Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΧΑΡΜΠΗ
Ερηµη χώρα ★★★½
∆ΡΑΜΑ (2021)
Σκηνοθεσία: Αχµάντ Μπαχραµί
Ερμηνείες: Τουράζ Αλβάντ, Αλι Μπαγκερί, Μαζίντ Φαρχάνγκ
Το σταθερά ενδιαφέρον και δημιουργικό ιρανικό σινεμά πλουτίζεται με άλλο ένα πολύ αξιόλογο φιλμ, το οποίο βραβεύθηκε και ως η καλύτερη ταινία του τμήματος «Ορίζοντες» στο Φεστιβάλ Βενετίας. Ο Αχμάντ Μπαχραμί μας στέλνει εδώ σε ένα παραδοσιακό εργοστάσιο παραγωγής τούβλων, το οποίο βρίσκεται περίπου στη μέση του… πουθενά. Εκεί, άνδρες, γυναίκες και παιδιά δουλεύουν για ένα αφεντικό που τους έχει για καιρό απλήρωτους. Ενδιάμεσος κρίκος ο επιστάτης Λοτφολά, ένας 40άρης άνδρας, ο οποίος έχει ζήσει όλη του τη ζωή στο εργοστάσιο· όταν θα αντιληφθεί πως ο ιδιοκτήτης σκοπεύει να αφήσει τους πάντες στον δρόμο, θα κάνει ό,τι μπορεί για να προστατέψει τη γυναίκα με την οποία είναι ερωτευμένος.
Ο Μπαχραμί κάνει εντυπωσιακό ντεμπούτο, εκμεταλλευόμενος την άχρονη δύναμη της ασπρόμαυρης φωτογραφίας, η οποία μετατρέπει το γερασμένο βιομηχανικό σκηνικό σε αρχαίο απομεινάρι στη μέση της ερήμου. Αρχαίες μοιάζουν και οι τεχνικές παραγωγής, με τους εργάτες να σκάβουν τη γη και να σχηματίζουν τα τούβλα με τα ίδια τους τα χέρια, όπως οι Πέρσες πρόγονοί τους. Ανάμεσά τους υπάρχουν συμπάθειες, φιλίες και έριδες, καθημερινά όνειρα που έχουν να κάνουν με ένα γάμο ή την αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Ολοι τους, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, προσβλέπουν στη βοήθεια του αφεντικού για να τα πραγματοποιήσουν, ωστόσο εκείνος έχει τελείως διαφορετικά σχέδια.
Το πραγματικά ενδιαφέρον με το φιλμ του Μπαχραμί, όπως και με άλλους Ιρανούς κινηματογραφιστές, είναι η σεναριακή τεχνική του. Πρακτικά όλο το πρώτο μισό της ταινίας αποτελείται από μια ακολουθία σκηνών, η οποία επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά σαν αναπόφευκτο deja vu, με ελαφρώς διαφορετικούς πρωταγωνιστές, αλλά πάντα με την ίδια κατάληξη. Ο μόνος που παρακολουθεί αυτή την παράλογη κατάσταση, ως εξωτερικός παρατηρητής, είναι ο πιστός Λοτφολά, ο οποίος ωστόσο τελικά καταλαβαίνει πως και ο ίδιος αποτελεί απλό πιόνι στον κόσμο των ισχυρών. Ολα τα παραπάνω διαβάζονται φυσικά ως αλληγορία πάνω στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα του Ιράν, όπως επισημαίνει και ο δημιουργός της ταινίας.
«Είναι δύσκολο να είσαι ευθύς στο Ιράν, οπότε επιλέξαμε μια μεταφορά για να δείξουμε όσα θέλαμε. Ειδικά επειδή θέλαμε να βρούμε μια μεταφορά για την καθημερινότητα, οδηγηθήκαμε σε αυτό το συγκεκριμένο τοπίο και την επαναληπτική εργασία της κατασκευής τούβλων. Πρόκειται για το τέλος της αθωότητας. Αυτό που κάνει ο ήρωας στην ταινία είναι να σπάσει τον φαύλο κύκλο μη πηγαίνοντας με τους άλλους εργάτες και επιλέγοντας έναν άλλο τρόπο ύπαρξης».
