Δεν πρέπει να υποτιμούμε το αναγνωστικό κοινό της Κύπρου

Η συγγραφέας Μαρία Α. Ιωάννου και μέλος της οργανωτικής ομάδας του Limassol Book Fair μιλάει στο «Σημειωματάριο» για την Έκθεση βιβλίου, που διοργανώθηκε στους Χαρουπόμυλους Λανίτη το διήμερο 25-27 Νοεμβρίου στη Λεμεσό. Η Μαρία λέει πως η Έκθεση είναι ένα εγχείρημα με γερές βάσεις και οργανωμένο πλάνο, κι αυτό φάνηκε από τον τρόπο που λειτούργησε, αλλά και από την απήχηση που είχε στο κοινό. Όσο για την ύπαρξη αναγνωστικού κοινού λέει πως δημιουργείται σιγά σιγά, μια αναγνωστική κουλτούρα, «αν και έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Όμως, η κάθε προσπάθεια που γίνεται –είτε μέσα από το Limassol Book Fair, είτε μέσα από άλλες ετήσιες και μη διοργανώσεις και εκδηλώσεις που σχετίζονται με το βιβλίο και τη φιλαναγνωσία– μόνο μπροστά μπορεί να μας πάει».

–Ποια είναι τα πρώτα συμπεράσματα από το Limassol Book Fair;

–Το Limassol Book Fair μπήκε δυναμικά στον κόσμο του βιβλίου στην Κύπρο, και όχι μόνο, και οι περαιτέρω δυνατότητες εξέλιξης και ανέλιξής του δεν είναι απλώς μια μελλοντική πιθανότητα αλλά διαφαίνονται, πολύ καθαρά, στον ορίζοντα. Είναι ένα εγχείρημα με γερές βάσεις και οργανωμένο πλάνο, κι αυτό φάνηκε από τον τρόπο που λειτούργησε η Έκθεση αλλά και από την απήχηση που είχε στο κοινό. Ξεπέρασε τις προσδοκίες μας, πραγματικά. Δεν είναι τυχαίο το ότι φέτος είχαμε μαζί μας εκπροσώπους από την Έκθεση Βιβλίου Φρανκφούρτης, τη μεγαλύτερη στον κόσμο, και την Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, ενώ έγινε αναφορά στο Limassol Book Fair και στο Publishers Weekly, ένα από τα μεγαλύτερα και παλαιότερα κλαδικά περιοδικά στον κόσμο με έδρα τις ΗΠΑ. Σίγουρα του χρόνου θα επανέλθουμε δριμύτεροι και είμαι πολύ χαρούμενη που βρίσκομαι σε αυτή τη μεγάλη ομάδα και ευχαριστώ τα ιδρυτικά μέλη του Limassol Book Fair, Χάρη Ιωαννίδη, Άννα Ιωαννίδου και Κρίστη Κονναρή, για την ευκαιρία. Η Έκθεση ακολουθεί πρότυπα παρόμοιων διοργανώσεων του εξωτερικού, με στόχο όχι μόνο να προβάλει τη λογοτεχνία αλλά και να τη σπρώξει παραπέρα, δίνοντάς της τον όγκο και τη σημασία που της αξίζει, ανοίγοντας δρόμους για προβολή του βιβλίου και της κυπριακής αγοράς του βιβλίου στο εξωτερικό, για διεθνείς διασυνδέσεις, μεταφράσεις και πολλά άλλα.

–Ο λογοτεχνικός μας κόσμος είναι αρκετά εξωστρεφής;

–Πλέον ναι, θεωρώ. Βγαίνουμε σιγά σιγά από το καβούκι μας, χωρίς να τυφλωνόμαστε αλλά κοιτάζοντας το φως κατάματα. Και μόνο μέσα από τη συλλογικότητα μπορούμε να καταφέρουμε κι άλλα πράγματα. Είμαστε μόνοι μας, γράφουμε μόνοι μας, αλλά ταυτόχρονα συνδεόμαστε και στηρίζουμε ο ένας τον άλλο κι ελπίζω αυτό να συνεχιστεί και να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο. Γιατί δεν έχουμε κάτι να ζηλέψουμε, πραγματικά. Η κυπριακή λογοτεχνία έχει δύναμη και μπορεί να σταθεί όχι μόνο στο ύψος των περιστάσεων αλλά και παραπέρα, φτάνει να την αφήσουμε, φτάνει να διακρίνουμε τις ευκαιρίες που εμφανίζονται και να τις αδράξουμε.

–Μήπως έχουμε στη χώρα περισσότερη λογοτεχνία απ’ όση μπορούμε να καταναλώσουμε;

–Όσο ανθίζει η λογοτεχνία, η καλή λογοτεχνία, στην Κύπρο, κι όσο ο κόσμος του εξωτερικού στρέφεται προς αυτήν, και δεν μιλώ μόνο για την αγορά της Ελλάδας αλλά και γενικότερα, τόσο θα ενισχύεται ο τρόπος που αντιλαμβάνεται και βιώνει το κοινό της Κύπρου τη λογοτεχνία και την ανάγνωση. Δημιουργείται, δηλαδή, σιγά σιγά, μια αναγνωστική κουλτούρα, αν και έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Όμως, η κάθε προσπάθεια που γίνεται –είτε μέσα από το Limassol Book Fair, είτε μέσα από άλλες ετήσιες και μη διοργανώσεις και εκδηλώσεις που σχετίζονται με το βιβλίο και τη φιλαναγνωσία– μόνο μπροστά μπορεί να μας πάει.

