, παρ’ όλες τις δυσκολίες που είχαν να αντιμετωπίσουν.
–Τι θελήσατε να αφηγηθείτε στο «Bye bye Tiberias»;
–Αυτή η μου δουλειά είναι αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που ξεκίνησε από το πρώτο μου φιλμ, το «Leur Algérie». Ήταν σημαντικό για εμένα να διηγηθώ την ιστορία γυναικών της οικογένειάς μου, που εκπροσωπούν τέσσερις γενιές. Πρόκειται για γυναίκες που κατάφεραν να διατηρήσουν ζωντανή τη μνήμη και την κληρονομιά τους, παρά τη θέση που κατείχαν στην κοινωνία, αλλά και τον εκτοπισμό που έζησαν. Ήταν ένα φόρος τιμής απέναντι σε αυτές τις γυναίκες, θέλησα με αυτόν τον τρόπο να τους δώσω χώρο στη συλλογική μνήμη.
–Ποιες είναι οι διαφορές που εντοπίσατε σε αυτές τις τέσσερις γυναίκες;
–Στο ντοκιμαντέρ αυτό δεν θέλησα να διηγηθώ τις διαφορές μεταξύ των τεσσάρων γενεών, διότι αυτό που με ενδιαφέρει δεν είναι οι διαφορές αλλά η ηχώ της μνήμης του σήμερα, και πώς κάθε προηγούμενη γενιά επηρεάζει την επόμενη, αλλά και τι μεταφέρεται από τη μια γενιά στην άλλη. Ήταν σημαντικό για μένα να μιλήσω για τη δύναμη αυτών των γυναικών που κατάφεραν να μεταφέρουν την κληρονομιά τους στις επόμενες.
–Η έννοια της μνήμης έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο «Bye bye Tiberias», πώς τη διαχειριστήκατε;
–Η μνήμη για εμένα είναι πολύ σημαντική και με αυτό το φιλμ θέλω να τονίσω τον βασικό δεσμό που συνδέει τη συλλογική με την προσωπική μνήμη. Ένα σημαντικό μέρος της συλλογικής μνήμης προέρχεται από το διαδίκτυο, και από άλλες πηγές… Η μνήμη είναι ένας τρόπος να συνδεόμαστε με συγκεκριμένα μέρη, με συγκεκριμένους ανθρώπους. Εγώ στάθηκα τυχερή γιατί κληρονόμησα και μία «οπτική μνήμη»… μέσω των οικογενειακών βίντεο που τραβούσε ο πατέρας μου. Μνήμη για μένα δεν είναι λοιπόν μόνο ένα συναίσθημα, αλλά ένας τρόπος να βρει κάποιος τη θέση του στην κοινωνία, και στην ιστορία. Αυτή η μνήμη μπορεί να είναι οπτική, συναισθηματική, να προέρχεται μέσω αφηγήσεων… Είναι τόσα πολλά πράγματα.
–Ο τίτλος του ντοκιμαντέρ σας είναι και ένα αντίο στο παρελθόν;
–Το «Bye, bye Tiberias» δεν είναι ένα αντίο, αλλά είναι ένας τρόπος να ταξιδέψεις και να γνωρίσεις συγκεκριμένα μέρη, αλλά και χρονικά σημεία, πώς μπορείς να ταξιδέψεις στο παρελθόν, αλλά και στο μέλλον, και κάθε φορά που βρίσκεσαι εκεί να μπορείς να δημιουργήσεις καινούργιες μνήμες και εμπειρίες. Κάθε φορά που φεύγεις επίσης, δεν γνωρίζεις τι θα βρεις, όταν θα επιστρέψεις, αν μπορέσεις να επιστρέψεις. Πρόκειται λοιπόν για ένα εις το επανιδείν και όχι ένα αντίο. Είναι ένα γεια σου σε ένα μέρος από το οποίο η οικογένειά μου εκδιώχθηκε, και μέσω του θέλησα να της δώσω πίσω τις μνήμες της. Πρόκειται για μία εν εξελίξει διαδικασία… που κάνει κύκλους…
Πληροφορίες
Για το πρόγραμμα του 22ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογραφικές Μέρες Κύπρος 2024 βλέπε ΕΔΩ