Ο κόσμος διαβάζει

–Στο Limassol Book Fair συμμετείχαν πολλοί εκδοτικοί οίκοι, συγγραφείς... αυτή η συνάντηση πώς αισθάνεσαι ότι μπορεί να βοηθήσει τον κόσμο του βιβλίου;

–Απίστευτα. Και θα βοηθήσει κι άλλο στο μέλλον, με την πιο ενεργή συμμετοχή κι άλλων εκδοτικών και συγγραφέων από το εξωτερικό. Αν κάτι μου έλειψε φέτος ήταν περισσότερη τόλμη στην επιλογή τίτλων σε αρκετούς από τους πάγκους της Έκθεσης. Δεν πρέπει να υποτιμούμε το αναγνωστικό κοινό της Κύπρου, ούτε να περιοριζόμαστε σε εύκολες λύσεις ή εύκολες πωλήσεις. Το καταλαβαίνω, σ’ ένα βαθμό, μιας και ήταν η πρώτη Έκθεση και κανείς δεν περίμενε πως θα πήγαινε τόσο καλά, οπότε υπήρχε μια επιφύλαξη. Αλλά η προσέλευση του κόσμου ήταν κάτι το εξωπραγματικό, και ένα μεγάλο ποσοστό επισκεπτών ήταν ξένοι που ζουν και εργάζονται στην Κύπρο, που η Λεμεσός είναι σπίτι τους. Κι αυτό είναι κάτι που λαμβάνουμε σοβαρά υπόψιν, ως οργανωτική ομάδα του Limassol Book Fair.

–Από την εμπειρία σου και από το Σαρδάμ, έχουμε κρίσιμη αναγνωστική μάζα που μπορεί να στηρίξει το κυπριακό βιβλίο;

–Μου κάνει εντύπωση πόσο στηρίζει ο κόσμος τους Κύπριους συγγραφείς πλέον. Είναι συγκινητικό. Κι αυτό το πρόσεξα περισσότερο με το πρόσφατο μου βιβλίο, που ήρθε επτά χρόνια μετά το προηγούμενο. Άλλαξαν τα πράγματα, αλλάζουν, ναι, τουλάχιστον αλλάζουν κι αυτό είναι κάτι. Και το ίδιο πρέπει να κάνουν και τα βιβλιοπωλεία της Κύπρου αλλά και οι φορείς που στηρίζουν τη λογοτεχνία. Έχουν γίνει βήματα. Υπάρχουν βιβλιοπωλεία που κάνουν πολύ καλή δουλειά. Έχουν ενταχθεί προγράμματα επιχορήγησης σε κρατικά σχέδια που μπορούν να ενισχύσουν το βιβλίο ουσιαστικά. Χρειαζόμαστε όμως κι άλλη προσπάθεια. Δεν πρέπει να αφήσουμε αυτή τη στιγμή να χαθεί, ούτε να μείνουμε κολλημένοι στην ατομικότητα ή σε πράξεις εντυπωσιασμού. Δεν πρέπει, επίσης, να υποτιμούμε την κυπριακή παραγωγή. Πώς θα διαβαστεί η κυπριακή λογοτεχνία, αν δεν έχει τον χώρο που της αξίζει στους πάγκους των βιβλιοπωλείων, σε περίπτερα διεθνών εκθέσεων, πώς θα βρεις ένα διαμάντι, πώς θα χαρείς την όψη του, αν δεν το εξορύξεις και το απλώσεις σε κοινή θέα; Χρειάζεται οργανωμένη και συλλογική προσπάθεια από όλους μας, συγγραφείς, βιβλιοπώλες, εκδότες, φορείς, σχολεία. Και δεν είναι δικαιολογία το ότι είμαστε μικρή χώρα ή το ότι ο κόσμος δεν διαβάζει στην Κύπρο. Ο κόσμος διαβάζει και μπορεί να διαβάσει και άλλο φτάνει να έχει επιλογές και να έρχεται σε τριβή με τον κόσμο του βιβλίου συχνότερα. Μικρές χώρες κλέβουν τις εντυπώσεις στην Έκθεση της Φρανκφούρτης κι αυτό είναι γεγονός. Εμείς γιατί όχι; Κι αν και το Σαρδάμ είναι φεστιβάλ λογοτεχνικής περφόρμανς, κυρίως, αυτό που έχω καταλάβει τα τελευταία χρόνια είναι ότι αρκετός κόσμος διψά για κάτι διαφορετικό, να δει, ν’ ακούσει, να διαβάσει λογοτεχνία, είτε στην παραδοσιακή της μορφή είτε μέσα από πιο υβριδικές, διαθεματικές και πειραματικές προσεγγίσεις.

–Έχει βρει η εγχώρια λογοτεχνική παραγωγή την ταυτότητά της;

–Το θέμα δεν είναι να βρει την ταυτότητά της, αλλά ν’ ανοιχθεί σε ταυτότητες. Έχουμε την τάση να βάζουμε τα πράγματα σε πλαίσια και κουτάκια, ότι αυτό είναι κυπριακή λογοτεχνία, ότι έτσι πρέπει να γράφεται. Δεν πρέπει να πέσουμε σε αυτή την παγίδα –για ακόμη μια φορά– αλλά ν’ αγκαλιάσουμε όλες τις εκφάνσεις και δυνατότητες της κυπριακής λογοτεχνίας. Ανέκαθεν ήμασταν ένα μωσαϊκό πραγμάτων, ένα αμάλγαμα, μέσα έξω, είναι καιρός να το αποδεχτούμε και να κτίσουμε πάνω σε αυτό.